ATATÜRK’ÜN DIŞ POLİTİKA ANLAYIŞINDA GERÇEKÇİLİK

Atatürk, bizlere bir asker ve bir devlet adamı olarak yaptıklarıyla çok farklı alanlarda büyük değerler kazandırmıştır. Bu panel çerçevesinde ben, Atatürk’ü dış politika ilkelerini genel olarak ele aldıktan sonra, Dış Politikada Atatürk’ün gerçekçiliğini esas olarak ele almak istiyorum. Temelde dört nokta üzerinde kısa kısa değerlendirme yapmaya çalışacağım. Yalnız iki hususta Mustafa Kemal Atatürk’ün sözlerini biraz uzun olsa dahi yer vereceğimi konuşmamın başında peşinen belirtmek istiyorum. Atatürk, dış politikasının temel dinamiklerini ortaya koyarken ülkesinin ve dünyanın gerçeklerini gözden uzak tutmamıştır. Türkiye’nin dış politikasını belirlerken gerçekçi davranmış, ülkenin jeopolitik durumunu, tarihsel gelişimini, Milli Mücadele döneminin kazanımlarını, Cumhuriyetin temel değerlerini ve dünyanın içinde bulunduğu olayları iyi analiz ederek her zaman dikkate almıştır. Atatürk’ün gerçekçiliği Amasya Genelgesi’nden Erzurum kongresine, Sivas Kongresi’nden Misak-i Milli’ye, Milli Mücadele sürecinde yapılan anlaşmalardan Lozan’a kadar yaşanan birçok gelişmede kendisini göstermiştir. Öyleyse “Atatürk’ün dış politikasının temel dinamikleri nedir?” diye bir soru sorabiliriz. Ve bu sorumuza uzun ya da kısa birçok farklı cevabı verebiliriz. Birçok farklı noktaya dikkat çekebiliriz. Ancak, özü açısından ele almaya çalıştığımızda temel ilkelerin; “bağımsızlık, gerçekçilik, barışçılık, hukuka bağlılık, güvenilirlik, akılcılık, ileri görüşlülük” olduğunu görebiliriz. Ama bu ilkeler yeterli görülmez ve devamı getirilmek istenirse; diplomasi, anlaşma fırsatlarını değerlendirme, iletişim, olayları kavrama ve olayları geçmişi ve o günü ile anlama ve analiz etme yeteneği, maceraperestlikten uzak özgüven ve gerektiğinde ittifaklara girmekte tereddüt etmeme, milliyetçi ve hümanist olmayı da ekleyebiliriz. Biz panel çerçevesinde bu dinamiklerden sadece bir tanesini ele almayı düşündük; Gerçekçilik. Atatürk’ü dış politikada gerçekçilik yönüyle ele almaya çalıştığımız için, onun milli politikasının en genel şekliyle değerlendirilmesini kendisine bırakıyoruz; “Milli sınırlarımız içinde her şeyden önce kendi gücümüze dayanarak varlığımızı koruyup, milletin ve yurdun gerçek mutluluğuna ve bayındırlığına çalışmak; gelişigüzel, ulaşılmayacak istekler peşinde milleti uğraştırmamak ve zarara sokmamak, uygarlık dünyasının uygarca ve insana davranışını ve karşılıklı dostluğunu beklemektir”.