İmâm Gazzâlî İle Kohlberg’in Ahlâk Teorilerinin Karşılaştırılması

Ahlâk dediğimiz zaman, akla gelen şey sadece insan davranışlarıdır. İnsanın dışındaki canlıların hareketleri ahlâkî davranış sayılmaz. Hayvanların ahlâkı yoktur, onlar sadece iyi hareketleri yapmaya ve kötü hareketleri yapmamaya şartlandırılabilirler. Ancak insanlar kendilerine öğretilen ahlâk kaideleri üzerinde düşünmek, bunları benimsemek, veya yanlış bulmak yeteneğine sahiptirler. İnsanlar ahlâk kaidelerini kendi iradelerine göre değiştirir veya ortadan kaldırabilirler.211 Ahlâkın söz konusu olduğu yerde mutlaka, iyi ile kötüyü ayırt edebilecek zihin olgunluğuna erişmiş bir insan vardır. Ama ahlâkî davranışın bir de sosyal yönü bulunuyor. İnsanlar bir arada, yan yana yaşamasalardı ahlâktan da söz edemezdik; çünkü ahlâk insanlar arasındaki ilişkileri düzenlemek için konmuş kaidelerin bir bütünüdür.