ABDÜLHAK HÂMİD'İN ESERLERİNDE GREK VE LÂTİN MİTOLOJİSİYLE İLGİLİ UNSUELAR

Divan edebiyatının iran edebiyatından gelen "yan tarihî ve çok islâmlaşmış bir mitolojisi vardı" Tanzimat'tan sonra buna, batı edebiyatlarından alman mitoloji unsurları da karıştı. Yusuf Kâmil Paşa'nın 1859 da türkçeye çevirdiği Telemaque, eski grek tarih ve efsane âlemine karşı oldukça geniş bir alâka uyandırmıştır2. Türk edebiyatçılarının batı mitolojisi karşısında aldıkları tavır, oradan seçtikleri unsurlar, bunları kullanış tarzları birbirlerinden farklıdır. Şinasi bir şiirinde "su perisi" imajını kullanır3. Lamartine'den çevirdiği Meditations şiirinde "Zephyr"i "bad-i saba" ve "nesim" kelimeleri ile karşılaması, da dikkate şayandır4. İki ifade tarzında da batılı mitolojik unsurların yabancılığı silinmiş veya gizlenmiştir. Ziya Paşa Plato'dan yaptığı bir tercümede geçen "Ceres" ve "Baküs" isimlerini şöyle açıklar : "Ceres esâtir-i bûtperestan-i Yunan kavlince baş mabud ittihaz olunan Jüpiter'in kız karındaşı imiş. Biraderinden hamile olup bir"kız doğurmuş onu da duzeh hükümdarına kaptırmış. Güya usul-i ziraatı insanlara öğreten çift âlâtını düzen bu hatun imiş. Plutark hakîm olduğu cihetle bunlara itikat etmezse de kendisi papas olduğundan kitabını enzâr-ı halkta mergub etmek için bu lisanı kullanmıştır.... Bakus mahud zampara Jüpiter'in nikâhsız hasıl ettiği evladdan biridir. Kavl-i esâtire göre ibtidâ yer yüzüne asma fidanını diken ve üzümü yetiştirip şarap yapan bu imiş"