Buradasınız

TÜRKİYE'DE 1960-2009 YILLARINI KAPSAYAN DIŞ TİCARET POLİTİKALARININ İKTİSADİ BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ

AN ECONOMETRIC ANALYSIS OF THE IMPACTS FOREIGN TRADE POLICIES ON ECONOMIC GROWTH IN TURKEY COVERING THE YEARS 1960-2009

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
This study investigates the causal relationship between economic growth and foreign trade (import and export) in the period between 1960 and 2009 in Turkey's economy. GNP, import and export data is used in the study. Short and long term growth relationship has been demonstrated by using the ADF, PP and KPSS unit root tests, Granger causality and Toda-Yamamoto-Dolado-Lütkepohl (MWALD) causality tests. Moreover; Zivot-Andrews breaking test is also used. Short and long term relationships are examined in Granger causality tests and MWALD causality tests. While Granger causality tests allow for "Short-term" causality analysis, MWALD causality tests allow for "Long-term" causality analysis. In the empirical study on Turkey, a positive and significant one-way causal relationship from exports toward economic growth has been found. Furthermore a bidirectional and positive correlation has been found in the short and long-term causal relationship between imports and economic growth. According to the Zivot-Andrews breaking test the breaking years are 1999 in import and 2001 in export.
Abstract (Original Language): 
Bu çalışma, Türkiye ekonomisinde 1960 ile 2009 arasındaki dönemde dış ticaret (ithalat ve ihracat) ile iktisadi büyüme arasındaki nedensellik ilişkisini araştırmaktır. Çalışmada, GSMH ile ihracat ve ithalat verileri kullanılmıştır. ADF, P-P ve KPSS birim kök testleri, Granger nedensellik ve Toda-Yamamato-Dolado-Lutkepohl (MWALD) nedensellik testleri ile kısa ve uzun dönem büyüme ilişkileri ortaya konmuştur. Ayrıca Zivot-Andrews kırılma testi kullanılmıştır. Granger nedensellik testleri ile MWALD nedensellik testlerinde kısa ve uzun dönem ilişkisi incelenmiştir. Granger nedensellik testi "kısa dönem" nedensellik analizine imkan sağlarken, MWALD testi "uzun dönem" nedensellik analizine imkan sağlamaktadır. Türkiye üzerine yapılan ampirik çalışmada, kısa ve uzun dönem analizlerinde kullanılan nedensellik testleri sonucunda, ihracattan iktisadi büyümeye doğru pozitif, tek yönlü ve anlamlı bir nedensellik ilişkisi bulgulanmıştır. Bunun yanında ithalat ile iktisadi büyüme arasındaki kısa ve uzun dönemli nedensellik ilişkisinde çift yönlü ve pozitif bir ilişki saptanmıştır. Zivot-Andrew kırılma testine göre, ithalatta kırılma yılı 1999, ihracatta ise 2001 yılı olarak bulgulanmıştır.
375
426

REFERENCES

References: 

• ABOWD, John M. ve LEMIEUX, Thomas, (1991), "The Effects of Product Market Competition on Collective Bargaining Agreements: The Case of Foreign Competition in Canada" NBER Working Papers 3808, National Bureau of Economic Research, Inc.,(August 1991), s.1-25.

ACAR, Yalçın, (2002), iktisadi büyüme ve Büyüme Modelleri, Vipaş Yayınları, Bursa.
• AHMAD, Jaleel. ve KWAN, Andy. C. C. (1991), "Causality between Exports and Economic Growth: Empirical Evidence from Africa", Economics Letters, Vol:37(3), March, s. 243-248.

AKSU, Levent, (2013), "Türkiye'de İktisadi Büyümenin Kaynakları", T.C.Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, (Danışman: Prof.Dr. Ali Kemal GÜRBÜZ), Kasım 2013, Balıkesir.

AKYÜZ, Müfit ve ERTEL, Nesrin (1990), Ansiklopedik Ekonomi, Dünya Yayınları, Üçüncü Basım, İstanbul.
• ALLEN,R.G.D., (1964), Statics for Economists, Mc-
Millan,UK,s.133-152.

ATEŞ, Sanlı (1998), 'Y"eni İçsel Büyüme Teorileri ve Türkiye Ekonomisinin Büyüme Dinamiklerinin Analizi", Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Adana.

AY, A., ERDOĞAN S. VE MUCUK M., "Türkiye'de İhracata
Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Haziran 2014 Cilt 16 Sayı 1 (375-426)
419
Dayalı Büyüme Üzerine Bir Nedensellik Sınaması", Karaman : Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt :4, Sayı :1, 2004.s.107-118.
• AYDIN, M.Faruk, ÇIPLAK,Uğur ve YÜCEL, M.Eray, (2004),
"Export Supply and Import Demand Models for the Turkish Economy", The Central Bank Of The Republic Turkey, Research DepartmentWorking Paper, No:04/09,s.1-29.
• AYTEMİZ, Semiha KAYA, (2006), "Ticaretin Serbestleşmesi Ve
Türkiye İmalat Sanayinde Toplam Faktör Verimliliği" , Gazi Üniversitesi, İİBF Dergisi, 7/2, s.71-93.
• BAHMANI-OSKOOEE, Mohsen ve DOMAÇ, İlker, (1995), "Export Growth and EconomicGrowth in Turkey: Evidence from Cointegration Analysis", Middle East Technical University in Development, Vol:22, No: 1, s.67-77.
• BAHMANI-OSKOOEE, Mohsen ve NIROOMAND, Farhang,
(1998), " Longrun Price Elasticities and The Marshall-Lerner Condition Revisited", Economic Letters, Vol.61, s.101-109.
• BALASSA, Bela, (1978), "Exports and Economic Growth: Further Evidence", Journal of Economic Developments, Vol. 5/2, s. 181-189.
• BALDWIN R. E. ve SEGHEZZA E., (1996), "Growth and European Integration: Towards an Empirical Assessment, CEPR Discussion Paper No. 1393, CEPR, Washington, D.C.
• BARRO, Robert J., (1991), "Economic Growth in a Cross Section of Countries". Quarterly Journal of Economics,106(2), s.407-443.
• BERBER, Metin ve BOCUTOĞLU, Ersan, (2010), MAKRO
İKTİSADA GİRİŞ, Derya Kitabevi, Trabzon.

BİLGİN, Cevat ve ŞAHBAZ, Ahmet, (2009), "Türkiye'de Büyüme ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkileri", Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 2009,Yıl-Sayı 8(1),s.177-198.

BOCUTOĞLU, Ersan, M.BERBER ve ÇELİK, Kenan, (2006), Makro İktisada Giriş, Derya Kitabevi, Beşinci Basım, Trabzon.
• BOCUTOĞLU, Ersan, (2012), İktisadi Düşünceler Tarihi, Murathan Yayınevi, Birinci Basım, Trabzon.
420
Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Haziran 2014 Cilt 16 Sayı 1 (375-426)
• BOX, George, E.P. - JENKINS, Gwilym M., (1970), Time Series Analyses, Forecasting and Control, Holdan Day Publ., San Fransisco, 1970, USA.
• BRODA, C. ve WEINSTEIN, D.E., (2004), "Variety Growth and World Welfare", American Economic Review, Vol:94, No:2, s.139- 144.

BULUT, Erol, (2010), İktisat Analiz, Gazi Kitabevi, 2.Baskı, Ankara.
• BULUTAY,Tuncer, (2005), "Türk Ekonomisinde Uluslar arası Ticaret ve Döviz Piyasalarında 1980 Sonrası Gelişmelerin Temel Nitelikleri", Editör:Haluk ERLAT: "Bölgesel Gelişme Stratejileri Ve Akdeniz Ekonomisi",TÜRK EKONOMİ KURUMU,Ankara,s.21 -86.
• BURNSIDE, Craig ve DOLLAR, David (2000), "Aid, Policies, and Growth", American Economic Review, American Economic Association, Vol: 90, No:4 , s. 847-868, (September 2000).
• CHOW, Peter C.Y., (1987), "Causality Between Export Growth and Industrial Development:Empirical Evidence from the NICs", Journal of Development Economics, Vol. 26, No. 1, s.55-63.
• COE, David T. ve MOGHADAM, Reza, (1993), "Capital and Trade
as Engines of Growth in France: An Application of Johansen's Cointegration Methodology", International Monetary FUND Papers 40, No:3, September, s.542-566.
• COE, David.T., Elhanan, HELPMAN ve HOFFMAISTER,Alexander.W., (1997), "North South R&D Spillovers", Economic Journal, Vol:107, No:440, s.134-149.

ÇOLAK, Ömer Faruk ve İbrahim TOKATLIOĞLU (editör) ve diğ.,
(2007), İKTİSADA GİRİŞ, Gazi Kitabevi, Ankara.

DEMİR, O., KUTLAR, A. ve A. ÜZÜMCÜ, (2005),"Dış Ticaret ve Beşeri Sermayenin Büyümedeki Rolü: Türkiye Örneği", Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 9, Sayı: 1, s.180-196.

DEMİRHAN, Erdal,(2005),"Büyüme ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği ", Ankara Üniversitesi, SBF
Dergisi, 60-4, Ankara, s.75-88.
Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Haziran 2014 Cilt 16 Sayı 1 (375-426)
421
• DICKEY, D. A ve FULLER, W.A., (1979), "Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series With a Unit Root," Journal of the American Statistical Association, Vol:74, 1979, s. 427-31.
• DICKEY, D. A ve FULLER, W.A., (1981), "Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root", Econometrica, Vol:49, s.1057-1073.
• DOLLAR, D., (1992), "Outward-Oriented Developing Economies
Really Do Grow Mor Rapidly: EvidenceFrom 95 LDCs, 1976-1985",
Economic Development and Cultural Change, No:40, s.523-544.
• DPT (Devlet Planlama Teşkilatı), (2007), Ekonomik ve Sosyal
Göstergeler
(1950-2006)
, Ankara.
• EDWARDS, Sebastian, (1993), "Openness, Trade Liberalization, and Growth in Developing Countries", Journal of Economic Literature", XXXI, s.1358-1393.
• EREN, Aslan, (2008), Türkiye Ekonomisi, Ekin Yayınevi, 2.Basım, Bursa.
• ERTÜRK, Emin, (1996), Uluslararası İktisat, Ekin Kitabevi,
İstanbul.
• ESKİ, Hasan, (2007), Ekonominin Temel Kavramları, Gazi Kitabevi, Kasım 2007, Ankara.
• FEDER, G., (1983): "On Exports and Economic Growth", Journal of Development Economics, Vol:12, No:2,s.59-73.
• FRANKEL, Jeffry Alexander ve ROMER, David, (1999), "Does
Trade Cause Growth?", American Economic Review, Vol:89, s.379-399.

GERNİ,Cevat, Ö.Selçuk EMSEN ve DEĞER, M.Kemal, (2008), "İthalata Dayalı İhracat Ve Ekonomik Büyüme: 1980-2006 Türkiye Deneyimi", 2.Ulusal İktisat Kongresi / 20-22 Şubat 2008 / Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF İktisat Bölümü / İzmir -Türkiye, s.1-25.
• GILES, Judith A. ve WILLIAMS Cara L. (2000), " Export-led
Growth: A Survey of the Empirical Literature and Some Noncausality Results Part 1, Econometrics Working Paper EWP0001, (http ://web.uvic.ca/econ/ewp0001.pdf), s.261-337.
422
Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Haziran 2014 Cilt 16 Sayı 1 (375-426)
• GHATAK, S., MILNER, C. ve UTKULU, U. (1995), "Trade Liberalization and Endogenous Growth. Some Evidence for TURKEY", Economic of Planning 28,s.147-167.
• GREENAWAY, D. ve SAPSFORD,D., (1994), "What does liberalisation do for exports and growth", Weltwirtschaffliches Archiv, Vol: 130/1, s.152-174.
• GROSSMAN, Gene ve HELPMAN, Elhanan, (1990), "Trade, Knowledge, Spillovers, and Growth", NBER Working Paper Series, No:3485, (October 1990), Cambridge MA, s.1-12.
• GUJARATI, Damodar N., (2006), Temel Ekonometri, Çev.:Ümit
ŞENESEN-Gülay ŞENESEN, Literatür Yayıncılık, 4. Baskı, İstanbul.
• HABERLER, Goettfried Von, (1933), Internatioal Trade, Vienna,May 1933.
• HABERLER, Goettfried Von, (1936), The Theory of International Trade,with its Application to Commercial Policy, London:William Hodge.
• HAN,
Ergül, (2006), İktisada Giriş 1, Nobel Yayınları, 6.Basım,
Ankara.
• HELLER, Peter S. ve PORTER, Richard C., (1978), "Exports and Growth: An Empirical Re-investigation", Journal of Development Economics, Vol. 5, s. 191-193.
• HSIAO, M. C. W., (1987), "Tests of Causality and Exogeneity between Exports and Economic Growth: The Case of Asian NICs", Journal of Economic Development, Vol:12, s. 143-159.
• JAVED, Z.H. ve ŞAHİNÖZ, A., (2005), External Debt: Some
Experience From Turkish Economy, Journal of Applied Sciences, Vol.5,
No:2, s. 363-367.
• JONES, Charles I., (2001),
Çeviri: Sanlı ATEŞ ve İsmail TUNCER, İktisadi Büyümeye Giriş, Literatür Yayınları, İstanbul.
• JUNG, Woo S. ve MARSHALL, Peyton, (1985), "Exports, growth and causality in developing countries", Journal of Development Economics, Vol. 18, s. 1-12.
Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Haziran 2014 Cilt 16 Sayı 1 (375-426)
423

KARA, Mehmet, (2001), "Türkiye'nin Ekonomik Büyüme Sürecinde Dış Borç Çıkmazı", Süleyman Demirel Üniversitesi, İ.İ.B. Fakültesi Yayınları,Cilt:6,No:1, s.95-110. Isparta.
• KARLUK, S. Rıdvan, (2013), Uluslararası Ekonomi, Beta Basım Yayın, No:2864,10.Baskı, İstanbul.
• KAVOUSSI, Rostam M., (1984), "Export, Expansion and Economic Growth", Journal of Development Economics, Vol. 14, No. 2, s. 241 -50.
• KENNEDY, Peter, (2006),
Ekonometri Kılavuzu, çev.:Muzaffer Sarımeşeli ve Şenay Açıkgöz, Gazi Kitabevi, 5.baskı, Ankara.
• KIZILIRMAK, A. Burça, (2006), "Türkiye Özel İmalat Sanayinde Dış Ticaretin İstihdam Üzerindeki Etkisi", Editör: B.NEYAPTI, "İktisadi Büyümenin Dinamikleri Ve İstihdam",TÜRK EKONOMİ
KURUMU, Ankara, s.133-148.
• KOTLER, Philip, JATUSRIPITAK, Somkid ve MAESINCEE, Suvit, (2000), ULUSLARIN PAZARLANMASI, Çeviren:Ahmet BUĞDAYCI, Türkiye İş Bankası Yayınları, No:489, İstanbul.
• KÖSEKAHYAOĞLU, Levent ve ŞENTÜRK, Canan. (2006),
"İhracata Dayalı Büyüme Hipotezinin Testi: Türkiye Ve Yeni Gelişen Ekonomiler Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme", Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 2, S. 4.
• KURT, Serdar ve TERZİ, Harun, (2007), "İmalat Sanayi Dış
Ticareti Verimlilikve Ekonomik Büyüme İlişkisi", Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 21, (Ocak 2007), Sayı: 1, s.25-46.
• KWIATKOWSKI, D., P. C. B. PHILLIPS, P. SCHMIDT ve SHIN,
Y., (1992),"Testing the Null Hypothesis of Stationarity Against the Alternative of A Unit Root", Journal of Econometrics, Vol:54, s.159-
178.
• LEVINE, R. ve RENELT, D. (1992), " A sensitivity analysis of
cross-country growth regressions" American Economic Review, Vol:
82/4, s.942-963.
• LOVE, Jim, (1994), "Engines of Growth: The Export and Government Sectors", World Economy, Vol:17 (2), s. 203-218.
424
Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Haziran 2014 Cilt 16 Sayı 1 (375-426)
• LUCAS, Robert, (1988), "On the Mechanics of Economic Development", Journal of Monetary Economics, Vol:22, No:1,
(Februrary 1988), North-Holland, s.3-42.
• MARSHALL, Alfred (1922), Principles of Economics, Macmillan ltd, 4. Edition, London.
• MOSLEY, P., J., HUDSON, ve HORRELL, S., (1987), 'Aid, the Public Sector and the Market in Less Developed Countries', The Economic Journal, Vol:97 (September), s.616-641.

ÖRNEK, İbrahim ve KAPLAN, Muhittin, (2004), "Dış Ticaret ve Kalkınma", Kalkınma Ekonomisi: Seçme Konular, Selçuk, TABAN ve Muhsin, KAR, (Ed.). Ekin Kitap Evi, Bursa, s.111-133.

ÖZGÜVEN, Ali, (1988), İktisadi Büyüme İktisadi Kalkınma Sosyal Kalkınma Planlama ve Japon Kalkınması, Filiz Yayınları, İstanbul.

PARASIZ, İlker, (2005), Kalkınma Ekonomisi, 1.Baskı, Ezgi Kitabevi, Bursa.
• PHILLIPS, P.C.B. ve PERRON,P.,(1988), "Testing for a Unit Root in Time Series Regression",Biometrika, Vol:75, s..335-346.
• REBELO, S., (1991), "Longrun Policy Analysis and Longrun growth", Journal of Political Economy,99(3), s.500-521.
• RICARDO, David, (2008), Siyasal
İktisadın ve Vergilendirmenin İlkeleri, Çev.: B.ZEREN, T.İş Bankası Kültür Yayınları, Birinci Basım, İstanbul.
• ROMER, Paul M., (1986), "Increasing Returns and Long Run Growth", Journal of Political Economy, Vol: 94, No:5, (October 1986), s.1002-1037.
• SALVATORE Dominick ve DIULIO,Eugene A, (1988), İktisat,
İlkeler
v
e Kavramlar, Schaum's Outline Series, Evrim Basım-Yayım,Yayına Hzırlayan Cem Alpar,Ekim 1988.
• SERİN, Necdet, (2001), "Dış Ticaret Ve Dış Ticaret Politikası",
Yayına Hazırlayan:A.ŞAHİNÖZ: "Türkiye Ekonomisi Sektörel Analiz",
TÜRK EKONOMİ
KURUMU,Ankara
, s.305-322.
• SMITH, Adam, (2008),
Milletlerin Zenginliği, Çeviren:Haldun DERİN, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2.Baskı, İstanbul.
Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Haziran 2014 Cilt 16 Sayı 1 (375-426)
425

SİVRİ, U. ve USTA,C., (2001) ," Reel Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki İlişki", Uludağ Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt:19,
Sayı:4, s.1 -9.
• ŞİMŞEK, Muammer. (2003), "İhracata Dayalı-Büyüme Hipotezinin Türkiye Ekonomisi Verileri ile Analizi, 1960-2002", Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,C. 18, S. 2, s.
41-61.
• ŞİMŞEK,M. ve KADILAR, C. (2004). "Türkiye'nin İhracat Talebi
Fonksiyonunun Sınır Testi Yaklaşımı ile Eşbütünleşme Analizi : 1970¬2002", Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5, 1, s.27-34.
• THUROW, Lester C., (1996), Kapitalizmin Geleceği: Bugünün Ekonomik Güçleri Yarının Dünyasını Nasıl Şekillendiriyor?", Sabah Yayınları, Birinci Baskı, Çev.:Serpil Demirtaş ve Nebil İlseven , İstanbul.
• TODA, Hiro Y. ve YAMAMOTO, Taku, (1995) "Statistical
inference in vector autoregressions with possibly integrated processes", Journal of Econometrics, Vol:66, s.225-250.

TUNCER, İsmail. (2002), "Türkiye'de İhracat, İthalat ve Büyüme:
TODA-YAMAMOTO Yöntemiyle Granger Nedensellik Analizleri
(1980-2000)", Çukurova Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 9, S. 9., s.89-107.

TÜRK EKONOMİ KURUMU (TEK),(2003), Büyüme Stratejler Türkiye İktisat Kongresi Büyüme Stratejileri Çalışma Grubu, Büyüme Çalışma Stratejileri Metni,2003/5, Ankara. ( http://www.tek.org.tr).
• TÜRKİYE İKTİSAT KONGRESİ (2004), Çalışma Grubu Raporları
-
I, Cilt 11, İzmir.(Büyüme Stratejileri Çalışma Grubu Raporu) (http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/ tik2004/cilt11.pdf).s.1 -49.

ULUDAĞ, İlhan ve ARICAN, Erişah, (2003), TÜRKİYE EKONOMİSİ, Der Yayınları, No:354, 2.Baskı, İstanbul.
• UTKULU, Utku ve KAHYAOĞLU, Hakan, (2005), "Ticari ve
Finansal Açıklık Türkiye' de Büyümeyi Ne Yönde Etkiledi ?",Türkiye Ekonomi Kurumu, Yayın No:2005/13, Ekim 2005.( http ://www.tek. org.tr.)
426
Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Haziran 2014 Cilt 16 Sayı 1 (375-426)
• ÜNLÜÖNEN, Kurban ve TAYFUN, Ahmet, (2005), Ekonomi,
Nobel Yayınları, No:855, 1.Baskı, Ankara.

ÜNSAL, Erdal M., (2007), İktisadi Büyüme, İmaj Yayınları, Birinci Basım, Ankara.
• VAN DEN BERG, Hendrik, (2012), Economic Growth and
Development, World Scientific Publishing, Second Edition, Singapore.
• WACZIARG, R., (2001), "Measuring The Dynamic Gains From Trade", The World Bank Economic Review, Vol.15(3), s.393-429.
• YAMAK,Rahmi ve KORKMAZ, Abdurrahman, (2005), "Reel
Döviz Kuru ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisi", " İstanbul Üniversitesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi (1) 2, s.11-29.

ZENGİN, Ahmet ve TERZİ, Harun, (1995), "Türkiye'de Kur Politikası, İthalat, İhracat ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisinin Ekonometrik Analizi", Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 11(1-2):247-266.
• ZIVOT, E. ve ANDREWS, Donald W. K., (1992). "Further Evidence on Great Crash, the Oil-Price Shock, and Unit-Root Hypothesis," Journal of the Business and Economic Statistics,Vol: 10,
s.251-270.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com