You are here

Home » Content

DOĞU TÜRKÇESİNDE EK UYUMSUZLUĞUNA DÂİR

Journal Name:

  • İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi

Publication Year:

  • 1970
Author Name
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Kalınlık-incelik uyumunun, Türkçenin aslî fonetik kanunlarından biri olduğu umumiyetle kabul edilmektedir. 1 Eski Türkçe devrinden beri bütün Türk şiveleri için umûmî olan bu husûsiyet, bazı istisnalar dışında, bugüne kadar devam etmektedir. 2 Kalınlık - incelik uyumunun bilhassa ağızlarda yer yer bozulması, çeşitli sebeplere dayandığından, ayrı bir araştırma konusu olarak ele alınması gerekir.3 Batı Türkçesi dışında kalan sahalara âit metinler] incelendiğinde, bazı eklerin istinsah hatalarını aşan bir ölçüde kahnlık-incelik uyumuna aykırı olarak kullanıldığı görülür. Yaygın olmamakla beraber Türkçe kalın sıradaki kök ve gövdelere ince ünlülü ek, ince sıradaki kök ve gövdelere ise kalın ünlülü ek getirme yanında, bilhassa yabancı kelimelere ünlü uyumuna bakılmaksızın yaygın şekilde kalın ünlülü ek getirme temâyülü dikkati çekmektedir. Hârezm ve Kıpçak sahası metinleri ile klâsik Çağatay öncesi metinlerinde de bu duruma rastlanmakla beraber, onların hiç birinde klâsik Çağatay yazı dilindeki kadar yaygınlaşmış ve mühim bir husûsiyet hâlini almış değildir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-dogu-turkcesinde-ek-uyumsuzluguna-dair.pdf
  • 1
113
124
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Deh-name
Ğara3ibu'ş-şığar
Gülistan trc.
Gül ü Nevruz
Husrev ü Şirin
Kisa'i trc.
Leyla vü Mecnun
Yûsuf Emîrî, Deh-name, Brit. Mus. Add. 7914 (Ümran Somer, Deh - nâme - Metin ve gramer husûsiyetleri - Ed. Fak. mezuniyet tezi, 1st. 1969, Türkiyat Ens. no. 873)
A1 i Ş i r N e v â3 i, ûarâibu^ş-sığar , (Günay Alpay, Alî Şîr Nevâyî'nin birinci divanı: Gara°i-bu'ş-şığar - Transkripsiyon ve Edisyonkritik - doktora tezi, İst. 1965, Türkiyat Ens. no. 690)
Seyf-i Serâyi, Kitâbu Gülfstân-ı bi't-Türkî, (Ali Fehmi Karamanlıoğlu, Seyf-i Serâyî'nin Gülistân tercümesi, doçentlik tezi, 1st. 1967)
Mevlânâ Lutfî, Gül ü Nevruz, Brit. Mus. Add. 7912, Süleymaniye Kütüphanesi, Lâleli bl, nö. 1911 (Leman Dinçer, Gül Nevruz mesnevisi - Metin -Ed. Fak. mezuniyet tezi, 1st. 1970. Türkiyat Ens. no. 942)
Kutb, Husrev ü Şîrîn (Necmettin Hacıeminoğlu, Kutb'un Husrev ü Şirin'i ve dil -husûsiyetleri, 1st. Î968, Ed.İFak. yayınlarından no. 1378)
Muhammed b. cAbdPllâh el-Kisâ'î, Kitâb bed'fd-dünyâ ve'l-kışaşPl-enbiyâ, Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya bl. no. 3354 (Kemal Erarslan, Kitâb bed'Pd-dünyâ ve^l-kışâşPI-enbiyâ" tercümesinin imlâ ve dil husûsiyetleri, Ed. Fak. mezuniyet tezi, 1st. 1956, Türkiyat Ens. no. 494)
c A I î Şir N e v â3 i, Leyla vü Mecnûn, Topkapı Sarayı Kütüphanesi, Revan bl. no. 808 (Esma Börek, cAli Şîr Nevi3!, Leylâ vü Mecnun Mesnevisi - Kelimeler indeksi - Ed. Fak. mezuniyet tezi, 1st. 1966, Türkiyat Ens. no. 708)
DOĞU TÜRKÇESİNDE EK UYUMSUZLUĞUNA DÂİR 123
Mahabbet-name
Mahbübu'l-kulüb
Micrac-name
NehcM-feradis
Nesayim
Şecere-i Türki
Şeybâni Div.
Tacaşşuk-nâme cUbeydî Div.
H v â r e z m i, Mahabbet-name , Brit. Mus. Add. 7914 (Leyla Türkmen, Mahabbet-nâme, Ed. Fak. mezuniyet tezi, 1st. 1969, Türkiyat Ens. no. 872)
CA1Î Şîr NevaM, MahbübuU-kulüb , Topkapı Sarayı Kütüphanesi, Revan bl. no. 808 (Ahmet B. Ercilasun, Mahbübu'l-kulüb - Kelimeler indeksi -, Ed. Fak. mezuniyet tezi. 1st. 1968, Türkiyat Ens. no. 744)
Micrâc-nSme, Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih bl. no. 2848 (Osman F. Sertkaya, Micrâc-nâme - Metin ve indeks -, Ed. Fak. mezuniyet tezi, İst. 1968, Türkiyat Ens. no. 845)
Mahmüd b. cAlî, Nehcü'l-feradis (Ali Fehmi Karamanlıoğlu, Nehcü'l-feradîs'in dil husûsiyetleri üzerinde bir çalışma, Ed. Fak. mezuniyet tezi, 1st. 1954, Türkiyat Ens. no. 441)
c A1 i Şir Neva 3 i, Nesâyimü'l - mahabbe min şemâgimi'l-fütüv've, (Kemal Erarslan, Nesâyimü'l-mahabbe min şemâyimi'l-fütüvve - Metin ve dil husûsiyetleri - doktora tezi, 1st. 1969, Türkiyat Ens. no. 928)
Ebu'l-ğâzi Bahadır Han, Şecere-i Türki , (Neşirleri: Baron Desmaisons, Historie des Mongols1 et des Tatars par Âbdul- Ghâzi Bahadour Khan, St. Petersburg, Imp. de l'Akad. des sciences 1871 I. Text; Nicolai Romanoff, Abulghazi Bahadur Chani, historia Mon^olorum et Tatarorum, Cazani 1835)
Şeybânî Han Dîvânı, Topkapı Sarayı Kütüphanesi III. Ahmed bl. no. 2436 (Özay Akbıyık, Şeybanı Han Dîvanı, Ed. Fak. mezuniyet tezi, 1st. 1968, Türkiyat Ens. no. 797) . .
Seyyid Ahmed Mirza, TaQaşşuk-n3me, Brit. Mus. Add. 7914 (Sezer Özkoçer, Tacaşşuk-nâme, Ed. Fak. mezuniyet tezi, 1st. 1958, Türkiyat Ens. no. 871)
cUbeydî Divanı, (Neşe Alpaslan, Ubeydu'llâh Han ve divanının edisyon kritiği, Ed. Fak. mezuniyet tezi, 1st. 1968, Türkiyat Ens. no. 812)
KEMAL ERARSLAN
ZâhirüM-di n Muhammed Babur Mirza, Vekâyf (Neşirleri : Annette S. Beveridge, The Baber-nâme - Fac-simile -, E. J. W. Gibb Memorial, Volume I, Leyden 1905; N. İlminski, Baber-nameh, Cazani 1857)

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com