Buradasınız

OSMANLI‟DA ÜRÜNLERİN DİNÎ/ŞER„Î STANDARDİZASYONUNDA DÖNÜM NOKTASI: TÂHİRDİR DAMGALI SERTİFİKASYONA GEÇİŞ

IMPORTANT CHANGE IN RELIGIO-LEGAL STANDARDIZATION OF OTTOMAN PRODUCTS: PASSAGE TO CERTIFICATE OF THE SEAL “IT IS CLEAN/TÂHİRDİR”

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1157
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
It is known that the Ottoman state implemented austere certification of products monitored by organizations such as ihtisab office/ office of the superintendent of guilds and markets and akhi office/ urban fraternity ruling over parts of Anatolia in late Seljuk and early Ottoman times. The monitoring process that was implemented based on religio-legal perspective or material quality aspect moved to an important phase with a critical decision made in modern times: The seal of “it is clean/tâhirdir” was introduced to include inedible products for the first time to be supervised by religio-legal standarts. This decision was made to protect Muslims from products that might contained harmful ingredients according to religio-legal norms. This move was made before the kosher certification that was formed within the Jewish community in America, which became a certain measure of food standart later in the world. This decision also can provide historical background for the practice of halal food certificates in the world. The notion of “it is clean” becomes more evident in the midst of today‟s world where genetically modified organisms became so widespread to the level that threatens the health of human generation now. This article aims to study the relevant Ottoman official documents on this issue probably for the first time, and share them with the academic world.
Abstract (Original Language): 
Osmanlı devleti ve toplumunda ürünlerin, standartları hisbe/ihtisap ve ahîlik teşkilatları gibi kurumlar vasıtasıyla denetlenen oldukça ciddi sertifikasyon uygulamasına tabi tutuldukları bilinmektedir. Gerek dinî/şer‛î boyutuyla gerekse maddi/nesnel kalite yönleriyle yürütülen bu denetleme işlemi, modern zamanlarda gerçekten çok çarpıcı bir kavşak noktasına ulaştırılmıştır: Özellikle dinî/şer‛î ölçütlerin gıda ürünleri dışındaki ürünlerde de gözetilerek Müslümanların kullanmalarında sakınca bulunmayan ürünlere tâhirdir damgası vurulması kararı, Amerika‟daki Yahudi toplumu içinde gelişerek günümüzde evrensel bir gıda standardı ölçütü olmaya doğru giden kosher sertifikasyonundan uzun yıllar önce alınmış olması cihetiyle de büyük bir önem taşımaktadır. Gıda dışı ürünler için bile bu kadar hassas davranılmış olması, alınan kararın gıda ürünleri için çok daha bağlayıcı olduğu manası dışında yorumlanamaz. Bu karar aynı zamanda, gıda ürünleri için ülkemizde ve dünyada helâl gıda sertifikası uygulamasına geçilmesi arayışlarıyla ilgili sürecin tarihi altyapısını temin etme konusunda da önemli bir boşluğu dolduracaktır. Gıda anarşisinin boyutlarını, insan neslini bozma ve fıtrî davranışları değiştirme tehdidini bünyesinde barındıran hormonlu, ebter ve genetiği değiştirilmiş ürünlere kadar ulaştırdığı günümüzde konunun bütün insanlık için önemi daha fazla tebarüz etmektedir. Ayrıca kullanılması istenen mühürde yer alması kararlaştırılan tâhirdir ibaresi, helâl gıda sertifikasyonunda bulunması gerekecek damga/etiket ismi için de fikir verecektir. Bu incelemede, konuya ilişkin Osmanlı resmi belgeleri muhtemelen ilk defa incelenmekte ve değerlendirilmektedir.
1468-1493

REFERENCES

References: 

BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi [BEO], Sadaret Evrakı Mektubi Kalemi Meclis-i Vâlâ Kısmı.
Ġstanbul ġer„iye Sicil Defterleri. İstanbul Defteri, Nr. 132.
BARKAN, Ö. Lütfi. “XV. Asrın sonunda Bazı Büyük ġehirlerde EĢya ve Yiyecek Fiyatlarının Tespit ve TeftiĢi Hususlarını Tanzim Eden Kanunlar, I. Kanunname-i Ġhtisab-ı Ġstanbul el-mahrûse”. Tarih Vesikaları. c. I, Sayı 5 (1942), s. 326-340; c. II, Sayı 7 (1942), s. 15-40; c.II, Sayı 8 (1942), s. 168-177.
EĞRĠ, Sadettin. “Bursa ArĢiv Belgelerinde „Huffâf, Postalcı ve BaĢmakçılar”. Ayakkabı Kitabı. ed. Emine Gürsoy Naskali. Ġstanbul: Kitabevi, 2003, s. 265-273.
ERDOĞDU, Ġbrahim. “Osmanlı Ġktisadi Düzeninde Ġhtisab Müessesesi ve Muhtesiblik Üzerine Bir Deneme”. OTAM [Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi]. Sayı 11, Ankara 2000, s. 123-145.
ERGĠN, O. Nuri. Mecelle-i Umûr-ı Belediye. c. I, Ġstanbul: Ġstanbul BüyükĢehir Belediyesi Kültür ĠĢleri Daire BaĢkanlığı, 1995.
Osmanlı‟da Ürünlerin Dinî/Şer„î… 1481
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 5/1 Winter 2010
EġREFOĞLU, EĢref. “Ġslâmiyetde Ġhtisâbın Prensipleri”. İ.Ü.E.F. Tarih Dergisi. Sayı 25, Ġstanbul 1971, s. 99-104.
KALLEK, Cengiz. “Hisbe”. Diyanet İslâm Ansiklopedisi [DİA]. c. XVIII, s. 133-143.
KAZICI, Ziya. “Hisbe”, DİA, c. XVIII, s. 143-145.
KAZICI, Ziya. “Osmanlı Ġhtisab Kanunnameleri ve Ahilik”. Türk Kültürü ve Ahilik, XXI. Ahilik Bayramı Sempozyumu Bildirileri. Ġstanbul: Ahilik AraĢtırma ve Kültür Vakfı, 1986, s. 101-108.
KAZICI, Ziya. Osmanlılarda İhtisap Müessesesi. Ġstanbul: Kültür Basın Yayın Birliği, 1987.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat. “Osmanlı Ġktisadi Yapısı”. Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi. c. I, Ed. Ekmeleddin Ġhsanoğlu, Ġstanbul: ĠRCĠCA, 1994, s. 513-649.
ÖVÜT, Ġhsan. “Osmanlı‟dan Günümüze Standardizasyon Dünyasına Tarihi Bir IĢık; Dünyanın Bugünkü Manada Ġlk Standardı: Kanunname-i Ġhtisab-ı Bursa”. Yeni Türkiye. c. VI, Sayı 32 (Osmanlı Özel Sayısı), s. 82-85.
ÖZCAN, Tahsin. Fetvalar Işığında Osmanlı Esnafı. Ġstanbul: Kitabevi, 2003.
SAKAOĞLU, Necdet, Akbayar, Nuri. Anadolu’da Derinin Bin Yıllık Öyküsü, Ġstanbul: Creative, 2002.
SÜNTER, Faruk. A. “Türkiye‟de StandardlaĢtırma ÇalıĢmalarının Geçirdiği AĢamalar”. Standard. c. XIII, Sayı 147, s. 3-4.
ġĠMġEK, Muhittin. TKY ve Tarihteki Bir Uygulaması: Ahilik. Ġstanbul: Hayat, 2002.
YÜCEL, YaĢar. Kitâbu Mesâlihi’l-Müslimîn ve Menâfii’l-Mü’minîn. Ankara: TTK, 1981.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com