Buradasınız

FENÂYÎ EHL-İ CENNET EFENDİ, “TECELİYYÂT” ADLI ARAPÇA ESERİ VE TECELLİYYÂT’A HASAN RIZÂYÎ EL-AKSARÂYÎ TARAFINDAN YAPILAN MANZÛM-MENSÛR TÜRKÇE TERCÜME/ŞERH ÜZERİNE

DECENT FELLOW FENÂYÎ EHL-İ CENNET, “TECELİYYÂT” NAMED ARABIC LITERARY WORK AND VERSE-ARTICLE TURKISH TRANSLATION-ON COMMENTARY WAS DONE BY HASAN RIZÂYÎ EL-AKSARÂYÎ TO “TECELİYYÂT”

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5028

Keywords (Original Language):

Abstract (2. Language): 
Fenâyî who is called Decent Fellow Cennet Mehmed, Decent Fellow Ehl-i Cennet, Decent Fellow Fenâyî Ehl-i Cennet and Decent Fellow Fenâyî Mehmed is one of Anatolia caliphs of Dear Mahmud Hüdâyî and is one of the most stentorian voice faces on the way of Hüdâyî in Celvetî religios order. His dîvân which is inspired by Yunus Emre and Hüdâyî consigned to writing and it is mostly formed with chant verse, exhortations which is mostly scientific and again he is one of the people which worth to cite in mystic poets with Tecelliyyât which is a result of opinion is the custom of Tecelliyyât consign to writing begins with Hüdâyî. In his term Decent Fellow Ehl-i Cennet who is the one of the most effective names after Hüdâyî in Celvetî school. It is understood that Hüdâyî knows Arabic and Persian well. It is specified that Arabic Tecelliyyât which was written by some researches with his follower and despatched to him is about interior attitudes of Decent Fellow Fenâyî, dreams and inspirations. It is thought that the aim of the sharing some psychological experiences with his followers or the aim of this sharing despatch to him is that it motivates Celvetî mystics and with rapturing elate them, join them the way of Celvetî which they lived in pyschological tension and above all, join Islam. A religius order spiritual guide make allowence for extraordinary things which lived, a praise by experts in their field, in other words it is qualified an indicator of praise to chant benefaction and it is specified that it isnt seen like a concession from to be given modesty. Again this literary work was translated by Rızâyî-i Aksarâyî who is Celvetî .
Abstract (Original Language): 
“Cennet Mehmed Efendi”, “Ehl-i Cennet Efendi”, “Fenâyî Ehl-i Cennet Efendi” ve “Fenâyî Mehmed Efendi” gibi isimlerle anılan Fenâyî; Aziz Mahmud Hüdâyî’nin Anadolu halifelerinden olup Celvetî tarikatının Hüdâyî yolunda giden en gür sesli simalarından birisidir. Hüdâyî’den ve Yunus Emre’den ilham alarak kaleme aldığı ilahi formundaki şiirler ağırlıklı olmak üzere oluşturduğu Dîvân’ı, ilmî yönünün ağır bastığı vaazları ve yine Hüdâyî’nin başlattığı “Tecelliyyât” kaleme alma geleneğinin bir tezahürü olarak telakki edilebilecek Tecelliyât’ı ile mutasavvıf şairler içerisinde anılmaya değer şahsiyetlerdendir. Devrinde, Celvetî ekolünün Hüdâyî’den sonra en etkili isimlerinden olan Ehl-i Cennet Efendi’nin devrin en muteber dillerinden Arapça ve Farsça’yı iyi derecede bildiği anlaşılmaktadır. Bazı araştırmacılar tarafından müridlerince yazılıp kendisine atfedildiği de belirtilen Arapça Tecelliyyât’ı; Fenâyî Efendi’nin yaşadığı manevî halleri, rüyaları ve ilhamları konu edinmektedir. Fenâyî’nin yaşadığı bu birtakım rûhî tecrübeleri müridleriyle paylaşmasındaki veya paylaşımın ona atfedilmesindeki amacın; Celvetî sûfîlerini şevk ü iştiyaka ve cezbeye getirip coşturmak, onları yaşadıkları manevî gerilimle Celvetî yoluna ve her şeyden önce İslâm’a bağlamak olduğu düşünülebilir. Bir tarikat pirinin yaşadığı fevkalâdelikleri nazara vermesi, alanın uzmanları tarafından bir tahdis-i ni'met, yani ilâhî nimetlere şükrün bir göstergesi olarak nitelendirilmekte ve tevazudan verilmiş bir taviz olarak görülmemesi gerektiği belirtilmektedir. Üzerinde durulan eser, yine bir Celvetî olan Rızâyî-i Aksarâyî tarafından tercüme edilmiştir.
783-816

REFERENCES

References: 

ACLUNI, Şeyh İsmail bin Muhammed, Keşfü'l-Hafâ ve muzîlu'l-ilbâs amme'ş-tehere mine'l-ehâdis alâ elsineti'n-nâs, Matbaatü'l-'Âlemiyye, Dımaşk (Şam) - Suriye 2000.
AKBAYAR, Nuri, Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2.Basım, İstanbul
2001.
APAYDIN, H. Yunus, "İcâzet", Diyanet İslam Ansiklopedisi, Diyanet Vakfı Yayınları, C.21,
İstanbul 2000.
ÂŞIK, Nevzat, Hz. Peygamber ve Çalışmak, Diyanet Dergisi, Sayı:102, Haziran 1999, http://www.diyanet.gov.tr.
ATEŞ, Ahmet-TARZÎ, Abdülvehhâb, Farsça Grameri, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1971.
AYAR, Fatih, Zâkirzâde Abdullah Bîçâre'nin Divanı'nın Transkripsiyonu, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Dan. Hüseyin Yorulmaz, Sakarya 2008.
AYDEMİR, Yaşar, "Bursalı İsmail Hakkı'nın Eserlerinden Hareketle Şiir Görüşü ve Şiir Yazma Şekli", Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları, Volume 2/3 Summer 2007.
AYDIN, Abdullah, Üsküdarlı Fenâyî Cennet Mehmet Efendi ve Dîvânı, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2004.
AYVANSARÂYI, Hafız Hüseyin, Vefeyât-ı Ayvansarâyî, hazırlayan: Ramazan Ekinci, Tibyan Yayıncılık, İzmir 2012.
BAĞDATLI İsmail Paşa, Hediyyetü'l-'Ârifîn, Esmâü'l-Müellifîn ve Âsârü'l-Musannifîn, tashih: Mahmud Kemal İnal-Avni Aktuç, Maarif Basımevi, İstanbul 1955.
BİLKAN, Ali Fuat, "Tefeül İle Ad Verme Geleneği", Milli Folklor Dergisi, Yıl:22, Sayı:85, 2010.
BURSALI Mehmet Tahir, Osmanlı Müellifleri, Hazırlayanlar: Cemal Kurnaz-Mustafa Tatcı, Osmanlı Müellifleri I-II-III ve Ahmed Remzî Akyürek Miftâhu'l-Kütüb ve Esâmî-i Müellifîn Fihristi, Bizim Büro Basımevi, Ankara 2009, C.1.
BURSEVI, İsmail Hakkı, Silsile-i Tarîkat-ı Celvetiyye, İstanbul 1887.
CEBECİOĞLU, Etem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, http://www.tasavvufalemi.com.
Turkish Studies
International
Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/4 Spring 2013

c
Fenâyî Ehl-i Cennet Efendi, "Teceliyyât" Adlı Arapça Eseri ve Tecelliyyât'a...
815
ÇAPAN, Pervin, Mustafa Safâyî Efendi, Tezkire-i Safâyî (Nuhbetü'l-Âsâr Min Fevâ'idi'l-Eş'âr) İnceleme-Metin-İndeks, AKM Başkanlığı Yayınları, Ankara 2005.
ÇAVUŞOĞLU, Ali, Yusuf Hakîkî Baba-Tasavvuf Risâlesi ve Metâliu'l-Imân-İnceleme ve Metin, Akçağ Yayınları, Ankara 2004.
ÇİFT, Salih, "III./IX Yüzyıl Sûfileri'nin Azîz Mahmud Hüdâyî'ye Tesirleri", Uluslarası Aziz Mahmud Hüdayi Sempozyumu (23-25 Mayıs 2005) Bildiriler, Üsküdar Belediye Başkanlığı Üsküdar Araştırmalar Merkezi Yayınları, C.I-II, İstanbul 2006.
DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları, 12. Baskı, Ankara 1995.
DÜZENLİ, Muhittin, "İslam Rivâyet Geleneğinde İcâzet" Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.15, Samsun 2004.
ERDOĞAN, Kenan, Niyazi-i Mısri Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara 2008, s.97.
FENÂYI, , Dîvân (Tecelliyyât Metni), Milli Kütüphane Yazma Eserler Nr. A 2632.
,
İlâhiyât-ı Cennet Efendi, Hacı Selimağa Kütüphanesi, Hüdâyî Bölümü, Nr. 1406.
KONYALI,
İbrahi
m Hakkı, Abideleriyle ve Kitabeleriyle Üsküdar Tarihi, Türkiye Yeşilay Cemiyeti Yayınları, İstanbul 1976, C.1.
MÜSTAKİMZÂDE Süleyman Sa'deddîn Efendi, Mecelletü'n-Nisâb, Kültür Bakanlığı Yayınları,
Ankara 2000.
NAMLI, Ali, "İsmâil Hakkı Bursevî'nin Hüdâyî'ye Bakışı ve Hüdâyî'nin Bursevî'ye Tesirleri", Uluslararası Aziz Mahmud Hüdâyî Sempozyumu I-II, İstanbul 2005.
, İsmail Hakkı Bursevî-Hayatı, Eserleri, Tarikat Anlayışı, İnsan Yayınları, İstanbul
2001.
NEVEVI, İmâm Muhyiddîn, Riyâzü's-Sâlihîn, çev. Kıvamüddin Burslan-Hasan Hüseyin Erdem, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 10. Baskı, Tarihsiz, Ankara.
ORHAN, Abdullah Taha, Hüseyin Vassâf ın Vâkıât İsimli Eseri-Metin İnceleme, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Dan. Necdet Tosun, İstanbul
2012.
PALA, İskender, "Tecellî" Maddesi, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü" Kapı Yayınları, 14. Basım, İstanbul 2005.
RIZÂYI, Tecelliyyât-ı Ehl-i Cennet Efendi'nin Nazmen Şerhi, Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Bölümü, Nr.3347.
,
Tezkiretü's-Sâlikîn ve Risâletü'n-Nâdimîn, İstanbul Belediyesi Kitaplığı, Osman Ergin
Yazmaları, Nr. 41, 6b.
SAFER
BABA
, Istılahat-ı Sofiyye fî-Vatan-ı Asliyye-Tasavvuf Terimleri, Heten Keten Yayınları,
İstanbul 1998.
Suat Yıldırım, Kur'ân-Hakîm'in Açıklamalı Meali, Çağlayan Yayıncılık, İstanbul 2004. SÜREYYÂ, Mehmed, Sicill-i Osmânî, İstanbul 1311 (1893), C.5.
ŞEYHÎ Mehmed Efendi, Şakaik-ı Nu'mâniyye ve Zeyilleri Vekâyiü'l-Füdelâ, Hazırlayan: Abdülkadir Özcan, Çağrı Yayınları, İstanbul 1989, C.1.
TARLAN, Ali Nihad, Fuzûlî Dîvânı Şerhi, "47.Gazel", Akçağ Yayınları, Ankara 2001.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/4 Spring 2013
tro**§S

c
816
Kenan ERDOĞAN- Hasan CANKURT
TATCI, Mustafa-YILDIZ, Musa, Aziz Mahmud Hüdâyî Dîvân-ı İlâhiyyât Tıpkıbasım ve Çeviriyazı, Pamuk Yayıncılık, İstanbul 2005.
TOSUN, Necdet, "Azîz Mahmud Hüdâyî'nin Tecelliyât İsimli Eseri ve Tasavvufta Rûhî Tecrübelerin Aktarılması Geleneği", Uluslararası Aziz Mahmud Hüdâyî Sempozyumu I¬II, C.1, İstanbul 2005.
TURAN, Muhittin, Hasan Rızâyî ve Kân-ı Ma'ânî İsimli Manzum Sözlüğü, Turkish Studies-İnternational Periodical For The Languages and History of Turkish or Turkic, Volume
7/4, Fall 2012.
ULUDAĞ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayıncılık, İstanbul 2012, s.346.
ÜSTÜNER, Kaplan, Divan Şiirinde Tasavvuf, Birleşik Yayınları, Ankara 2007.
VASSÂF, Osmânzâde Hüseyin, Sefîne-i Evliya, Hazırlayanlar: Mehmet Akkuş-Ali Yılmaz, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2006, C.3.
YAZIR, Elmalılı Hamdi, Kur'ân-ı Kerim Meali, Tuva Yayınları, İstanbul 2008, s.207.
YENİTERZİ, Emine, Divan Şiirinde Ölüme Dair Bazı Hususlar, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:4, Yıl: 1999.
YILDIRIM, Fatih, Mehmet Nâil Tuman ve Tuhfe-i Nâilî'si- İnceleme-Metin-İndeks Sayfa 101¬200, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Dan. Sadık Erdem, Balıkesir 2009.
YILDIZ, Alim, "Divan Edebiyatında Fenâyî Mahlaslı Şairler", Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C: VII/1, Sivas 2003.
, Fenâyî Cennet Efendi Dîvânı, Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, Sivas 2010.
YILMAZ, Hasan Kamil, Azîz Mahmûd Hüdâyî Hayatı Eserleri Tarîkatı, Erkam Yayınları, İstanbul
2011.
,
"Sempozyum Açılış Konferansı Metni", Uluslarası Aziz Mahmud
Hüdayi Sempozyumu (23-25 Mayıs 2005) Bildiriler, Üsküdar Belediye Başkanlığı Üsküdar Araştırmalar Merkezi Yayınları, C.I-II, İstanbul 2006.
YILMAZ, Kadriye-ÇETİN, Kamile, "Rüyalar ve Niyâzî-i Mısrî'nin Ta'bîrâtü'l-Vâkı'ât Adlı Eserinde Rüyaların Dili" Turkish Studies İnternational Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 2/4 Fall 2007.
YILMAZ, Necdet, "Mustafa Efendi,
Devâtî
" Maddesi, Üsküdarlı Meşhurlar Ansiklopedisi, Üsküdar Belediye Başkanlığı Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Kültür Yayınları, 1.Baskı, İstanbul 2012.
, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf Sûfîler, Devlet ve Ulemâ, Osmanlı
Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 2001.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com