Buradasınız

Anasayfa » Content

1893’TEN 1923 CHESTER PROJESİ’NE TÜRK TOPRAKLARINDA DEMİRYOLU İMTİYAZ MÜCADELELERİ VE BÜYÜK GÜÇLER

FROM 1893 TO 1923 CHESTER PROJECT RAILWAY CONCESSION FIGHTS ON TURKISH LANDS AND GREAT POWERS

Journal Name:

  • Tarih Okulu Dergisi

Publication Year:

  • 2011

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
Railways are one of the results of the technology developed after the Industrial Revolution. This means of transports which is also an indicator of development was used by great states to establish and defend social, economic, and political spheres of influence since its earliest times of use. Ottoman statesmen did not remain indiferrent to this situation either and paid attention to the railway system in a remarkable early time. Until the establishment of the Hijaz Railway, the Ottoman State, however, could not realize a large scale railway project due the lack of sufficient capital, human force and the unsuitable political circumstances. Those small scale railways that could be built have serviced the interests of the privileged countries rather than the political, economic and military interests of the Ottoman State. Approach to railway of the Ottoman Empire drew the attention of the imperialist states to the Ottoman railways and, hence, the Ottoman lands. Great states, especially Germany, England, France, Russia and Austria, inclined towards railway building in the Ottoman Empire and began to compete with each other to take privileges from the Ottman State. The Ottoman lands became a field of competition as the USA, too, attempted to obtain railway building privilege from the Ottoman State soon before the World War I. This produced many problems, especially the Middle Eastern question in return.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Demiryolları, Sanayi İnkılâbı’nın ardından gelişen teknolojinin sonuçlarından biridir. Aynı zamanda bir gelişmişlik göstergesi olan bu yeni ulaşım aracı işletilmeye başladığı ilk zamandan itibaren büyük devletler tarafından sosyal, ekonomik ve siyasi nüfuz alanları oluşturmak ve bu alanları korumak için kullanılmıştır. Osmanlı devlet adamları da bu duruma kayıtsız kalmamışlar ve erken sayılabilecek bir zamanda dikkatlerini demiryolu sistemine vermişlerdir. Ancak Osmanlı Devleti Hicaz Demiryolu’nu vücuda getirene kadar sermaye ve kalifiye eleman yokluğu ile siyasî şartların uygun olmamasından dolayı büyük çaplı bir demiryolu projesi gerçekleştirememiştir. Yapılabilen küçük çaptaki demiryolu ağları ise Osmanlı Devleti’nin politik, ekonomik ve askeri çıkarlarından ziyade imtiyaz verilen ülkelerin çıkarlarına hizmet etmiştir. Osmanlı Devleti’nin demiryoluna yaklaşımı, sömürgeci devletlerin dikkatlerinin Osmanlı demiryollarına dolayısıyla da Osmanlı topraklarına çevrilmesine neden olmuştur. Başta Almanya, İngiltere, Fransa olmak üzere Rusya ve Avusturya gibi büyük devletler Osmanlı topraklarında demiryolu yapımına yönelmişler ve Osmanlı Devleti’nden imtiyaz almak için yarışa girmişlerdir. I. Dünya Savaşı’na az bir zaman kala ABD’nin de Osmanlı Devleti’nden demiryolu yapım imtiyazı alma teşebbüsüne girişmesi Osmanlı topraklarını tam bir mücadele alanı haline getirmiştir. Bu da başta Ortadoğu meselesi olmak üzere birçok sorunu beraberinde getirmiştir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastrmx_175743_pp_151-194.pdf
  • 10
151-194
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Akyıldız 2005: Ali Akyıldız, Anka’nın Sonbaharı Osmanlı’da İktisadî Modernleşme ve Uluslararası Sermaye, İletişim Yayını, İstanbul 2005.
Anderson 1970: M.S. Anderson, The Great Powers And Near East 1774-1923 (Document Of Modern History), London 1970.
Armaoğlu (Tarihsiz): Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi, Cilt: I., II. , (13. Basım) Alkım Yayını, Ankara( Tarihsiz).
Armaoğlu (1997): Fahir Armaoğlu, 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi 1789-1914, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 1997.
Aydın (2001): Suavi Aydın, “Türkiye’nin Demiryolları Serüvenine Muhtasar Bir Bakış”, Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, Kebikeç Yayını, Sayı: XI.,Sayfa: 49-74., Ankara 2001.
Banguoğlu 1937: Tahsin Banguoğlu, “Bağdat Demiryolu Meselesi”, Yeni Türk, Sayı: 56., Sayfa: 1054-1058., İstanbul 1937.
Baydur 1999: Mithat Baydur, “Osmanlı Alman İlişkilerinde Anadolu Bağdat Demiryollarının Yeri”, Osmanlı, Cilt: II., Sayfa: 345-360., Ankara 1999.
Beşirli (2004): Mehmet Beşirli, “Haydarpaşa Liman Şirketi’ne verilen İskenderun Limanı İnşa ve İşletme İmtiyazı ve Liman Tarifesi (1911)”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 11., Konya 2004.
Budak (2001): Ömer Budak, Sevr Paylaşımı, Bilge Yayını, Ankara 2001.
Can 2001: Bülent Bilmez, “Suya Düşen “Tatlı Hayal” Şarki Anadolu Demiryolları (Chester) Projesi”, Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, Kebikeç Yayını, Sayı: XI., Sayfa: 165-204., Ankara 2001.
Can 2001: Bülent Bilmez Can, Demiryolundan Petrole Chester Projesi 1908-1923, Tarih Vakfı Yurt Yayını, İstanbul 2000.
Carter(1968): William Carter, “Hicaz Demiryollarının Hikayesi”, Demiryolu Dergisi, Cilt: 43., Sayı. 507., Sayfa: 7-9., Ankara 1968.
Çavdar (1970): Tevfik, Osmanlıların Yarı Sömürge Oluşu, Ant Yayını, İstanbul 1970.
Çaycı (1995): Abdurrahman, Büyük Sahra’da Türk Fransız Mücadelesi 1858-1919, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 1995. Earl (2003): Edward Mead Earl, Bağdat Demir ve Petrol Yolu Savaşı(1903-1923), (Yayına Hazırlayan: O. Andaç Uğurlu ), (Çevirenler: K. Kargıcı, U. Uğurlu) Özgün Yayınevi, İstanbul 2003.
Efe (1998): Ayla, Eskişehir Demiryolu, (Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir 1998.
Eldem (1994): vedat Eldem, Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 1994.
Engin (2002): Vahdettin Engn, “Osmanlı Devleti’nin Demiryolu Siyaseti”, Türkler, Cilt: XIV., Sayfa: 662-669., Yeni Türkiye Yayını, Ankara 2002.
Engin (1993): Vahdettin Engin, Rumeli Demiryolları, Eren Yayını, İstanbul 1993.
Erkan (2008): Yonca Erkan, Kösebay-Zeynep Ahunbay; “Anadolu Demiryolu Mirası ve Korunması”, İTÜ Dergisi, Mimarlık, Planlama, Tasarım, Cilt:7., Sayı:2., Sayfa:14-25., İstanbul 2008.
Fastrow (1918): Morris Fastrow, The War And The Bagdad Railway The Story Of Minor Asia And İts Relation To The Present Conflict, Second Impression, London 1918.
Ferit (1934): M. Ferit, “Mecmuamız, Demiryollarımız ve Büyük Bayramımız”, Demiryolları Mecmuası, Cilt: X., Sayı: 110., Sayfa: 13-71., Ankara 1934.
Fraser(1909): David, The Short Cut to İndia The Record Of A Journey Along The Route Of The Baghdad Railway, Edinburg And London 1909.
Gürbüz (1999): Ali Kemal Gürbüz, “Osmanlı İmparatorluğunda Demiryollarının Rolü”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt:2., Sayı: 3., Sayfa: 169-193., Balıkesir 1999.
Halford (1957): L. Hoskins Halford, The Middle East, Problem Area in World Politics, New York 1957.
Haydaroğlu (2004): İlknur Haydaroğlu– Pehlivan İsmail, “Rus Sermayedarlarının Osmanlı Demiryolları Üzerine Bazı Yazışmaları”, Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt: 23., Sayı:36., Sayfa: 151-174., Ankara 2004.
Hutteroth (1999): Wolf Hutteroth, Osmanlı Devleti’nde İlk Demiryolları”, (Çeviren: Nejat Göyünç) Uluslararası Kuruluşunun 700. Yıl Dönümünde Bütün Yönleri ile Osmanlı Devleti Kongresi, Sayfa. 291-297., Konya 1999. Kaynak (1984): Muhteşem Kaynak, “Osmanlı Ekonomisinin Dünya Ekonomisine Eklemlenme Sürecinde Demiryollarına Bir Bakış”, Yapıt, Sayı: V., Sayfa: 66-85., Ankara 1984.
Kenedy (2002): Paul Kenedy, Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri, (Çeviren Birtane Karanakçı), İş Bankası Kültür Yayını, İstanbul 2002.
Khairallah (1991): Shereen Khairallah, Railway in The Middle East 1856-1948 (Political And Ekonomical Background), Beirut, 1991.
Kocabaş (2003): Süleyman Kocabaş, Alman Kapanı, Vatan Yayını, (2. Basım), İstanbul 2003.
Kurat (1976): Yuluğ Tekin Kurat, Osmanlı İmparatorluğunun Paylaşılması, Kalite Matbaası, Ankara 1976.
Kurmuş (1974): Orhan Kumuş, Emperyalizmin Türkiye’ye Girişi, Bilim Yayını, İstanbul 1974.
Kütükoğlu (1999): Mübahat Kütükoğlu, “Osmanlı İktisadi Yapısı”, Osmanlı Devleti Tarihi, Cilt: Iı., Sayfa: 513-650., Feza Yayını, İstanbul 1999.
Onur (1953): Ahmet Onur, Türkiye Demiryolları Tarihi 1860-1953, KKK Askeri Basımevi, Ankara 1953.
Ortaylı (2004): İlber Ortaylı, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, (19. Basım), İletişim Yayını, İstanbul 2004.
Ortaylı (2004): İlber Ortaylı, Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu, (6. Basım) İletişim Yayını, İstanbul 2004.
Ökçün (1997): Gündüz Ökçün, “Osmanlı Meclis-i Mebusân’ında Bağdat Demiryolu Üzerine Yapılan Tartışmalar”, İktisat Yazıları, Sermaye Piyasası Kurumu Yayını, Ankara 1997.
Önal (2009): Nevzat Evrim Önal, “Tanzimat’tan Cumhuriyete Tarımsal Dönüşüm (1858–1918)”, Paper Presented At Econanadolu 2009: Anadolu International Conference in Economics June 17-19, Eskişehir 2009.
Önsoy (1979): Rıfat Önsoy, Osmanlı-Alman İktisadi Münasebetleri 1871-1914, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara 1979.
Özgün (2008): Cihan Özgün, “19. Yüzyılın İkinci Yarısında İzmir’in Aydın Sancağı ile Ticari İlişkileri”, 2. Ulusal İktisat Kongresi (20-22 Şubat 2008) İzmir 2008.
Özyüksel (2008): Murat Özyüksel, “İkinci Meşrutiyet ve Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman-İngiliz Nüfuz Mücadelesi” İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı 37, Sayfa: 239-264., İstanbul 2008. Özyüksel (1999): Murat Özyüksel, “Anadolu Bağdat Demiryolları”, Osmanlı, Cilt: III., Sayfa: 663-687., Yeni Türkiye Yayını, Ankara 1999.
Özyüksel (1999): Murat Özyüksel, “Emperyalizm, Doğu Sorunu ve Osmanlı Demiryolları”, İktisat Dergisi, Sayı: 334., Sayfa: 52-65., İstanbul 1999.
Özyüksel (2002): Murat Özyüksel, “Hicaz Demiryolları”, Türkler, Cilt: XIV., Sayfa: 470-479., Yeni Türkiye Yayını, Ankara 2002.
Özyüksel (1998): Murat Özyüksel, Osmanlı-Alman İlişkilerinin Gelişimi Sürecinde Anadolu Bağdat Demiryolları, Arba Yayını, İstanbul 1988.
Quataert (1985): Donald Quataert, “19. Yüzyıl’da Osmanlı İmparatorluğu’nda Demiryolları”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: VI. İletişim Yayını, Sayfa:1630-1635, Ankara 1985.
Quataert (2008): Donald Quataert, Anadolu’da Osmanlı Reformu ve Tarım, İş Bankası Kültür Yayını, İstanbul 2008
Rathmann (1970): Lothar Rathmann, Alman Emperyalizminin Türkiye’ye Girişi, (Çeviren: Ragıp Zaralı), Gözlem Yayını, İstanbul 1970.
Shaw (2001): Stanford Shaw-Ezel Kural Shaw, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Cilt: II., E Yayını 3. Basım, (Çeviren: Mehmet Harmancı), İstanbul 2001.
Soy(2004): Bayram H. Soy, Almanya’nın Osmanlı Devleti Üzerinde İngiltere İle Mücadelesi 1890-1914, Phoenix Yayını, Ankara 2004.
Soy (2002): Bayram Soy, “Iı. Wilhelm, Weltpolitik ve II. Abdülhamid”, Türkler, Cilt: XIII., Sayfa: 25-33., Yeni Türkiye Yayını, Ankara. 2002
Soy (2000): H. Bayram Soy, “Anadolu ve Bağdat Demiryolu Çerçevesinde Osmanlı Alman Yakınlaşması”, Osmanlı Özel Sayısı, Cilt: I., Sayı: 31., Sayfa: 309-316., Yeni Türkiye Yayını, Ankara 2000.
Şen (2003): Leyla Şen, Türkiye’de Demiryollarının ve Karayollarını Gelişim Süreci, Tesav Yayını, Ankara 2003
Tepekaya(2002): Muzaffer Tepekaya, “Osmanlı Alman İlişkileri 1870-1914”, Türkler, Cilt: Xııı., Sayfa: 40-58., Yeni Türkiye Yayını, Ankara 2002.
Tezel (1970): Y. Sezai Tezel, Birinci Büyük Millet Meclisi Anti Emperyalist Miydi? Chester Projesi, Ankara Üniversitesi Siyasî Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: Xxv., Sayı: 4., Sayfa: 287-318., Ankara 1970.
Toydemir (1951): S Toydemir, “Rumeli Demiryolu Nasıl Yapıldı”, Yeni Tarih Dünyası, Cilt: Iıı., Sayı: 26., Sayfa: 1063-1065., İstanbul 1951.
Uçarol (1978): Rifat Uçarol, Siyasî Tarih, Ankara 1978. Yavuz (2000): Bige Yavuz, “1921 Tarihli Türk Fransız Anlaşmasına Hazırlık Aşaması”, Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası, (Yayına Hazırlayan Berna Türk Doğan), Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara 2000.
Yıldırım (2001): İsmail Yıldırım, “Ondokuzuncu Yüzyıl Osmanlı Ekonomisi Üzerine Bir Değerlendirme (1838-1918)”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 11 Sayı: 2, Sayfa: 313-326, Elazığ-2001, S. 323.
Yıldırım (2002): İsmail Yıldırım, “Osmanlı Demiryolu Politikasına Bir Bakış”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 12., Sayı: 1., Sayfa: 311-324., Elazığ 2002.
Yıldırım (2001): İsmail Yıldırım, Cumhuriyet Dönemi Demiryolları (1923-1950), Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara 2001.
Yıldız (2007): Abdunnur Yıldız, Osmanlı İmparatorluğunun Borçlanmasında Yabancı Sermayenin Etkisi”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı 37, Sayfa: 113-125.,İstanbul 2007.
Zarakolu(1954): Avni Zarakolu, “Memleketimizde Demiryolu Politikası”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 12., Sayı 2., Sayfa: 573-589., Ankara 1954.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com