Çocuklarda Kan Basıncının Değerlendirilmesi: 24 Saat Yaşam İçinde Kan Basıncı İzlemi

Hipertansiyon (HT) erişkinlerin %20'sini etkileyen temel bir toplum sağlığı sorunudur. Hipertansiyonun ateroskleroz, koroner ve serebrovasküler hastalıklar, diabetes mellitus, son döneni böbrek yetmezliği gibi hastalıklarla ilişkisi erişkinlerde çok önemli bir morbidity ve nıortalite nedeni olmasına yol açmaktadır. Çocukluk çağında HT sıklığı %1-3'tür ancak erişkin dönemde görülen HT'nin bir bölümünün çocukluk çağında başladığı göz önüne alındığında bu hastalığın erken tanı ve tedavisinin gelişebilecek kompli-kasyonlan (inleyebileceği ve prognozu olumlu yönde etkileyeceği açık olarak görülmektedir (1). Hipertansiyon tanımlama olarak öyle bir eşik değeri ifade etmektedir ki, bu eşik değerin risk altındaki grubu riski olmayan gruptan ayırması gerekmektedir. Erişkinlerde hipertansiyon tanısı için sınır değer belirlenmiştir. Çocuklarda ise yaş, cinsiyet, büyüme gibi çeşitli faktörler kan basıncını etkilediği için tek bir eşik değer bulunmamaktadır. 1977, 1987 ve 1996 yıllarında yayımlanan ve çok sayıda sağlıklı çocukta yapılan çalışmada (Report of the Task Force on Blood Pressure Control in Children) Amerika Birleşik Devletle-ri'nde yaşayan 0-18 yaş grubundaki çocukların normal kan basıncı değerleri belirlenmiştir. Bu çalışmada %95'in altındaki değerlerin normal, %90-95 arası değerlerin yüksek normal, bunun üzerinde ölçülen değerlerin hipertansiyon olarak kabul edilmesi önerilmiştir (2). Normal kan basıncı genetik ve çevresel etkenlerle değişmektedir, her toplum kendine özgü normal kan basıncı değerlerini belirlemelidir. Ülkemizde 5599 sağlıklı çocuk ve adolesanın kan basıncı ölçümlerinden elde edilen eğriler Türk çocuklarında normal kan basıncı değerlerini göstermekte ve hipertansiyon tanısında yaygın olarak kullanılmaktadır (3). Kan basıncının gün içinde değişebilme özelliği ve heyecan, aktivite gibi durumlarda yükselebilmesi nedeniyle tek seferlik ölçümlerle elde edilen kan basıncı değerleri ile hipertansiyonun tanısının konulması mümkün olmayabilir. Bu nedenle günlük yaşam sırasında 24 saat boyunca kan basıncının ölçümünün yapılmasını sağlayan "yaşam içinde kan basıncı izlemi" (YİKBİ) geliştirilmiştir. İlk kez 1962 yılında, Maurice Sokolow yarı otomatik bir aletle kan basıncı ölçümü yapmıştır (4). 1970'lerin ortalarında ise tam otomatik ölçüm yapabilen aletler geliştirilmiştir ve 1980'lerin ikinci yarısında ilk kez 24 saat yaşam içinde kan basıncı izlemi uygulanmaya başlamıştır (4,5). Yaşam içinde kan basıncı izlemi oskültatuar, osilometrik ve oskülta-tuar ölçümle beraber EKG kaydı da yapabilen aletlerle gerçekleştirilmektedir. Çocuklarda YİKBİ'nin osilometrik metotla yapılması tercih edilmektedir (6,7). Yaşam içinde kan basıncı izlemi yapılırken çocuğa uygun boyutta manşon kullanılmalıdır. Manşonun boyu çocuğun dirsek omuz mesafesinin 2/3'ünü kapsamalıdır. Uygulamada aktif olarak kullanılmayan kol seçilmelidir ve izleme başlamadan önce kan basıncı her iki kolda bir kez yapılan ölçümle clenetlenmeli-dir. Eğer iki kol arasında kan basıncı değerleri açısından anlamlı fark varsa kan basıncının yüksek bulunduğu koldan ölçüm yapılması uygun olur.