You are here

Home » Content

KAFKASYA-TARİHİ GEÇMİŞİ-ETNİK-DİNİ YAPISI Ve TEREKEME (KARAPAPAH) TÜRKLERİ

STRUCTURE OF ETHNIC-RELIGIOUS HISTORY OF HISTORY-CAUCASUSKARAPAPAH TURKS AND TEREKEME

Journal Name:

  • Akademik Bakış

Publication Year:

  • 2012

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
The Caucasus has aroused interest along the history as a geographical region that has gathered a lot of ethnic groups and cultures in her structure. Turcology researches for the aucasus are also necessary for solution of the ethno-politic problems that have appeared recently in the Caucasus. According to the State Committee on Statistic of Russia (Goskomstat Rossii), 37 different Turkic ethnic groups are living in Russia. Eleven of these groups are not originally from Russia. They are from regions such as middle-Asia, Caucasus and the Crimea, which are outside of Russia. Other than the mentioned groups, which are immigrants, 26 other Turkic groups have a region of their own in Russia. The usage of the mother tongue among Turkic groups in their homeland in Russia and in other parts of Russia is quite noteworthy. Especially, Turkic Groups living in the Siberian region as small groups speak their mother tongues less than they used to. It is a fact that a community, which forgets its mother tongue, will also lose their values rapidly and die out in a short time. In this paper, information of Karapaph-Terekeme Turks’ ethnic identities, the etymology of their names, their place in history and Turkish geographies which they still exist has been given. Their folk culture and beliefs has also been comparatively studied.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Kafkasya pek çok etnik halk topluluğunu bir arada barındırırken, pek çok kültüre de ev sahipliği yapan bir coğrafya parçası olarak tarih boyunca insanların ilgisini üzerine çekmiştir. Kafkasya için Türkiyat araştırmalarına ağırlık verilmesi, son dönemlerde Kafkasya’da ortaya çıkan etno-politik sorunların çözümü için de gereklidir. Rusya Devlet İstatistik Komitesi (Goskomstat)’nin verilerine göre Rusya’da 37 ayrı Türk topluluğu bulunmaktadır. Bu topluluklardan 11 tanesinin asli vatanı Rusya değildir. Yani Ortasya, Kafkasya, Kırım gibi bugünkü Rusya’nın dışında kalan bölgelerdir. Göçmen olarak niteleyebileceğimiz bu topluluklar dışındaki 26 ayrı Türk topluluğunun Rusya içinde kendilerine ait bir bölgesi bulunmaktadır. Adlarının etimolojisi, tarih sahnesine çıkarları ve halen bulundukları Türk coğrafyaları hakkında bilgi verilip, halk kültürleri üzerinde durulmuş ve daha ziyade halk inançları karşılaştırmalı olarak incelenmeye çalışılmıştır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-kafkasya-tarihi-gecmisi-etnik-dini-yapisi-terekeme-karapapah-turkleri.pdf
  • 32
1-17
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Akçora, Ergünöz, Rusya’nın Kafkasya Siyaseti ve Geçmişten Günümüze Çeçenler, İstanbul, 1996.
Akdağ, Mustafa, Türk Halkının Dirlik Düzenlik Kavgaları, Celali İsyanları, Ankara, 1975.
Akpınar, Yavuz, ″Nügari Mir Hamza″, Azeri Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul, 1994, s. 465-467.
Alâeddin Yalçınkaya, Kafkaslar’da “Türki” Kavımler: Çerkezler, Abhazlar, Kabartaylar, Adıgeler, Çeçenler,İnguşlar, Dağıstanlılar ve Dığerlerı, Akademik
Bakış,Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, Sayı: 9 Mayıs-2006.
Alatlı, Alev, Dünya Nöbeti, İstanbul, 2005.
Alexandre Grigoriantz, Kafkasya Halkları, Sabah Yayınları, İstanbul, 2000.
Altaş, Hanifi, Telafer Yahut Babil'in Son Sürgünleri! , Türk Dirlik, 4 Eylül 2005.
Alyılmaz, Semra, Borçalılı Bilim Adamı, Eğitimci, Şair Valeh Hacılar, Ankara, 2003.
Aslan, Ensar, Çıldırlı Aşık Şenlik, Hayatı, Şiirleri ve Hikayeleri, Ankara, 1995.
Aslan, Kıyas, Ahıska Türkleri, Ankara, 1994.
Aşıkpaşaoğlu, Tevarih-i Al-i Osman, Atsız Neşri, İstanbul, 1949.
Aydın, Mustafa, Üç Büyük Gücün Çatışma Alanı Kafkaslar, Gökkubbe Yayıncılık, İstanbul, 2005.
Azerbaycan Folklor Ananeleri (Gürcistandaki Türk Dili Folklor Örnekleri Esasında), Tiflis, 1992.
Azerbaycan Halk Destanları Efsane Esatır ve Nağıl Deyimleri, Bakü, 1999.
Bala, Mirza, ″Çerkesler″, İslam Ansiklopedisi, Cilt: 3, İstanbul, 1993, s. 375.
Bala, Mirza, ″Karapapak″, İslam Ansiklopedisi, M. E. B. Yay. , Cilt: 6, İstanbul, 1967, s. 339.
Bala, Mirza, Kumuklar, İA. , Cilt: VI, s. 986.
Başgöz, Yunus Emre I, Cumhuriyet Gazetesi yayını, İstanbul, 2003.
Berkok, İsmail, Tarihte Kafkasya, İstanbul, 1958.
Binbaşı Nazmi, Kafkasya ve Türkistan, İstanbul, 1334.
Caferoğlu, Ahmet, Doğu İllerimiz Ağızlarından Toplamalar, Türk Dil Kurumu Yayınları: 62, Ankara, 1995.
Caferoğlu, Ahmet, Türk Kavimleri, Ankara, 1983.
Caferoğlu, Ahmet, Türk Kavimleri, Enderun Kitabevi, İstanbul, 1988.
Caferoğlu, Ahmet,″Kafkasya Türkleri″, Ankara, 1983, s. 55-56.
Caferoğlu, Ahmet-Yücel, Tahsin, ″İran’da Türkler″, TDEK, Ankara, 1976, s. 113.
Caferoğlu, Ahmet-Yücel, Talip, ″Karapapahlar″, Türk Dünyası El Kitabı, Ankara, 1976.
CL. Huart, ″Haydar″, İA. , İstanbul, 1993, V, 387.
Çıldır Aşık Sempozyumu, Ankara, 2000.
Dalkıran, Sayın, İbn-i Kemal ve Düşünce Tarihimiz, İstanbul, 1997.
David Marshall Lang, Gürcüler, İstanbul, 1997.
Demir, Ali Faik, Türk Dış Politikası Perspektifinden Güney Kafkasya, Bağlam Yayınları, İstanbul, 2003.
Demir, Ali Faruk, ″SSCB’nin Dağılmasından Sonra Türkiye-Azerbaycan ilişkileri″, Değişen Dünya ve Türkiye, Der. Faruk Sönmezoğlu, İstanbul, 1996.
Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca Sözlük, İstanbul, 1993.
Devlet, Nadir, ″Kuzey Kafkasya'nın Dünü Bugünü″, Yeni Forum, Mayıs, 1996, s. 7.
Doğan Avcıoğlu, Türklerin Tarihi, 1. Kitap, İstanbul, 1997.
Doğan Avcıoğlu, Türklerin Tarihi, 4. Kitap, İstanbul, 1997.
Doğan Avcıoğlu, Türklerin Tarihi, 5 kitap, İstanbul, 1997.
Dündar, Selahettin-Çetinkaya, Haydar, Terekemeler (Karapapak Türkleri), (El Kitabı), Eylül, 2004.
Ebülfez Elçibey, Fars Şovenizmi, Çev. : Cavit Veliev, http: //www. gunaskam. com/tr/index. php?option=com_content&task=view&id=40&ıtemi=41.
Ebülgazi Bahadır Han, Şecer-İ Terakime, Türklerin Soy Kütüğü (Haz. Muharrem Ergin), Tercüman 1001 Temel Eser.
Ercilasun, A. Bican, Kars İli Ağızları-Ses Bilgisi, Ankara, 1983.
Erkan, Aydın Osman, Tarih Boyunca Kafkasya, İstanbul, Haziran 1999.
Eröz, Mehmet, Türkiye’de Alevilik Bektaşilik, Ankara, 1990.
Eyüpoğlu, İsmet Zeki,″Şeyh Bedreddin ve Varidat″, İstanbul, 1987.
Fanina W Halle, ″Kafkasya Üzerine″, Kafkasya Yazıları, Ali Çurey ( çev), S. 1, İstanbul, 1997.
Fığlalı, E. R. , Türkiye’de Alevilik Bektaşilik, Ankara, 1989.
Gökalp, Ziya, Türkçülüğün Esasları, İstanbul, 2003.
Gökçe, Cemal, Kafkasya ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Kafkasya Siyaseti, Şamil Eğitim ve Kültür Vakfı Yayınları, İstanbul, 1979.
Gölpınarlı, Abdülbaki, ″Kızılbaş″, İA, cilt: 6, s. 789.
Gömeç, Saadettin, Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi, Ankara, 1999.
Gülşen Seyhan Alışık, Görkemli Âlim Muharrem Ergin Beğ (1923 Gögye-6 Ocak1995 İstanbul), Prof. Dr. Muharrem Ergin’e, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi Cilt: 2,
Sayı: 4 (Aralık 2005), s. 10-25,
Gürsoy, Cevat, Volga, Türk Ansiklopedisi, Cilt: XXXIII, 1984, s. 319.
AKADEMİK BAKIŞ DERGİSİ
Sayı: 32 Eylül – Ekim 2012
Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi
ISSN:1694-528X İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası
Kırgız – Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat – KIRGIZİSTAN
http://www.akademikbakis.org
16
Habiçoğlu, Bedri, Kafkasya’dan Anadolu’ya Göçler, İstanbul, 1993.
Hizal, Ahmet Hazer, Kuzey Kafkasya Hürriyet ve İstiklal Davası, Orkun Yayınları, Ankara, 1961.
http: //www. gizlitarih. com/index. php?e=228, ″Kuzey Kafkasya’da İslamiyet″.
http: //www. yesevi. edu. tr/index. php?menu_id=75, Kazakça-Türkçe, Türkçe-Kazakça Sözlük; http: //www. kultur. gov. tr/TR/BelgeGoster.
aspx?F6E10F8892433CFFB0ED0A A5232E402F25881B305C3223FFKazak Edebiyatı.
İbrahimov, M. R. A. , ″Dağıstan Halkları XX. Yüzyılında Etnodemografik Problemler″, Yeni Forum Mart, 1996, s. 33.
İlhan, Suat, Kafkasya’nın Gelişen Jeopolitiği, Ankara, 1999.
İnönü Ansiklopedisi, ″Abhazlar″, Cilt: 1, 1981, s. 75.
John F. Baddaley, Rusların Kafkasyayı İşgali ve Şeyh Şamil, İstanbul, 1996.
Joseph Von Hammer, Osmanlı Tarihi, Çeviren: Mehmed Ata-Prof. Dr. Abdülkadir Karahan, İstanbul, 1990.
Kafkasya, Rehber Ansiklopedisi.
Kafkasya, Yeni Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: 5, İstanbul, 1985, s. 1620.
Kaflı, Kadircan, Şimali Kafkasya, Vakıt Matbaası, İstanbul, 1942.
Kalafat, Yaşar, ″Gürcistan Kültüründen Manzaralar″, Yeni Düşünce, 3-9 Ağustos 2001, Sayı: 2001/31, s. 26-30.
Kalafat, Yaşar, Türk Mistik Kültüründe ″Er″ veya Halk Kültürümüzde ″Er Tiplemesi″,VII. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, Türk Halk Kültüründe Gelenek,
Görenek ve İnançlar/Tradıtıons, Customs And Belıefs İn Turkıs Folk Culture, 9. Oturum-Sesion 9, 30. 06. 2006 Cuma.
Kamacı, Ersoy, Çerkes Tarihi (Abazalar, Adiğeler, Ubıhlar, Çeçenler, Dağıstanlılar, Asetinler, Karaçaylar, Balkarlar, Lazlar, Gürcüler) Eylül, 1992.
Kantarcı, Hakan, ″Kafkasya Jeopolitiginde Kriz Alanları ve Güç Mücadelelerinin Türkiye’ye Etkileri, 2023, Sayı: 53, Eylül 2005, s. 34.
Karakhi, Muhammed Tahir, Kafkas Mücahidi İmam Şamilin Gazavatı, (çev. T. Cemal Kutlu), İstanbul, 1987.
Karaman, Erdal,Azerbaycan Ağızları Üzerine Bir Deneme, Journal of Qafqaz University, s. Number 20, 2007, s. 98, 99.
Karamanlı, M. Hüsamettin, ″Gürcistan″, DİA, C. XIV, İstanbul, 1996, s. 310.
Karapapah Mehreli Bey, Tiflis, 1996,
Karapapaklar, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: XXIV, s. 470.
Kemaloğlu, Muhammet, ″Kafkasya'ya Bakışımız ve Ermeniler (I. Bölüm)″, Yıl: 11 Sayı: 41, Temmuz-Ağustos-Eylül, 2006.
Kemaloğlu, Muhammet, ″Kafkasya'ya Bakışımız ve Ermeniler (II. Bölüm)″, Yıl: 11 Sayı: 42, Ekim-Kasım-Aralık, 2006.
Kemaloğlu, Şeyda-Muhammet, Elçibey’in Düşünceleri ve Kanun Devleti, Ankara, 2007.
Kırzıoğlu, M. Fahreddin, Dede Korkut Oğuznameleri Işığında Karapapahlar Borçalı-Kazak Uruğu’nun Kür-Aras Boylarındaki 1800 Yılına Bir Bakış-Tarih Etnoloji ve Dil
Araştırmaları), Erzurum, 1972.
Kırzıoğlu, M. Fahrettin, Kars Tarihi, İstanbul, 1953.
Kırzıoğlu, M. Fahrettin, Khazarlar’ın Borçalı ve Kazak Boylarından Oluşan Karapaph’lar da Çağımızın da İnsan Heykeli Kabirtaş Yapma Geleneği, Ankara, 1995.
Kırzıoğlu, M. Fahrettin, Osmanlılar’ın Kafkasya Ellerini Fethi (1451-1590) Ankara, 1993.
Kosok, Pşimaho, Kuzey Kafkasya Hürriyet ve İstiklal Savaşı Tarihinden Yapraklar, Çeltüt Matbaası, İstanbul, 1960.
Köstüklü, Nuri, Yakınçağın Başından Günümüze Ortadoğu Ülkelerinin Anadolu'ya Yönelik Politikaları, Türk Kültürü, Sayı: 336, Yıl, XXlX, Nisan, 1991, s. 221.
Kurat, A. Nimet, Türk Kavimleri ve Devletleri, Ankara, 1992.
Kutalmış, Orhan Güdül, Türkçe İnsan Adları ve Anlam-Kökenleri, İstanbul, 2003.
Kutlu, Tarık Cemal, ″Çeçenler″, Dili Edebiyatı ve Tarihi ile Çerkezler, İstanbul, 1993.
Kütükoğlu, Bekir, Osmanlı-İran Siyasi Münasebetleri, İstanbul, 1993.
Leonti Lyulye, Çeviren: Papşu Murat. , Çerkesya, Tarihi Etnografik Makaleler, 1857-1862-1866 Çiviyazıları, İstanbul, 2003.
M. Şiraliyev, Azerbaycan Dialektologiyasının Esasları, Bakü, 1962.
Mansur, Şamil, Çeçenler, Sam Yayınları, Ankara, 1995, s. 25; Togan, Zeki Velidi, Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul, 1981.
Melikoff, İrene,Hacı Bektaş Efsaneden Gerçeğe, İstanbul, 2004, s, 33-35, 63-86.
Memmedov, Nadir, Azerbaycan’da Yer Adları, Bakü, 1993.
Merçil, Erdoğan, Gürcistan Tarihi-Eski Çağlardan 1212’ye kadar-, Ankara, 2003.
Metcunatuka, İzzet, Kafkas Tarihi İstanbul, Hürriyet Matbaası, 1330, s. 843/M. Ü. İLAH. Genel 4639).
Metin Ergun, Karakalpak Aşık Tarzı Şiir Geleneği Üzerine Araştırmalar, Milli Folklor, Sayı: 35, Güz 1997, s. 10-16.
Mütercimler, Erol, Geleceği Yönetmek/Yüksek Stratejiden Etki Odaklı Harekâta, İstanbul, 2006.
Namıtok, Aytek, Çerkeslerin Kökeni 1. Çevirmen: Aysel Çeviker, KAF-DAV Yayınları, Ankara, 2003.
Nihat Çetinkaya, ″Kızılbaş Türkler″, İstanbul, 2005.
Nihat Kaşıkçı-Hasan Yılmaz, Aras’tan Volga’ya Kafkaslar-Ülkeler-İz Bırakanlar, TÜRKAR, Türk Metal Sendikası Araştırma Bürosu, Ankara, 1999.
Oğuz Terekeme Halk Merasimleri ve Meydan Tamaşaları, Bakü, 1997.
Orhan Aydoğ, Karapapklar (Seminerler Çalışması), İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Tarih Eğitim Bölümü, Malatya, 1998.
Osmanlı Devleti’nde Ehl-i Sünnet’in Şii Akidesine Tenkidleri, İstanbul, 2000.
Ostrogorsky, Georg, Bizans Devleti Tarihi (Çev. F. Işıltan), Ankara, (TTK yay), 1981.
Ögel, Bahaeddin, İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, Ankara, 1984.
Ölmez, Zuhal Kargı,Meninski'nin Sözlüğündeki "Tartarca" Sözcükler, Cilt: 15,Ankara,2002, dergiler. ankara. edu. tr/detail. php?id=12&sayi_id=843-s. 67.
Özbay, Özdemir, Dünden Bugüne Kuzey Kafkasya, Ankara, 1995.
AKADEMİK BAKIŞ DERGİSİ
Sayı: 32 Eylül – Ekim 2012
Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi
ISSN:1694-528X İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası
Kırgız – Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat – KIRGIZİSTAN
http://www.akademikbakis.org
17
Özey, Ramazan, Tabiatı, İnsanı ve İktisadı ile Türk Dünyası, İstanbul, 1996, s. 42.
Özkan, Nevzat, Türk Dilinin Yurtları, 2003, s. 86.
Öztürk, Mustafa, Kafkasya'nın Tarihi Coğrafyası ve Stratejik Önemi, Genelkurmay ATASE-Sekizinci Askeri Tarih Semineri I, Ankara, 2003, s. 16.
Peter Alford Andrews (Çev. Mustafa Küpüşoğlu), Türkiye'de Etnik Gruplar, ANT Yayınları, İstanbul, 1992, s. 99.
Ramazan, Musa, Bir Kafkas Göçmeninin Anıları, İstanbul, 1997.
Saray, Mehmet, Kafkasya Araştırmalarının Türkiye için Önemi, Kafkas Araştırmaları I, İstanbul, 1988, s. 3-7.
Saydam, Abdullah, Kafkasya’da Bağımsızlık Mücadeleleri ve Türkiye, KTÜ, Kafkasya ve Orta Asya Ülkeleri Uygulama ve Araştırma Merkezi, Trabzon, 1993.
Sevinç, Necdet, Türkiye'nin Türklük'le İlgisi Kesiliyor, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 272, Ağustos,2009, s. 46.
Seyidov, Mirali, Azerbaycan Halkının Soykökünü Düşünürken, Bakü, 1989.
Streck, M. , ″Kaf Dağı″,İ.A.Cilt: VI, İstanbul, 1967, s. 59-61.
Sümer, Safevi Devletinin Kuruluşu, Ankara, 1992.
Şahin, Murat, ″Transkafkasya Siyasi Coğrafyasında Etnik Dağılımın Etkileri″, Avrasya Etüdleri, TİKA Yay. , 2001 Yaz, No. 19, ss. 33-35.
Şamil Cemşidov, Kitab-ı Dede Korkut, Ankara, 1990, s. 51.
Şapolyo, Enver Behnan, Mezhepler ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul, 1964.
Şerafettin Erel, Dağıstan ve Dağıstanlılar, İstanbul, 1961.
Tanyu, Hikmet, Türklerin Dini Tarihi, Türk Kültür Yayını, İstanbul, tarihsiz.
Tavkul, Ufuk, Etnik Çatışmaların Gölgesinde Kafkasya, Ötüken Yayıncılık, İstanbul, 2002.
Tavkul, Ufuk, Kafkasya Dağlarında Hayat ve Kültür, İstanbul, 1993.
Tavkul, Ufuk, Kafkasya ve Çevresindeki Türk Toplulukları″, Yeni Türkiye Yay. , s. 471-472.
Terim, Şerafettin, Kafkas Tarihinde Abhazlar ve Çerkezlik Mefhumu, İstanbul, 1976.
Tişkov , V. A. , Fillipova, E. İ. ,Eski Sovyet Ülkelerinde Etnik İlişkiler ve Sorunlar, ASAM Yayınları, Ankara, 2000.
Togan, A. Z. Velidi, Azerbaycan Etnografisine Dair, Azerbaycan Yurt Bilgisi, Sayı: 150, 1933, s. 101-107, Azerbaycan Yurt Bilgisi, Sayı: 18, s. 247-253.
Togan, A. Zeki Velidi, Azerbaycan Etnoğrafisi, II, 1933.
Togan, Zeki Velidi, ″Azerbaycan″, İ.A., II, İstanbul, 1944, s. 94.
Togan, Zeki Velidi, Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul, 1970.
Turan, Osman, Selçuklu Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti, Ankara, 1965.
Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul, 1971.
Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü, TDK. http: //tdkterim. gov. tr/ttas/.
Ülke Raporu, Avrasya Dosyası, 2001, Sayı: 1, s. 1.
Valah Hacılar, Borçalı Mehralı Bey Tarihi Hekiketlerde, Tiflis, 2001,
Valehoğlu (Hacılar), Fahri, Borçalı Türklerinin Menşei ve Etnik Sınırları, Yıl: 5, Sayı: 14, Bahar 2009.
Yegane, İsa, Karapapahların Tarih ve Kültürüne Bir Bakış, Nogadey, 1990.
Yeniaras, Orhan, Karapapak ve Terekemelerin Siyasî ve Kültürel Tarihine Giriş, İstanbul, 1994.
Yılmaz, Salih, Karapapak (Terekeme) Türkleri, Ankara 2007.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com