BAZI ORMAN AĞAÇLARININ KÖK SİSTEMLERİ VE YETİŞME MUHİTİ ŞARTLARI İLE MÜNASEBETLERİ

Kök bitkilerin yaşamasını ve fizyolojik aktivitelerini mümkün kılan en önemli toprak altı organlarını teşkil etmektedir. Kökler bitkilerin sadece toprağa bağlanmasını ve tutunmasını sağlayan mekanik bir sistem olmaktan ziyade, onların bitki "hayatı bakımından en önemli fonksiyonları topraktan su ve besin maddeleri alımında kendini göstermektedir. Başka bir deyimle organik madde yapım merkezleri olan yapraklar bitkilerin transpirasyon ve assimilasyon ve kökler ise bu madde yapımına ait ham maddeleri temin eden absorpsiyon ve dolayısiyle beslenme organlarıdır. Bu itibarla bitkilerde çeşitli hayatî faaliyetler tamamiyle bu iki organ gurubu arasındaki sıkı münasebetlere bağlı olarak cereyan etmektedir. Esasen kök olmadan bir bitki için hayat bahis konusu olamaz. Bilindiği üzere bitki vücudunun önemli bir kısmı kök olarak toprak içinde gömülü ve yayılmış halde bulunmaktadır. Bu sebeble teklerin toprak vasatı içindeki gözle görülemeyen pozisyonları, yayılışları ve hayatî faaliyetlerini tabiî hali ile tetkik ve müşahede edebilmek büyük müşkülâtı mucip olmaktadır. Bundan dolayıdır ki kökler, bitkilerin toprak üstü kısımlarına nisbetle daha az tanınan ve tabii yaşama vasatı içindeki yaşama münasebetleri tam şekilde Toilinmeyen bitkî organlarıdır. Halbuki bitkiler de hayvanlar gibi bütün organları ile canlı birer biyolojik varlık olmaları dolayısiyle bitki ve bitki cemiyetlerinin tanınmasında toprak üstü ve toprak altı bitki kısımlarının karşılıklı münasebetler çerçevesi dahilinde bir bütün olarak aynı yeterlikte bilinmeleri ve tanınmaları gerekmektedir. Bu konuda yapılan müşahede ve araştırmalar göstermişlerdir ağaç türlerinin kök sistemleri ile tepe teşekkülâtı arasında beslenme ve gelişme bakımından çok sıkı karşılıklı münasebetler mevcuttur. Bu karşılıklı münasebetlere göre münferit halde yetişmiş ve dolayısiyle geniş tepeli, kısa gövdeli ve kesif dallı olan ağaçlarda kök sistemi o nisbette kalın kök dallarını ihtiva etmekte ve geniş bir toprak sahası dahilinde entansif bir yayılma göstermektedir. Buna mukabil meşcere kapalılığı içinde yetişen aynı ağaç türünde ise kökler, haiz olduğu uzun boy ve dar tepe teşekkülâtma uygun olarak daha zayıf şekilde teşekkül etmektedir. Görülüyor ki, muhtelif ağaç türlerinde kök ve toprak üstü kısımları birbirleri ile denge halinde ve orantılı olarak gelişmekte ve hattâ ağaçların kök ve tepe teşekkülâtı arasında ölçülebilen adedi bir oranın mevcut bulunduğu da ifade edilmektedir.