Buradasınız

OSMANLI MİMARLIĞINDA ESTETİK SÖYLEMİN DOĞUŞU

THE BIRTH OF AN AESTHETIC DISCOURSE IN OTTOMAN ARCHITECTURE

Journal Name:

Publication Year:

Author Name
Abstract (2. Language): 
The sixteenth century was a time of impressive architectural careers both in the Ottoman Empire and in the Western world. In the West, the Renaissance culminated in the works of masters like Michelangelo and Palladio. In the Ottoman Empire, Sinan, the most widely known Ottoman architect, built the royal monuments of a prosperous age. It is obviously misleading to talk about the Renaissance as a homogenous entity since there were significant differences in the ways various cultures experienced the new artistic spirit. Italy set the standards. Beyond that, each culture offered a distinct articulation of Italian ideas with its own historical heritage. So far as the definition of the profession of architecture was concerned, however, Western Europe had reached a relative unity by the end of the century. The architect was established as an artist who conceptualized his field in terms of the Vitruvian trinity, firmitas (firmness), utilitas (commodity), and venustas (delight)2. The patrons of architecture varied. In Italy they were wealthy merchant families and the papacy; in England, the court and the gentry; in France and Germany, the state. In all cases, these patrons recognized architecture as an art form and were ready to acknowledge the capabilities of the architect as a relatively autonomous artist. In the Ottoman Empire, on the other hand, the architect was first and foremost a servant to the state. His functions ranged from surveying and administering the construction site to regulating building practice in urban centers. Visually, the firmness and grandeur of the built product was of primary importance for the courtly patrons of architecture. There was no distinction between the terms of art and craft in Ottoman terminology (Cezar, 1971, 431).Abstract aesthetic codes, which formed the basis of Western architectural thought since the Renaissance, were absent from the vocabulary of Ottoman architects3. Within this context, the professional histories of the Ottoman and Western architects followed two distinct trajectories until the end of the eighteenth century. Until then, the Ottoman architect had no reason to accommodate the spirit of the Renaissance since a self-confident political patronage claimed superiority over the Western world in all respects. Throughout the nineteenth century, however, the Ottoman architect witnessed radical changes in the very definition of his profession. This was the period when Westernization was adopted as an administrative, economic and cultural policy by the ruling elite in the 116 (METU JFA 1988) GÜLSÜM NALBANTOĞLU Empire . The field of architecture could obviously not remain untouched. Within a century, the major streets of Istanbul were lined up with the architectural orders of the West. Detailed stylistic analyses of nineteenth century buildings have been made by Turkish architectural historians (Çelik, 1986,126-155; Batur, 1985; Tuğlacı, 1981). Our concern here is less with style than with the conceptualization of architectural forms by a new generation of professionals. During the last decades of the nineteenth century, members of Ottoman artistic circles engaged in a conscious attempt to codify the aesthetics of Ottoman architecture along Western lines. This gave rise to the education of a new type of architect who identified himself first and foremost as an artist, internalizing an aesthetic discourse which his Western colleagues had long adopted as the basis of their profession.
Abstract (Original Language): 
Batılı dünyasında mimarın mesleki kimliğinin boyutları Rönesans döneminde belirlendi. Vitruvius'un firmitas, utilitas, uenustas üçlüsünden hareketle, estetik alanda yetkinin iddiası meslek ideolojisinin önemli bir boyutunu oluşturdu. Onbeşinci yüzyıldan ondokuzuncu yüzyılın sonlarına kadar oluşan mimarlık yazınının hemen tümünde en az bir bölüm Dorik, İyonik, Korintiyen düzenlerin ve diğer mimari öğelerin geometrik orantılarının çözümlenmesine ayrıldı. Batılı mimarın sanatçı kimliği, akademilerin çoğaldığı, sanatsever işverenlerin eksik olmadığı bir dünyada göreli bir özerklik, hatta otorite kazandı. Osmanlı mimarının kimliği ise, onaltıncı yüzyıldan ondokuzuncu yüzyılın başlarına kadar devlet bürokrasisi içinde, Hassa Mimarları Ocağı'nın merkezi yapısında belirlendi. Gerek mimarlar, gerekse padişah ve devlet kademelerinin ileri gelenlerinden oluşan işverenler açısından, tasarlanan yapının sağlamlığı ve anıtsallığı öncelik taşıdı. Osmanlı mimarlık bilgisinde ondokuzuncu yüzyılın sonuna kadar estetik alanın özerkliği söz konusu olmadı. Mimarlık söylemi malzeme, boyut, teknik ve sağlamlık kavramları çerçevesinde kuruldu. Bu gelenek, Osmanlı-Batı ilişkilerindeki denge değişiminin Batı dünyası lehine dönüştüğü yüzyıllarda bozulmaya başladı. Onsekizinci yüzyıldan sonra mimarlık ürünlerinde görülen biçimsel değişimler mimarlık tarihçilerimizce incelenip araştırılıyor. Bunların yanısıra bir de mimarlık mesleğinin, mimarın tanımının ve mesleğin hizmet alanının değişimleri sözkonusu. Estetik boyutun mimarlık söylemine girmesi de bu döneme rastlıyor. 1873873 Viyana sergisi için Maarif Nazırı ibrahim Edhem Paşa'nın hazırlattığı Usul-ü Mimari-i Osmani adlı yapıt bu açıdan Özellikle önemli. îlk kez Osmanlı mimarlığı tarihini konu eden kitap, klasik dönem anıtsal yapılarındaki biçimsel öğeleri de inceleme konusu yapıyor. Hatta Osmanlı sütun başlıklarını sınıflayarak Batı 'nın mimarlık kuramına benzer bir temel oluşturmaya çalışıyor. 1883 yılında kurulan) Sanayi-i Nefise Mektebi'nde kurumlaşacak olan bu yeni yaklaşım birkaç açıdan önemli: bir tarih bilincinin oluşması, mimarlıkta ulusalcı bir bilincin ortaya çıkması, Osmanlı mimarlığının biçimsel çözümlemesi yoluyla ona Batı kültürü içinde bir yer açma çabası bunların başlıcalan. Mesleğin tarihinde bu temaları günümüze kadar izlemek mümkün. Ondokuzuncu yüzyılın sonundaki gelişmeler, özerk bir estetik alanın mimarın kimliğinde belirleyici olduğu yeni bir dönemin başlangıcını oluşturması açısından özgün bir önem taşıyor.
115-122

REFERENCES

References: 

ALBERTI,L.B. (1485) Ten Books on Architecture, ed. J.Rykwert (1966),
Transatlantic Arts, New York.
ARPAT, A. (1986) Numericher Symbolismus in der Sakralen Architektur der
Osmanen, Proceedings of the Second International Congress on the
History of Turkish and Islamic Science and Technology (2) 67-80,
İTÜ, İstanbul.
BATUR, A. (1985) Batılılaşma Döneminde Osmanlı Mimarlığı, Tanzimattan
Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi.
BERKES, N. (1964) Development of Secularism in Turkey, McGill University
Press, Montreal.
BRIGGS, M.S. (1974, 1927) The Architect in History, Da Capo Press, New York.
CEZAR, M. (1971) Sanatta Batıya Açılış ve Osman Hamdi, iş Bankası Yayınlan,
istanbul.
122 (METU JFA 1988) GÜLSÜM NALBANTOĞLU
CEZAR, M. (1983) G.S.A'den 100. Yılda Mimar Sinan üniversitesine, Mimar
Sinan üniversitesi Yayınlan, İstanbul.
ÇELlK, Z. (1986) The Remaking of istanbul, University of Washington Press,
Seattle.
ÇELİK, Z. (1988) Viollet-te-Duc and Oriental Architecture, unpublished paper
presented at the annual meeting of the Society of Architectural
Historians, Chicago, April 13-17.
EDHEM, İ. ed. (1873) Usul-ü Mimari-i Osmani, İstanbul.
EDHEM, H. (1970) Elvah-ı Naksiye Kolleksiyonu, Milliyet Yayınları, İstanbul.
ERGİN, O.N. (1977,1943) Türkiye Maarif Tarihi, trans. H.Ünal Nalbantoğlu,
Eser Yayınlan, İstanbul.
ESAD, M. (1896) M irat-ı Mühendishane, Karabet Matbaası, İstanbul.
ETTLINGER, L.D. (1977) The Emergence of the Italian Architect During the
Fifteenth Century, The Architect, ed. S.Kostof, Oxford University
Press, New York, 96-123.
EYİCE, S. (1979) Mimar Kasım Hakkında, Belleten (43) 782-788.
GIBB, H., BOWEN, H. (1950) Islamic Society and the West: A Study ofthelmpact
of Western Civilization on Moslem Culture in the Near East, Oxford
University Press, London.
GÖKYAY, O.Ş. (1976) Risale-i Mimariyye, Mimar Mehmet Ağa, Eserleri, Ord.
Prof.İsmail Hakkı Uzunçarşılı'ya Armağan, Türk Tarih Kurumu,
Ankara, 113-214.
HAIDER, G., YAZAR, H. (1986) Implicit Intentions and Explicit Order in Sinan's
Work, Proceedings of the Second International Congress on the
History of Turkish and Islamic Science and Technology (2) 29-42,
İTÜ, İstanbul.
he Levant Herald (1874), August 19.
LEWIS, B. (1961) The Emergence of Modern Turkey, Oxford University Press,
New York.
MERİÇ, R.M. trans. (1965) Mimar Sinan, Hayatı ve Eserleri, Mimar Sinan,
Tuhfet-ül Mimariyye, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
MİMAR SEDAD (1922) Sanayi-i Nefise Mektebi, ikdam, June 5.
NECİPOĞLU- KAFADAR, G. (1986) Plans and Models in Fifteenth and Sixteenth
Century Ottoman Architectural Practice, Journal of the Society of
Architectural Historians (45:3) 224-243.
Sanayi-i Nefise Mektebi Talimatname ve Ders Notları (1911,1327) İstanbul.
SHAW, S., SHAW, E.K. (1961) History of the Ottoman Empire, Modern Turkey,
Cambridge University Press, Cambridge.
SÖYLEMEZOĞLU, K. (1986) İstanbul Rüstem Paşa Camii, Proceedings of the
Second International Congress on the History of Turkish and Islamic
Science and Technology (2) 105-114, İTÜ, İstanbul.
TERZİOĞLU, A. (1984) Saray-ı Hümayunda Teknik Eğitim, Tarih ve Toplum
(35) 266-271.
The Levant Herald (1873), April 2.
The Levant Herald (1875), December 22.
TUĞLACI, P. (1981) Osmanlı Mimarlığında Batılılaşma Dönemi ve Balyan Ailesi,
İnkılapve Aka, İstanbul.
ULUÇAY, Ç., KARTEKİN, E. (1958) Yüksek Mühendis Okulu, t.T.Ü. Yayınlan,
İstanbul.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com