Buradasınız

TAŞKÖPRÜ (KASTAMONU)’DE MÂNİ SÖYLEME GELENEĞİ

“MANİ” SINGING TRADITION IN THE TAŞKÖPRÜ DISTRICT OF KASTAMONU PROVINCE

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4050

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Depending on quickly changing times and evolving events both written and oral culture is transformed from period to period on a specific level. As a result of these differences, while some of the traditional structures maintain the continuity in different ways, some lose its functionality in time. One of the most affected traditions by this change and transformation is "mâni" saying tradition. This tradition, tested for decades and living till now, differs according to the regional sayings. While it's still alive in some areas, it has almost lost its old vitality in some regions. In this article, after giving an overview on one of the most basic kind of Turkish folk poetry “Mâni”, findings and interpretations about the tradition of “Mâni” singing in Taşköprü, the town of Kastamonu, will be introduced. 625 “Mâni” texts, detected in Taşköprü, Kastamonu, between 2009-2010 and determined at the former studies done before will be examined in terms of creation and transmission properties (How, when and in which places tradition of singing Mani is Tasköprü goes on, why and in which circumstances and places Mani’s were forgotten, who’re the Mani singers and listeners, and their features etc.), shape and structure features (Mani verse, rhyme scheme etc.), content (On which subjects are Mani said etc.) and functionality (Features of Mani’s; educative, didactic, adviser, entertaining, a transfer in sharing distress and troubles, a way of request ing a tip etc.).
Abstract (Original Language): 
Hızlı bir şekilde değişen zamana ve gelişen olaylara bağlı olarak hem yazılı hem de sözlü kültür dönem dönem belirli seviyede değişime uğramaktadır. Bu farklılaşmalar neticesinde bazı geleneksel yapılar değişik şekillerde sürekliliğini devam ettirirken bazıları da zamanla işlevini yitirmektedir. Bu değişim ve dönüşümden en çok etkilenen geleneklerimizden birisi de mâni söyleme geleneğidir. Yılların süzgecinden geçerek günümüze kadar gelen bu gelenek, söylendiği yöreye göre farklılık arz etmektedir. Bazı bölgelerde hâlâ canlı bir şekilde sürdürülürken bazı bölgelerde ise eski canlılığını kaybetmiştir. Bu yazıda, Türk halk şiirinin en temel tür ve şekillerinden biri olan mâni hakkında genel bir bilgi verdikten sonra, Kastamonu iline bağlı Taşköprü’deki mâni söyleme geleneği hakkında tespit ve yorumlara yer verilecektir. 2009-2010 yıllarında Kastamonu’nun Taşköprü ilçesinden derlediğimiz ve konuyla ilgili daha evvel yapılmış olan çalışmalardan da tespit ettiğimiz 625 mâni metni; yaratım ve aktarım özellikleri (Taşköprü’deki mâni söyleme geleneğinin hangi ortamlarda/zamanlarda devam ettiği hangi ortamlarda/zamanlarda ne gibi sebeplerden dolayı unutulduğu, mâni söyleyicilerinin ve dinleyicilerinin kimler ve hangi özelliklere sahip olduğu vb.), şekil ve yapı özellikleri (Mânilerin vezni, kafiye şeması, dize sayısı vb.), içerik özellikleri (Mânilerin en çok hangi konular üzerinde söylendiği.) ve işlev özellikleri (Mânilerin eğitici, öğretici, öğüt verici, eğlendirici, dert ve sıkıntıların aktarılmasına aracı, bahşiş istenmesinde vasıta vb. özellikleri.) bakımından incelenecektir.
755-774

REFERENCES

References: 

AKALIN L. Sami-Esma Şimşek (2003), “Mâniler”, Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, C. 3, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, s. 251-288.
ARTUN Erman (1998), “Tekirdağ’da Mâni Söyleme Geleneği”, Tekirdağ Halk Kültürü Araştırmaları, Tekirdağ: Tekirdağ Genç Yöneticiler ve İş Adamları Derneği Yayınları, s. 94-116.
BAŞGÖZ İlhan (1986), “Mânilerimiz”, Folklor Yazıları, İstanbul: Adam Yayınları, s. 225-228.
BEKDEMİR Ahmet (1999), Taşköprü Folkloru, Basılmamış Lisans Tezi, Kastamonu: Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Fakültesi.
BORATAV Pertev Naili (1997), “Mâni”, İslâm Ansiklopedisi, C. 7, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, s. 285-288.
BORATAV Pertev Naili (2000), 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
BÜYÜKOKUTAN Aslı (2007), “Muğla Yöresi Alevî Türkmenlerinde Mâni Söyleme Geleneği”, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, XIII/41 Bahar, s. 255- 267.
ÇELİK Ali (2005), Mânilerimiz ve Trabzon Mânileri, Ankara: Akçağ Yayınları.
ÇELİK Ali (2001), “Mânilerdeki Gizler ve Bayburt Mânileri”, S. 51, Millî Folklor, Yıl 13, s. 100-108.
DİZDAROĞLU Hikmet (1969), Halk Şiirinde Türler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
EKİCİ Metin (2002), “Ödemiş Yöresi Mânileri Üzerine Bir Değerlendirme”, Motif Dergisi, S. 31, İstanbul, s. 24-27.
ELÇİN Şükrü (2004), Halk Edebiyatına Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları.
Taşköprü (Kastamonu)’de Mâni Söyleme Geleneği 773
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/1 Winter 2013
EMEKSİZ Abdulkadir (2007), “Kesik Mâni ve Doldurmalı Kesik Mâni Adlandırmaları Ne Derece Doğrudur?”, IV. Uluslararası Türk Medeniyetlerinde Sözlü Kültür Geleneği (Türk Dünyasında Mâniler) Sempozyumu Bildirileri, Fethiye Belediyesi Kültür Yayınları, İzmir, s. 107-114.
GÖZAYDIN Nevzat (1990), “Anonim Halk Şiiri Üzerine”, Türk Dili Dergisi-Türk Şiiri Özel Sayısı III (Halk Şiiri), S. 445-450, Ankara.
KAYA Doğan (1999), Anonim Halk Şiiri, Ankara: Akçağ Yayınları.
KAYA Doğan (2007), ““Müstezat Mâni” Terimi Doğru Mudur?”, IV. Uluslararası Türk Medeniyetlerinde Sözlü Kültür Geleneği Sempozyumu Bildirileri-Mâniler, İzmir, s. 78-81.
KARABAŞ Seyfi (1999), Bütüncül Türk Budunbilime Doğru, Yapı Kredi Yayınları.
KÖPRÜLÜ Fuad (2009), Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: Akçağ Yayınları.
ONAY Ahmet Talât (1996), Türk Halk Şiirlerinin Şekil ve Nev’i, haz. Cemal Kurnaz, Ankara: Akçağ Yayınları.
ŞENEL Süleyman (2002), Mûsikîli Arzu-Kamber Hikâyesi, İstanbul: Milenyum Yayınları.
YOLCU Mehmet Ali (2012), “Manilerde Doldurma Dize Problemi ve Dizeler Arasındaki Anlamsal Bağı Sağlayan Unsurları Sınıflandırma Denemesi”, Turkish Studies, Volume 7/3, Summer 2012, s. 2779-2793.
KAYNAK KİŞİLER DİZİNİ
K.K.1: Aynur Atlı, 1964, İlkokul, Ev Hanımı, Çaycevher Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.2: İsmet Değirmenci, 1970, İlkokul, Ev Hanımı, Abay Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.3: Nezahat Güllü, 1953, İlkokul, Ev Hanımı, Bekdemirekşi Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.4: Nuriye Yıldız, 1960, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Alibeşe Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.5: Şükran Çelik, 1960, İlkokul, Ev Hanımı, Çetmi Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.6: Hatice Çelik, 1930, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Çetmi Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.7: Hasan Ertekin, 1960, İlkokul, Çiftçi, Çetmi Köyü-Taşköprü-KASTAMONU
K.K.8: Elif Topal, 1969, İlkokul, Ev Hanımı, Orta Köy-Taşköprü- KASTAMONU.
K.K.9: Bedriye Tuncel, 1940, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Akdeğirmen Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.10: Hanife Ünal, 1925, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Müseyit Boyundurcak Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.11: Fadime Güleç, 1937, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Çaycevher Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.12: Halil Kavdar, 1940, İlkokul, Çiftçi, Abay Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.13: Raşit Dağlı, 1939, İlkokul, Çiftçi, Yavuç Kuyucağı Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
774 Sagıp ATLI
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/1 Winter 2013
K.K.14: Mustafa Yaman, 1922, İlkokul, Emekli, Köçekli Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.15: Ömer Özcan, 1935, İlkokul, Çiftçi, Kese Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.16: Seher Güler, 1948, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Orta Beysibey Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.17: Yeter Yılmaz, 1957, İlkokul, Ev Hanımı, Abay Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.18: Melahat Çiçek, 1950, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Çaycevher Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.19: Saniye Baş, 1964, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Alibeşe Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.20: Halime Baş, 1968, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Alibeşe Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.21: Sevim Kaya, 1962, İlkokul, Ev Hanımı, Alibeşe Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.22: Zehra Kaya, 1939, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Alibeşe Köyü-Taşköprü-KASTAMONU.
K.K.23: Harun Reşit Şimşek, 1966, Üniversite, Taşköprü Halk Eğitimi Merkezi Halk Oyunları Öğreticisi, Taşköprü-KASTAMONU.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com