Buradasınız

ESÂMÎ-İ LÂLE ŞİİRLERİ VE İSTANBULLU HÂTİF’İN ESÂMÎ-İ LÂLE MATLALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

THE POEMS OF NAMES OF THE TULIP AND A REVIEW ON İSTANBULLU HÂTİF’S NAMES OF THE TULIP POEMS

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4306

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
Tulip as a flower originated in Asia is a cultivated plant which has taken place in Asian, Anatolian and European cultures being from a religious symbolism to special conceptualization, from daily life to elite palace culture. This wild flower of Asia has acquired to be a cultivated plant in Anatolia. The history of the fondness for Tulip called Tulipomania in western culture and Anatolia begins in the sixteenth century. Following this period, particularly in Istanbul, growing a new type of tulip made its addicted people and poets excited to name it, and the person who gave the most beautiful name as well as raising it was awarded. The best examples of this tradition which can be considered the herald of the reflection of social life to the literature are Esâmî-i Lâle poems. The poetry firstly written on Tulip types in the seventeenth century has become the herald of the different and new type of poetry in classical literature tradition. In the poems of Esâmî-i Lâle meant tulip names, in each line, one or more tulip name is evaluated by means of several meanings. The tulip names mostly with a double entendre (tevriye) use have a symbolic association in addition to the real meaning. Further, the words and constitutions (terkip) including the concepts of flower culture and Istanbul tulip in each line have been used together. In this study, the first two lines (matla) about Esâmî-i Lâle taking place in Hâtif Divani have been comprehensively examined in a formal way.
Abstract (Original Language): 
Asya kökenli bir çiçek olan lale, Asya, Anadolu ve Avrupa kültürlerinde gündelik hayattan yüksek saray kültürüne, dini sembolizmden özel kavramlaşmalara kadar yer edinmiş bir kültür bitkisidir. Asya’nın bu yabani çiçeği bir kültür bitkisi olma vasfını Anadolu’da kazanır. Batı kültüründe ve Anadolu’da Tulipomania olarak adlandırılan lale deliliğinin tarihi XVI. yüzyılda başlar. Bu tarihten sonra özellikle İstanbul’da, yeni bir lalenin yetiştirilmesi lale meraklılarını ve şairleri ad verme yarışında heyecanlandırmış, laleyi yetiştiren gibi, ona en güzel adı veren de ödüllendirilmiştir. Sosyal hayatın edebi geleneğe yansımasının müjdecisi olarak değerlendirilebilecek bu geleneğin en güzel örnekleri Esâmî-i Lâle manzumeleridir. İlk örneğiyle XVII. yüzyılda karşılaşılan lale çeşitleri üzerine yazılmış bu şiirler klasik edebiyat geleneğinde farklı ve yeni bir şiir türünün habercileri olmuştur. Özellikle XVII. ve XVIII. yüzyılda divanlarda yer almaya başlayan Esâmî-i Lâle manzumeleri dönemin algısını yansıtan popüler şiirler olarak kalmış, son örnekleri XIX. yy’da görülmüştür. Lale isimleri anlamına gelen Esâmî-i Lâle şiirlerinde her beyitte bir veya daha fazla lale adı bir takım anlam ilişkileriyle değerlendirilir. Lale adları çoğunlukla tevriyeli bir kullanımla gerçek anlamının yanında sembolik bir çağrışıma da sahiptir. Bununla birlikte her beyitte çiçek kültürü ve İstanbul lalesi kavramlarını ihtiva eden kelime ve terkipler bir arada kullanılmıştır. Bu çalışmada Esâmî-i Lâle şiirleri üzerine genel bir değerlendirme yapıldıktan sonra, Hâtif Divanı’nda yer alan Esâmî-i Lâle konulu matlalar formel bir yaklaşımla incelenerek ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
2013-2029

REFERENCES

References: 

AK, Coşkun, Muhibbi Divanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1987.
AKTEPE, Münir, “Damat İbrahim Paşa Devrinde Lale”, İÜEF Tarih Dergisi (1953), C. IV, S.7.
ATASOY, Nurhan, Osmanlı Bahçeleri ve Hasbahçe, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., İstanbul 2005.
ANDERWS, Walter G., Şiirin Sesi, Toplumun Şarkısı, İletişim Yay., İstanbul 2000, s. 190.
AYVERDİ, Ekrem Hakkı, 18. Asırda Lale, (Neşre hazırlayan) M. Uğur DERMAN, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul 2006.
BAYTOP, Turhan, İstanbul Lalesi, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1992.
BÜYÜKKARCI-YILMAZ, Fatma, “Risâle-i Takvim-i Lale”, Journal of Turkısh Studıes Türklük Bilimi Araştırmaları, Volume 24/III, 2000, 81-127.
CEYLAN, Gürkan, Osmanlı’dan Günümüze Dört Gözde Çiçek, Güller, Karanfiller, Laleler ve Sümbüller, Flora Yay., İstanbul 1999.
FATİN DAVUT EFENDİ, Hatimetü’l-Eşar, Açıklamalı İsimler- Eserler İndeksi, Haz. Lütfü BAYRAKTUTAN Doktora Ön Çalışması, Erzurum 1979.
GOODY, Jack, Çiçeklerin Kültürü, Ayrıntı Yay., İstanbul 2010.
“Hatif Ali”, Büyük Larousse Sözlük-Ansiklopedi, Milliyet Yay., İstanbul 1986, s. 5087.
Esâmî-i Lâle Şiirleri ve İstanbullu Hâtif’in Esâmî-i Lâle Matlaları… 2029
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/1 Winter 2013
İPEKTEN, Haluk, vd., Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Kültür ve Turizm Bak. Yay., Ankara 1998.
KARTAL, Ahmet, Klasik Türk Şiirinde Lâle, Akçağ Yay., Ankara 1998.
KOÇAK, Aynur, Çiçeknâme, Gazi Kitapçılık, Ankara 2009.
MUALLİM NACİ, Osmanlı Şairleri, Haz. Cemal KURNAZ, Akçağ Yay., Ankara 2000,.
MUTÇALI, Serdar, Arapça- Türkçe Sözlük, Dağarcık Yay., İstanbul 1995
ÖNAL, Sevda, “Klasik Türk Edebiyatında Lale ve Edebi Bir Tür Örneği Olarak Lale Şiirleri”, Turkısh Studıes, Internatıonal Periodical For The Languages, Literatur and History of Turkısh of Turkıc, -Klasik Türk Edebiyatı- Prof. Dr. Meserret Diriöz Hatırasına: (Winter: 2009), Vol. 4/2, s. 878-895.
ÖNAL, Sevda, Hâtif, Hayatı, Edebi Kişiliği ve Divanının Karşılaştırmalı Metni, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Erzurum 2010
ÖNDER, Murat, Şefkat ve Tezkire-i Şuarası, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Afyon 2006.
POLAT, Nazım Hikmet, Türk Çiçek ve Ziraat Kültürü Üzerine Cevat Rüştü’den Bir Güldeste, Kitabevi Yay., İstanbul 2001.
SAKAOĞLU, Necdet, “Lale”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C. 5, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yay., İstanbul 1991.
Silahdarzade Mehmet Emin, Tezkire-i Şuara, İstanbul Millet Ktp., Ali Emiri Koleksiyonu, 34 AE Tarih 795, 74.v.
TANPINAR, Ahmet Hamdi, 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi, İstanbul 2003, s. 3-10.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com