Buradasınız

İKTİDAR-BASIN İLİŞKİLERİNİN OSMANLI DEVLETİ'NDE GÖRÜNÜMÜ (1831-1918)

SITUATION OF THE GOVERNMENT-PRESS RELATIONS IN THE OTTOMAN EMPIRE (1831-1918)

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2747

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
The first newspapers published in The Ottoman Empire were Takvim-i Vekâyi and Ceride-i Havadis. These two newspapers having a critical place in the birth of press and journalist training were financed by the power, and this caused that their publishing policies were determined rather in parallel with the power. By 1860’s, the private press emerged and a new understanding of journalism taking strength from the people was developed. Articles with political content and power oriented criticisms began to appear on press. The officials of the epoch spread on effort to prevent the criticisms by putting new law enforcements or additionalacts. In responseto this attitude of the power, the journalists preferred to go abroad in order to work freely. The provisions again the press never worked out completely. For instance, Ali and Fuat Paşalar put a number of prohibitions, they closed down or cencored some newspapers punishingly. During the epoch of Sultan Abdülhamid II, provisions restricting freedom of press were taken. Later on short-term freedom of Mesrutiyet II (ConstitutionalMonarchy II ), punishments started again. During The World War II and The Occupation of Istanbul, strict control and cencorship continued. In response to this firmattitude of the power, there were also some journalists standing out and trying to do their duties. For instance, with Tercüman'ı Ahval and Tasvir-i Efkar, there were also bold publications of some journalists like Şinasi, Namık Kemal and Ziya Paşa. Over the last 68 years of The Ottoman Empire, there were press and journalists, some of whom were a menable to the press while the rest of them were not.
Abstract (Original Language): 
Osmanlı Devleti'nde ilk yayınlanan gazeteler Takvim-i Vekâyi ve Ceride-i Havadis'ti. Basının doğumunda ve gazetecilerin yetişmesinde son derece önemli yeri olan bu iki gazetenin, iktidar tarafından ekonomik bakımdan desteklenmesi yayın politikalarının daha çok iktidara paralel olarak belirlenmesine sebep oldu. 1860'lı yıllarla birlikte özel basın doğdu ve gücünü halktan alan yeni bir gazetecilik anlayışı ortaya çıktı. Siyasi içerikli yazılar ve iktidara yönelik eleştiriler basında yer alamaya başladı. Dönemin devlet adamları yeni hukuki müeyyideler veya ek yasaklar getirerek basının eleştirilerini engellemek için çaba gösterdiler. İktidarın bu tavrına karşı gazeteciler özgür ve serbest çalışabilmek için yurt dışına çıkmayı tercih ettiler. Basını engellemeye yönelik alınan tedbirler hiç bir zaman başarılı olmadı. Örneğin; Âli ve Fuat Paşalar bir takım yasaklar getirdiler, basını cezalandırma amacıyla bazı gazeteleri kapattılar veya bazılarına sansür uyguladılar. Sultan II. Abdulhamid devrinde basın hürriyetini kısıtlayan tedbirler alındı. II. Meşrutiyetin kısa süreli özgürlük ortamı sonrasında basına yönelik tekrar cezalandırmalar başladı. I. Dünya Savaşı ve İstanbul'un işgalinde sürekli sansür ve sıkı kontrol hep var oldu. İktidarın basına yönelik katı tavrına karşın, iktidara direnen ve görevini yapmaya çalışan gazeteciler de oldu. Örneğin; Tercüman'ı Ahval ve Tasvir-i Efkar gibi gazetelerin yayımlanmasıyla birlikte Şinasi, Namık Kemal ve Ziya Paşa gibi gazetecilerin cesur yayınları her dönem oldu. Osmanlı Devleti'nin son 68 yılında basın vardı ve iktidarın etkisinde kalan ve kalmayan gazetecilerde vardı.
367
377

REFERENCES

References: 

“Matbaa Nizamnamesidir”, Düstur, Tertib-i evvel, c. II, İstanbul 1289, s 227-228
Akyıldız, Ali “Yakınçağ Osmanlı Sosyo-Ekonomik Tarihi Araştırmalarında Kaynak Sorunları: Arşiv ve Arşiv-Dışı Malzemenin Önemi”, İslam Araştırmaları Dergisi, S.2, İstanbul 1998, s. 165-170
Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Doğu-Batı Yay., İstanbul 1978
Ceyhan, Abdullah, Sırat-ı Müstakim ve Sebilürreşad Mecmuaları Fihristi, Diyanet İşleri Başkanlığı yay., Ankara 1991
Çapanoğlu, Münir Süleyman, Basın Tarihine Dair Bilgiler ve Hatıralar, Hür-Türkiye yay., İstanbul 1962
Çelik, Hüseyin, Ali Suavi ve Dönemi, İletişim yay., İstanbul 1994
Demir, Şerif, "İktidar-Basın İlişkilerinin Türkiye'de Görünümü (1918-1960)", The Journal of Academic Social Science Studies, Volume 5 Issue 6, December 2012, p.119-137
Gevgili, Ali, “Türkiye Basını”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, c. I, s 202-228
İpek, Nedim, “Churchill Vak’ası (1836)”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, Samsun 1993, 105-146
İskit, Server, Tercüman-ı Ahvâl ve Ağah Efendi, Ankara 1937
--------------, Türkiye’de Matbuat İdareleri ve Politikaları, Basın Yayın Gen. Müd., İstanbul 1943
İsmail Kara, İslamcıların Siyasi Görüşleri, İz yayıncılık, İstanbul 1994
Jeltyakov, A.D., Türkiye’nin Sosyo-Politik ve Kültürel Hayatında Basın (1729-1908), İstanbul 1981
Kabacalı, Alpay, Başlangıçtan Günümüze Türkiye’de Basın Sansürü, Gazeteciler Cemiyeti, İstanbul 1990
Karal Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, c. VIII, TTK Yayıncılık, Ankara 1995
Kili Suna - Gözübüyük A. Şeref, Türk Anayasa Metinleri (Sened-i İttifaktan Günümüze), Türkiye İş Bankası yay., İstanbul 2000
Koloğlu, Orhan “Osmanlı Basını: İçeriği ve Rejimi”, Tanzimat'tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi , c.I, s 68-93
------------------ “Osmanlılarda Basın ve Kamuoyu”, Osmanlı Ansiklopedisi, VI, Yay. Yön. B. Şahin, İstanbul 1993, s. 149-154
------------------ Takvimi Vekâyi, Çağdaş Gazeteciler Derneği, Ankara 1981
Kudret, Cevdet, Abdülhamit Döneminde Sansür, c. II, İstanbul 2000
Kurşun, Zekeriya “II. Abdülhamid Döneminde Batı basınında İmaj Düzeltme Çabaları: Matbuat-ı Ecnebiye Müdüriyeti’nin Kurulması ve Faaliyetleri”, Türk Kültürünü İncelemeleri Dergisi, S. 1, İstanbul 1999, s. 105-118
Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. M. Kıratlı, TTK yay., Ankara 1991
Mazıcı, Nurşen “1930’a Kadar Basının Durumu ve 1931 Matbuat Kanunu”, Atatürk Yolu A.Ü.T.İ.T.E.D., c.V, S.18, Kasım 1996, s.132;
Nüzhet, Selim, Türk Gazeteciliği, Devlet Matbaası, İstanbul 1931
İktidar-Basın İlişkilerinin Osmanlı Devleti’nde Görünümü (1831-1918) 377
Ortaylı, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Hil Yayıncılık, İstanbul 1995
Tevfik, Ebuzziya, Yeni Osmanlılar, Yay. Ş. Kutlu, Hürriyet yay., İstanbul 2006
Türker, Hasan, Türk Devrimi ve Basın 1922-1925, Dokuz Eylül yay., İzmir 2000
Tütengil, Cavit Orhan, İngiltere’de Türk Gazeteciliği 1867-1967, İstanbul Üniversitesi Yay., İstanbul 1969
Ubicini, M.A. Türkiye 1850, I, çev. C. Karaağaçlı, Tercüman Yay., İstanbul [1978]
Yalçın, E. Semih, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, Siyasal Kitabevi, Ankara 2004
Yazıcı, Nesimi, Takvim-i Vekâyi, Ankara 1983
Yıldırım, Tahsin, “Türk Gazetecilik Tarihi Üzerine Bir Deneme - I”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, S.1, Ocak-Haziran 2009, s.285-324
-------------------, “Türk Gazetecilik Tarihi Üzerine Bir Deneme – II”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, S. 2, Temmuz-Aralık 2009, s.255-288

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com