BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA MUSTAFA KEMAL (ATATÜRK)

Sayın rektör yardımcım, değerli konuklar, sevgili öğrenciler hepinizi saygıyla selamlıyorum. Tahir hocamızın söylediklerinden hareketle Osmanlı Devleti’nin bir oldubitti ile savaşa girdiğini görüyoruz ve bu savaşla belki de bütün devletleri, devlet adamlarını, mareşallerini, generallerini dikkate aldığımız zaman yenik bir devlet olmasına rağmen yıldızı parlayan ve geleceğin mücadele kahramanı Mustafa Kemal Atatürk’ü görüyoruz. Öncelikle belirmek gerekir ki, Mustafa Kemal’in Birinci Dünya Savaşı’ndaki anıları 13 Mart 1926’da başlayıp bir ay devam ettiği ve Falih Rıfkı’ya yazdırdığı Hâkimiyet-i Milliye’nin sayfalarında okumaktayız. Mustafa Kemal, savaş başladığı sırada Sofya’da askeriateşe idi. Savaşın başladığını haber alınca Enver Paşa’ya -ki Enver Paşa o sırada Harbiye Nazırı ve Türk Başkomutanlık Vekilidir- kendisine rütbesine göre cepheye gitmesi ile ilgili görev verilmesini talep edecektir. Nedenini ise kendi deyimiyle “bütün memleket bariz bir felakete atılmış iken” kendisinin “Sofya’da bir salon hayatı geçiremeyeceğidir”.Bu suretle Enver Paşa’dan görev talep edecektir. Enver Paşa, “sizin için orduda daima bir görev mevcuttur. Fakat Sofya Ataşemiliterliği’nde kalmanız daha mühim telakki edildiği içindir ki, sizi orada bırakıyoruz” deyince Mustafa Kemal şu cevabî yazıyı gönderecektir: “Vatanın müdafaasına ait fiili vazifeden daha mühim ve acil bir görev olamaz. Arkadaşlarım muharebe cephelerinde, ateş hatlarında bulunurken ben, Sofya’da Ataşemiliterlik yapamam. Eğer birinci sınıf subayı olmak liyakatinden mahrum isem, kanaatiniz bu ise, lâyık değilsem lütfen açık söyleyiniz.” Mustafa Kemal’in bu cevabına Enver Paşa hemen cevap vermez. Bir süre bekler ve Mustafa Kemal cevabın gelmeyeceğini düşünerek eşyalarını toplayıp İstanbul’a dönme hazırlığı yapacaktır. Tam hareket edeceği gün Enver Paşa Sarıkamış Harekatında olduğu için kendisine vekalet eden İsmail Hakkı Paşa imzalı bir telgraf gelecektir. Bu telgrafta Mustafa Kemal’in 19. Tümen Komutanlığı’na atandığı bildirilecektir.