You are here

TERAKKİPERVER CUMHURİYET FIRKASI’NIN KAPATILMASINDA SONDAN BİR ÖNCEKİ GELİŞME: TPCF URFA SİVEREK ŞUBE KÂTİBİ MEHMET FETHİ BEY’İN ŞARK İSTİKLAL MAHKEMESİNDE YARGILANMASI

NEXT TO LAST OCCURENCE FOR THE CLOSURE OF PROGRESSIVE REPUBLICAN PARTY: THE TRIAL OF MEHMET FETHI BEY, URFA-SİVEREK CLERK OF PROGRESSIVE REPUBLICAN PARTY, IN ORRIENT INDEPENDENCE COURT

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.14520/adyusbd.03216
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Progressive Republican Party (PRP) having taken to the stage in the first year of the Republic and incorporated some celebrities in the national struggle term following Ataturk was a political party which had a role in the history of Turkish democracy multi-party system just 8 months. Like it’s born, it’s departure was dramatic too. Even some people wanted to establish a relationship with Sheikh Said rebellion, it was judged in Ankara and East Independence Courts because of being divisive, exploiting religion for it’s political gain and was closed by the decision of the courts. The study aims to demonstrate lawsuits which pending action in East Independence Court against Mehmet Mehmet Fethi, who was a secretary of Urfa and Mardin Branches of PRP and played an active role to organize PRP, the size of political competition, the different political conceptions and understanding.
Abstract (Original Language): 
Cumhuriyetin birinci yılında sahneye çıkan, kurucularıyla Milli Mücadele’nin Atatürk’ten sonraki ünlü kişilerini barındıran Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TpCF), Türk demokrasi tarihinde çok partili siyasi hayatın ancak sekiz ayında rol almış bir siyasi partidir. Siyasi hayata çıkışı gibi siyasi hayattan ayrılışı da dramatik olmuştur. Şeyh Said isyanı ile ilişki kurulmak istense de asıl olarak “dini siyasete alet etme”, halkın içinde nifak yaratma iddiasıyla Ankara ve Şark İstiklâl Mahkemelerinde yargılanmış, bu mahkeme kararları doğrultusunda kapatılmıştır. Bu çalışmanın amacı Doğu Anadolu’da Terakkiperver Cumhuriyet Fırka örgütlenmesinde aktif rol sahibi ve Urfa-Mardin Şube Kâtibi Mehmet Fethi Bey’in partisinin kapatılmasına gerekçe olacak Şark İstiklâl Mahkemesinde görülen davası, siyasi rekabetin boyutlarını, farklı siyasi telakkileri ve anlayışları sergilemektir.
71
744

REFERENCES

References: 

Ateş, N. Y. (1998). Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası. İstanbul: Der Yayınları.
Aybars, E. (1982). İstiklâl Mahkemeleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Baykara, T. (1988). Anadolu’nun tarihi coğrafyasına giriş. Ankara.
Doğan, A. (1964). Kuruluş, kurtuluş ve sonrası. İstanbul: Dünya Yayınları.
Düstur. (1341/1925). III. Tertip.
Frey, F.(1965). The Turkish political elite. Cambridge.
Ahmet YEŞİL
Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 8, Sayı: 20, Ağustos 2015
740
Hallı, A.R. (1972). Türkiye Cumhuriyeti’nde ayaklanmalar (1924-1938). Ankara: Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı.
Kili, S. ve Gözübüyük, Ş. (2000). Sened-i ittifaktan günümüze anayasa metinleri. İstanbul: İş Bankası Yayınları.
Kodaman, B. (1987). Sultan İkinci Abdülhamid devri Doğu Anadolu politikası. Ankara: TKAE Yayınları.
“Mahkemenin Terakkiperver Şubelerine Sed Kararı”, Hâkimiyet-i Milliye. 20.05.1341/1925.
Mazıcı, N. (1984). Atatürk döneminde muhalefet. İstanbul: Dilmen Kitapevi.
“Perdeler Açıldıkça”, Hâkimiyet-i Milliye. 08.05. 1925.
“Şark İstiklal Mahkemesinde Terakkiperver Urfa Katibi Hâkim Karşısında”, Son Saat. 01. 05. 1341/1925.
“Şeyh Said İsyanı ve Şark İstiklal Mahkemesi”, Dünya, 02 05.1957).
“Terakkiperverli Fethi Bey Tevkif Edildi”, Cumhuriyet. 29.04. 1341/1925.
“Terakkiperverli Resul Hoca ve Salih Paşo Suçlu Bulundu”, Hâkimiyet-i Milliyet. 04. 05. 1341 /1925.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi İstiklâl Mahkemeleri Dosyaları.(1341). Tasnif 3, Tasnif 12, Dosya 1, Dosya 2, Dosya 3, Dosya 15, Dosya 93, Dosya 349, Dosya 350.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi. (1976). Dönem. 2, cilt. 15.
Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti. (1934). Tarih IV : Türkiye Cumhuriyeti. İstanbul.
Yeşil, A. (2002). Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk teşkilatlı muhalefet hareketi: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası. Ankara: Cedid Yayınları.
Zürcher, E. J. (1988). “Atatürk ve Muhalefet: 1924 deki Çok Partili Demokrasi.” Tarih ve Toplum, 49: 16-19.
Zürcher, E. J. (2013). Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası. İstanbul: İletişim Yayınları.
Zürcher, E. J. (2003). Milli mücadelede ittihatçılık. İstanbul: İletişim Yayınları.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com