Buradasınız

KÂMÛS-I TURKI'DEN TÜRKÇE SOZLUK'E ANLAM DEĞİŞMELERİ - EYLEMLER

SEMANTIC CHANGES FROM KÂMÛS-I TÜRKÎ TO TÜRKÇE SÖZLÜK -VERBS

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5345
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
One of the most indispensable part of human lifa, language, historically changes paralel with society. Semantic changes which is the subject of our study, can show different meanings from previous item, and beside this item can have polysemic situation and refers new meanings (or may lose polysemic situation). Meanings have different levels while changing and in different ways they have contentual differences. So it is the evidence of every semantic change is a result of a semantic event. The aim of this thesis is comparing Kâmûs-ı Türkî (1901) and Türkçe Sözlük (2011) in meanings of lexems, semantic changes and theirs basical semantic events. In the introduction of this paper, some general informations about semantic, semantic changes and semantic events are given. After this chapter, matchs of meaning and seme in determined lexems of Kâmûs-ı Türkî are shown and semantic changes and semantic events in meanings and semes of verbs are analysed from Kâmûs-ı Türkî to Türkçe Sözlük. In the chapter of evaluation, meaning matchs, semantic changes and semantic events in the lexems are given on the tables and stats about them are posted. In conclusion chapter, general consideration of semantic changes in meanings of verbs through some factors in a hundred and ten years period of time in Kâmûs-ı Türkî and Türkçe Sözlük was done.
Abstract (Original Language): 
İnsan yaşamının en vazgeçilmez parçalarından biri olan dil, toplumdaki değişmelere paralel bir şekilde tarihsel olarak çeşitli değişimler yaşar. Bu değişimler; şekil, kurallar, yazım, noktalama gibi hususlarda ve sözcüklerin anlamlarında yaşanabilmektedir. Çalışmamızın konusuna temel oluşturan anlam değişmeleri, bir göstergenin daha önce gösterdiği kavrama göre bütünüyle başka bir kavramı göstermesi olarak gerçekleşebileceği gibi, o göstergenin gösterdiği kavramın yanında çokanlamlı duruma gelerek (ya da çokanlamlı özelliğini yitirerek) yeni kavramları da karşılaması (ya da karşıladığı başka kavramları artık karşılamıyor olması) durumlarında gerçekleşebilir. Anlamlar değişirken farklı evreler geçirirler ve farklı yollarla içeriklerinde bazı değişiklikler söz konusu olur. Bu da her anlam değişmesinin bir anlam olayı yoluyla gerçekleştiğini göstermektedir. Bu çalışmanın amacı, Kâmûs-ı Türkî (1901) ve Türkçe Sözlük (2011)'teki sözlükbirimlerin anlamlarının karşılaştırılarak bu sözlükbirimlerde var olan anlam değişmelerini ve bunlarının temelinde yer alan anlam olaylarını ortaya koymaktır. Çalışmanın girişinde anlam, anlam değişmeleri ve anlam olayları hakkında birtakım genel bilgilere yer verilmiş ve Kâmûs-ı Türkî'de tespit edilen eylem türündeki sözlükbirimlerdeki anlam ve anlambirimciklerin Türkçe Sözlükteki anlam ve anlambirimciklerle eşleşmeleri gösterilmiş, bu anlamlar ve anlambirimciklerdeki anlam değişmeleri ve anlam olayları incelenmiştir. Değerlendirme bölümünde ele alınan sözlükbirimlerdeki anlam eşleşmeleri, anlam değişmeleri ve anlam olayları tablolar halinde verilmiş; bunlarla ilgili istatistiksel bilgiler aktarılmıştır. Sonuç bölümünde elde edilen bilgilere dayanılarak KT ile TS arasında geçen yüz on yıllık süreçte eylemlerin anlamlarında çeşitli faktörlerle gerçekleşen anlam değişmelerinin genel bir değerlendirilmesi yapılmıştır.
1183
1222

REFERENCES

References: 

AKSAN, Doğan (2004), Dilbilim ve Türkçe Yazıları, Multilingual Yayınları, İstanbul.
AKSAN, Doğan (2009a), Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, Engin Yayınevi, Ankara.
AKSAN, Doğan (2009b), Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
ARSLAN EROL, Hülya (2005), Eski Türkçeden Eski Anadolu Türkçesine Anlam Değişmeleri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
AYVERDİ, İlhan (2010), Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Yayınları, İstanbul.
BİLGİN, Muhittin (2006), Anlamdan Anlatıma Türkçemiz, Arı Yayıncılık, Ankara.
BOZ, Erdoğan
(2009)
, "Sözlükbirimlerin Tanımlanmasına Anlambilimsel Bir Bakış", Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/4, s.173-183.
BOZ, Erdoğan (2012), Türkiye Türkçesi Biçimsel ve Anlamsal İşlevli Biçimbilgisi (Tasnif Denemesi), Gazi Kitabevi, Ankara.
ÇOLAK BOSTANCI, Gülcan (2009), "Mecaz Anlamı Temel Anlama Dönüşen Kelimeler",
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/4, s. 148-171.
DOĞRU, Fatih (2011), "Türkçe Sözlüklerde Eşadlı Sözlükbirimlerden Türemiş Sözlükbirimlerin Tanımlanması Sorunu", Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (Sözlük Özel Sayısı), S.4. İstanbul, s.133-173.
El-Cürcânî, Abdülkâhir (2008), Delâilü 'l-İ'câzSözdizimi ve Anlambilim (Çeviren: Osman Gürman), Litera Yayıncılık, İstanbul.
ERKMAN-AKERSON, Fatma (2005), Göstergebilime Giriş, Multilingual Yayınları, İstanbul.
ERKMAN-AKERSON, Fatma (2008), Dile Genel Bir Bakış (2. Baskı), Multilingual Yayınları, İstanbul.
GRÜNBERG, Teo (1999), Anlam, Belirsizlik ve Çok-anlamlılık (2. Baskı), Gündoğan Yayınları, Ankara.
GRÜNBERG, Teo (2006), Anlam Kavramı Üzerine Bir Deneme, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
GUİRAUD, Pierre (1999), Anlambilim La Semantique (Çeviren: Berke Vardar), Multilingual Yayınları, İstanbul.
HARTMANN, R.R.K. - JAMES, Gregory (1998), Dictionary of Lexicography, Routledge, London.
HUBER, Emel (2008), Dilbilime Giriş, Multilingual Yayınları, İstanbul.
KARAAĞAÇ, Günay (2012), Türkçenin Dil Bilgisi, Akçağ Yayınları, Ankara.
KILIÇ,
Veyse
l (2009), Anlambilime Giriş Temel Kavramlar, Papatya Yayıncılık, İstanbul.
KORKMAZ, Zeynep (2010), Gramer Terimleri Sözlüğü (4. Baskı), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/9 Summer 2013

c
1222
Fatih DOĞRU
OĞUZ, Ceren (2011), Kamus-ı Türki'den Türkçe Sözlük'e Anlam Değişmeleri-Adlar (K-Z), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Türk Dili Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
ÖZŞAHİN, Murat
(2011)
, "Başkurt Türkçesindeki Farsça Alıntılarda Anlam Değişmeleri" Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/1, s.1622-1642.
PALMER,
F.R
. (2001), Semantik Yeni Bir Anlambilim Projesi (Çeviren: Ramazan Ertürk), Kitâbiyât, Ankara.
RİFAT, Mehmet - RİFAT, Sema - KOŞ, Ayşenaz - TEKGÜL, Duygu (2010), Göstergebilim, Dilbilim ve Çeviribilim Terimleri Sözlüğü, Sel Yayıncılık, İstanbul.
SAV, Bahattin (2003), "Anlam Değişmeleri Üzerine Artzamanlı Bir İnceleme", Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, C.23, S.1, s.147-166.
SAVRAN, Hülya (2010), "Türk Dilinin Kavram ve Anlatım Zenginliği", Türk Dili Dil ve Edebiyat
Dergisi, C:XCIX, s.492-507.
SİL International, http://www.sil.org, 02.05.2012.
Şemseddin Sami (2010), Kâmûs-ı Türkî(Haz. Paşa Yavuzarslan), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
TAMBA-MECZ, Irene (1998), Anlambilim (Çeviren: Necmettin Sevil), İletişim Yayınları, İstanbul.
TOKLU, Osman (2007), Dilbilime Giriş(2. Baskı), Akçağ Yayınları, Ankara.
TRAUGOTT, E.C.
(2006)
, "Semantic Change: Bleaching, Strengthening, Narrowing, Extension",
Palo Alto, CA, USA.
Türkçe Sözlük (10. Baskı)(2005),Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Türkçe Sözlük (11. Baskı)(2011),Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
UĞUR, Nizamettin (2007), Anlambilim Sözcüğün Anlam Açılımı, Doruk Yayımcılık, İstanbul.
UZUN, Nadir Engin (2006), Biçimbilim Temel Kavramlar, Papatya Yayıncılık, İstanbul.
VARDAR, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yayınları, İstanbul.
WİLSON, John (2002), Dil, Anlam ve Doğruluk, (Çeviren: Abdüllatif Tüzer ve İbrahim Emiroğlu), Ankara Okulu Yayınları, Ankara.
YAMAN, Ertuğrul (2007), Doğru, Güzel ve Etkili Konuşma Sanatı (Sözlü Anlatım), Savaş Yayınevi, Ankara.
YAVUZARSLAN, Paşa (2010), "Tarihî ve Çağdaş Türkçe Sözlüklerde Homonymous (Eşadlı) ve Homographic (Eşyazımlı) Sözcükler", Türkiye'de ve Dünya'da Sözlük Yazımı ve Araştırmaları Uluslar Arası Sempozyumu, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul, s. 66-72.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com