GEMİLERİN İHTİYATİ HACZİNDE, SEFERDEN MEN ÖNLEMİNİN UYGULANMASI (İİK m.23 f.4 ve m.92'NİN TARİHSEL KÖKENLERİYLE DENİZ TAKİP HUKUKU'NDAKİ ANLAMLARI ÜSTÜNE)

"Scire leges non hac est verba earıım tenere, sed vim ac potestatem": Yasaları bilmek, onların sözlerine saplanıp kalmak olmayıp, amaç ve anlamlarını kavramaktır! Celsus, yaklaşık onsekiz yüzyıl önce bu düsturu Hukuk bilimine miras bırakırken, bu yazıda gündeme gelen türde sorunların doğmaması için izlenecek yolu da göstermişti. Bir hukuksal kuralın anlamını tespit etmeye yönelik her çalışma ("yorum"), gerçi o kuralın sözü ile başlayacaktır; ancak sözel (de dictö) yorumunun sonuçları, öze dayalı (de re) anlamın belirlenmesi yolunda atılacak yanlızca ilk adımdır. Sözkonusu kuralın yasal düzen içindeki sistematik yeri, yasama tarihçesi ve yasakoyucunun iradesi de araştırılarak, elde edilen sonuçların tümü "yasanın amacı" (ratio legis) süzgecinden geçirildikten sonra ulaşılacak olan teleolojik (amaca uygun) yorum, o kuralın özünü (ruhunu) teşkil edecektir ki, sonuçta bağlayıcı olan bu yorumdur. Türk Hukukunda Medeni Kanun ("MK") m. 1 f. 1 c. 1 üzerinden kendisine köklü bir yasal dayanak sağlanan bu düstura, uygulamada gerçekten ne denli işlerlik kazandırıldığı kuşku götürür. Aşağıda ele alınan sorunun, bu kuşkulan pekiştiren canlı bir örnek teşkil ettiğini sanıyorum.