You are here

KIRIM-KAFKASYA İLİŞKİLERİNDE “ATALIK” KURUMUNUN KÖKENİ ÜZERİNE DEĞERLENDİRMELER

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.12787/KARAM1078

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
Atalık (fatherhood) is a term derived from the Turkic name ata which means father that expresses the tradition of raising a family’s child in another family in the Caucasus. That old turkic tradition can be seen in Göktürk, Seljuk, Bolgar and Kuman-Kipchak Turks as well. It is known that the princes of Golden Horde and Crimean Khans were grown up in the Caucasus. The institution which is named as Atalık is not peculiar to Adige (Circassian) people but it has been carried from the North steppes by the nomadic warriors.
Abstract (Original Language): 
Atalık, Kafkasya’da bir ailenin çocuğunun bir başka aileye verilerek orada büyütülmesi ve yetiştirilmesi geleneğini ifade eden ve baba anlamına gelen ata isminden türetilmiş bir terimdir. Göktürkler zamanından itibaren örneklerine rastlanılan bu Türk geleneği Selçuklularda da Atabek adıyla bulunmaktaydı. Atalık geleneği Kafkasya ve İdil bölgelerinde yaşayan Bulgar Türklerinde de görülürdü. Altın Ordu ve Kırım hanlarının şehzadelerinin Kafkasya’da büyütüldükleri, burada silâh kullanmayı, ata binmeyi, aile terbiyesini öğrendikten sonra ailelerine teslim edildikleri bilinmektedir. Bu şehzadeleri Kafkasya’da eğiten aileler onların manevî babaları, atalıkları sayılırdı. Atalık geleneğinin kadim devirlerden beri Adigelere (Çerkeslere) özgü bir toplumsal kurum olmadığı, kuzeyden gelen atlı-göçebe bozkır savaşçıları tarafından Kafkaslara taşındığı açıktır. Atalık adının bir terim ve kurum olarak Göktürkler, Bulgarlar, Kıpçaklar ve Selçuklularda mevcut olduğu ve Moğolların da kültürel etkileşim aracılığıyla atalık kurumunu kendi bozkır kültürlerine uyarladıkları görülmektedir.
223
232

REFERENCES

References: 

Ahmed Cevdet Paşa (1997), ‘Kırım ve Kafkas Tarihçesi’. (haz. Ahmet Özaydın).
Emel, (221) Temmuz-Ağustos, 9-30.
Aşemez, H. (1973), ‘Adıgey (Çerkesya)’in Kısa Tarihi.’ Kafkasya Kültürel
Dergi (İstanbul), X (39-42): 36-89.
Baj, Jabagi (1969), Çerkesya’da Sosyal Yaşayış-Âdetler.-Ankara: Kafkasya
Kültürel Dergisi Yayınları.
Barut, Ali (1997), “Kırım Hanlığı ile Kuzey-Batı Kafkasya İlişkilerinde Atalık
Müessesesinin Yeri”, Emel Dergisi, 219, 21-24.Bell, James S. (1998), Çerkesya’dan Savaş Mektupları. (Çev. Sedat Özden).-
İstanbul: Kafkas Vakfı Yayınları.
Betrozov, Ruslan (2009), Çerkeslerin Etnik Tarihi (Çev.Orhan Uravelli).-
Ankara: KAFDAV Yayınları.
Çelikkıran, Mehmet Yasin (1991), Türkçe-Adigece Sözlük=Tırku-Adıge Guşçıal.-
Maykop.
Doğan, Lütfi (1954). “İbn Fadlan Seyahatnamesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi Dergisi, 3 (1-2), 59-80.
Habiçev, M.A. (1980), Vzaimovliyanie Yazıkov Narodov Zapadnogo Kavkaza.-
Çerkessk.
Karaçayevtsı (1978), L.I. Lavrov (Ed.).-Çerkessk
Klaproth, J. (1814), Travels in The Caucasus and Georgia.-London.
Korkmazov (Korkmazlı), Kökköz (1970). Gorda Bıçak.- Çerkessk: Stavropol
Kitab İzdatelstvo-Karaçay-Çerkes Bölüm.
Lyulye, Leonti (1998), Çerkesya (Çev. Murat Papşu).-İstanbul: Çiviyazıları.
Metcunatuko, İzzet (1975), ‘Kafkas Tarihi’ Kuzey Kafkasya (İstanbul), VI
(33-34): 4-9
Miziyev, İ.M. (1991), Oçerki İstorii i Kulturı Balkarii i Karaçaya XIII-XVIII vv.-
Nalçik: Nart.
Miziyev, İ.M. (1993), İstoriya Karaçayevo-Balkarskogo Naroda s Drevneyşih
Vremen do Prisoyedineniya k Rossii.-Nalçik: Mingi Tav.
Noghumuka, Şora (1974), Çerkes Tarihi. (Çev:Vasfi Güsar).-İstanbul: Baha
Matbaası.
Tavkul, Ufuk ( 2009), Kafkasya Gerçeği.-İstanbul: Selenge Yayınevi.
Tavkul, Ufuk (1993), Kafkasya Dağlılarında Hayat ve Kültür. Karaçay-Malkar
Türklerinde Sosyo-Ekonomik Yapı ve Değişme Üzerine Bir İnceleme.-
İstanbul: Ötüken Neşriyat
Tavkul, Ufuk (2004). Karaçay-Malkar Destanları, Ankara: Türk Dil Kurumu
Yayınları.
Toparlı, Recep - Hanifi Vural - Recep Karaatlı (2003), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü,
Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Vladimirtsov, B.Y. (1987), Moğolların İçtimai Teşkilatı ve Moğol Göçebe
Feodalizmi.-Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com