You are here

KİLİSLİ ABDULLAH ENVERÎ’NİN MANTIK-DİN İLİŞKİSİNE BAKIŞI

Abdullah Enverî’s (who is from Kilis) Viewpoint About Logic-Religion

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
There is important place of logic among the Islamic sciences from the beginning of time. Some scholar has different provisions due to some issues and recourse of the logic. Ibn Sina and Farabi who transferred the logic to Islâmic sciences, didn’t give a religious judgment on the logic. But later, some fatwas have been given about of logic drawbacks. As İbn Teymiye, İbn Salah, Nevevî scholars saw the logic as a problem but Gazali claimed that logic is obligatory education. Logic education has been proposed an essential component in recent times. Even if, some scholars have argued that logic should be included in the curriculum of formal education. One of the Ottoman Logician Abdullah Enverî made original contributions in this field. He tried to establish in order to prove necessity of logic religiously how overlap rule of logic and Islâmic tenants. Enverî, said that logic is a measure of strong faith and accurate knowledge. According to him, logic is a knowledge system, firstly serves to formation of accurate faith and then right thinking and strong belief. Without accurate knowledge, genuine science, sturdy thinking and perfect human can’t occur. In this article, the relation of logic-religion in Abdullah Enverî’s thought and important of logic is discussed. The original books of Enverî have been used in this study.
Abstract (Original Language): 
Başlangıçtan beri, İslâmî ilimler arasında mantığın ayrı ve önemli bir yeri vardır. Bir kısım âlimler mantığın kaynağı ve içeriğindeki bazı konulardan dolayı hakkında farklı hükümler vermiştir. Mantığı İslâmî ilimlere aktaran Farabi ve İbn Sina, mantık hakkında dinî bir yargıda bulunmamıştır. Ancak daha sonra bazı sakıncalarının olacağı yolunda fetvalar verilmiştir. İbn Teymiye, İbn Salah, Nevevî gibi âlimler mantığı mahzurlu görürken Gazali mantık eğitiminin farz-ı kiyâfe olduğunu iddia etmiştir. Son dönemlerde mantık eğitiminin zaruri olduğu ileri sürülmüştür. Hatta bazı âlimler mantığın resmî eğitim müfredatında yer alması gerektiğini savunmuşlardır. Son dönem Osmanlı mantıkçılarından biri olan Abdullah Enverî’nin bu alana özgün katkıları vardır. O, mantığın dinen lüzumunu ispat etmek için mantık kurallarıyla İslâmî akidenin nasıl örtüştüğünü tespit etmeye çalışmıştır. Enverî, mantığı doğru bilgi ve sağlam itikadın ölçüsü olarak görür. Ona göre mantık silsile halinde önce doğru bilgi, sonra doğru düşünce ve sağlam itikadın oluşumuna hizmet eden bir sistem bilgisidir. Bu bilgi olmadan hakiki ilim, sağlam düşünce ve kâmil iman oluşamaz. Bu makalede Abdullah Enverî’nin mantık-din ilişkisi ve mantığın bilgi, düşünce, iman açışından önemine değinilmiştir. Araştırmada Enverî’nin özgün eserleri kullanılmıştır.
FULL TEXT (PDF): 
57-70

REFERENCES

References: 

Abdullah Enverî, Fenârî Hâşiyesi, İstanbul 1287.
Abdullah Enverî, Hüseyniye Hâşiyesi, İstanbul 1289.
Abdullah Enverî, Kitâbu’l-Mantık fi Tertibi’l-Akyise, Milli Kütüphane İbn Sina Salonu, Yz. A 4074, H.1317.
Abdullah Enverî, Usûl-i Cedîde Zübdesi Türkî Risâlesi, İstanbul 1290.
Bingöl, Abdülkuddüs, “Gazali ve Mantık Bilimi”, İslamî Araştırmalar Dergisi, C.XIII. S.3-4. Ankara, 2000.
el-Cündî, Abdurrahman Ferec, Şerhu’s-Süllem fi’l-Mantık, Kahire 2008.
Çapak, İbrahim, Gazâli’nin Mantık Anlayışı, Ankara 2005.
Çıkar, Mahmut Şirin, Nahivciler ve Mantıkçılar Arasındaki Tartışmalar, İstanbul 2009.
53 A. Enverî, a.g.e., s.6.
Yrd. Doç. Dr. Mustafa ÜLGER; Ramazan GÜNDÜZ
____________________________________________________________________________
70
Emiroğlu, İbrahim, “Mantık” DİA, C.XXVIII, Ankara 2003.
Gazali, el-Munkiz-ü Min’d-Dalâl, Mecmûatü Resâilü’l-İmam-ı Gazali içinde, Kahire trz., s.586.
Gazali, el-Mustasfa min İlmi’l-Usul, Thk. Hamza b. Züheyr Hafız, Medine 1992.
Gündüz, Ramazan, Kilisli Abdullah Enverî’nin Usûl-i Cedîde Zübdesi Türkî Risâlesi Üzerine Bir İnceleme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ 2013.
Hasırcı, Nazım, İbn Teymiye’nin Mantık Eleştirisi, Ankara 2010.
İbn Haldun, Mukaddime, Haz: Süleyman Uludağ, C.II, İstanbul 2004.
İbn Hazm, et-Takrîb li Haddi’l-Mantık, Beyrut 2003.
İbn Teymiye, Mecmu’u Fetava, C.IX, Basım yeri yok 2005.
İbn Teymiye, er-Red Ale’l-Mantıkiyyîn, Thk. Abdussamed Şerefüddin Kebtî, Beyrut 2005.
İmamoğlugil, Halil, Kilisli Abdullah Efendi’nin Kıyas Anlayışı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: 1999.
el-Muğnisi, Hüseyin Mahmut, Muğni’t-Tullâb, Dımaşk 2009.
es-Sirhindî, Ahmed-i Faruk, Mektûbât, C.I, Kahire trz.
Taylan, Necip, Ana Hatlarıyla Mantık, İstanbul 2008.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com