-maç/-meç EKİ ÜZERİNE

Daha çok fiillerden .isim yapan bu ekin etimolojisi hakkında1 henüz herhangidir fikir ileri sürülmemiştir. Biı çok dilbilgisi kitaplarında' bu1 ek ile yapılan isimleı için çeşitli örnekler verilmekle yetinilmiştir. Muharrem Erğin'ih Türk Dil Bilgisi kitabında şu örnekler verilmiştir: «Bulamaç, bazlamaç, İcıymaç, yırtmaç, çığırt-ınaç»\ Besim Atalay; «bü eki fiil ve isim köklerine gelerek yeni isim ve sıfai yapar.»; demekte ve şu örnekleri vermektedir: «yırtmaç,••' tutmaç, kürmaç, dilmaç»2. . /:\: \ . .. . .;.. •..:; •:•::.. •„ Biz, Afyon'un Tavşanlı köyünde öğretmenlik yapan bir arkadaşımızın bu köyde! yapılan, «doğramaç», adlı yemek hakkında bize verdiği bilgiden soma bu ek üzerinde durmağa karar verdik. Arkadaşımızın ;verdiği i bilgiye göre tdoğramaç; kavrulmuş kıymanın üzerine kuru yufkanın doğranması suretiyle-yapılmaktadır. Bizim tesbit ettiğimize göre Şereflikoçhisar'da da kesedenı süzdürülmüş yoğurda kavrulmuş yufkanın doğranması ile yapılıyor. Konya'nın Kulu kazasından olan arkadaşımızın dediğine göre Kulu'da da buna benzer bir yemeğin adı «döğmeç»ût3. Her iki kelimeden açıkça anlaşıldığı gibi' söz ionuşUj kelimeİetin. türediği .fiiller yemeğin yapılış şekliyle ilgilidir. Yani doğramak suretiyle yapılan yemek «döğramaç-», döğmek suretiyle yapılan yemek «döğmeç» adını almaktadır. ;, : Bunu tesbit ettikten sonra ekin etimolojisi kendiliğinden...ortaya! çıkıyor i -maç/-meç eki; -ma/-me. fiilden işim yapma eki ile «aş» kelimeşinm,, ünlü^ ,birleşmesi (contraction) sonucu bir ek halinde kaynaşmasından meydana gelmiştir «doğramaç» örneği üzerinde bunu açıklamak gerekirse «doğramaç < doğra-maş < doğrama aş» şeklinde bir .gelişme ile -maç ekinin meydana çıktığı görülür. Buradaki ikinci ses hadisesi -ş > -ç değişmesidir ki «sütlü aş» ile «güllü aş» sıfat tamlamalarından meydana gelen «sütlâç» ve «güllâç» kelimelerinde de görülmektedir. Biz «doğramaç» kelimesinin ilk şeklini «doğrama aş» sıfat tamlaması