You are here

DOĞU KARADENİZ YÖRESİ DOĞUM SONRASI İNANIŞ VE UYGULAMALARINDA CADI / OBUR

WITCH / GREEDY ON THE AFTER BIRTH BELIEF AND PRACTICES IN THE EASTERN BLACK SEA REGION

Journal Name:

Publication Year:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
In this study, we will try to confirm and comment about the bad female being generally calling ‘witch’ or ‘greedy’ which mostly damages to new born not to maternity, even causes death of it through the belief and practices related to after birth collected from the Eastern Black Sea Region. The word of witch appears out as “cazu”, “cazi”, “cadi” at the local pronunciations in the Eastern Black Sea. It is seen that in this region people believe the beings called “alkarısı”, “albasması”, “albız” with the witch. But it is also seen that people in this region have a separation about a point that alkarısı damages to maternity as witches damages to new borns and young animal. In the introduction of our study, it is tried to give information for explaining the role of good and bad soul on the belief and practices related birth. In the main part of our study, after the belief and practices related to witches which bother children of animals and people are presented, it is tried to make evaluations on those topics. In this part, it is focused on this witches appearances or identities, methods of recognition to them, places that they come and live, methods of their encroachment and methods of protection from them and the closure for ability of their witchcraft. In the conclusion, it is tried to make evaluations on the roles of the witches related the after birth belief and practices origin on that locale in the light of narratives collected from that region. The narratives, that compose the basis of our study, are collected from oral convention with the method of area research. It is tried to comparative analyze propped up sixteen narrative belonging Giresun, Trabzon, Artvin and Bayburt. While six of these narratives are collected by us, five of them belong to Chepnis from Giresun and the one of them belongs to Çarsıbası,Trabzon. The other narratives were collected and published by other searchers. In this study, it is benefited by the written sources together with oral sources.
Abstract (Original Language): 
Bu çalısmamızda, loğusaya değil de genelde yeni doğana zarar veren, hatta ölümüne sebep olan ve genellikle “cadı” denilmekle birlikte “obur” diye de adlandırılan habis disi varlık hakkında, Doğu Karadeniz yöresinden derlenen doğum sonrasıyla ilgili inanıs ve uygulamalar esasında tespit ve yorumlarda bulunmaya çalısacağız. Cadı kelimesi, Doğu Karadeniz’deki yerel söyleyiste “cazu”, “cazi”, “cadi” sekillerinde karsımıza çıkmaktadır. Yörede cadıyla birlikte “alkarısı”, “albasması”, “albız” adı verilen varlıklara da inanıldığı görülmektedir. Yalnız yöre halkının, alkarısının loğusaya, cadının ise yeni doğan insan ve hayvan yavrularına zarar verdiği noktasında bir ayrıma gittiği görülmektedir. Çalısmamızın giris kısmında, iyi ve kötü ruhların doğumla ilgili inanıs ve uygulamalardaki rolü hakkında açıklayıcı mahiyette bilgiler verilmeye çalısılmıstır. Çalısmamızın ana bölümünde ise, insan ve hayvan yavrularına musallat olan cadılarla ilgili inanıslar ve uygulamalar sunulduktan sonra, bunlar üzerinde değerlendirmeler yapılmaya çalısılmıstır. Bu bölümde insan ve hayvan yavrularına musallat olan cadıların görünümleri ya da kimlikleri, tanınma yöntemleri, yasadıkları ve geldikleri yerler, zarar verme yöntemleri, onlardan korunma yolları ve cadılık yeteneğine son verilmesi üzerinde durulmustur. Sonuç bölümünde ise yöreden derlenen anlatmalar ısığında, cadıların doğum sorası inanıs ve uygulamalarındaki rolü ve yöredeki cadı inancının kökeni üzerinde değerlendirmeler yapılmaya çalısılmıstır. Çalısmamızın temelini olusturan anlatmalar, alan arastırması yöntemiyle sözlü gelenekten derlenmistir. Giresun, Trabzon, Bayburt ve Artvin yörelerine ait on altı anlatmaya dayalı olarak karsılastırmalı bir inceleme yapılmaya çalısılmıstır. Bu anlatmaların altısı tarafımızdan derlenmis olup, bunlardan besi Giresun Çepnilerine, diğeri Trabzon’un Çarsıbası ilçesine aittir. Diğer anlatmalar ise, baska arastırıcılarca daha önce derlenip yayınlanmıstır. Çalısmada, sözlü kaynakların yanı sıra, yazılı kaynaklardan da yararlanılmıstır.
FULL TEXT (PDF): 
123-136

REFERENCES

References: 

ACIPAYAMLI Orhan: (1974). Türkiye’de Doğumla İlgili Âdet Ve İnanmaların
Etnolojik Etüdü. Ankara: Sevinç Matbaası.
AKALIN Sükrü Halûk-TOPARLI Recep: (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk
Dil Kurumu Yayınları.
AYCİBİN Zeynep: (2010). “Osmanlı Devleti’nde Cadılar Üzerine Bir
Değerlendirme” Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Arastırma ve Uygulama Merkezi
Dergisi. S. 24, s. 55-69, Ankara.
BELDÜZ Arzu Nur: (2006). Geyikli (Salpazarı-Trabzon) Çepni Kültürü.
Balıkesir. (Basılmamıs Lisans Tezi)
CURTUBAYLANI Mahti: (2007). Karaçay-Malkar Mifle. Nalçik.
ÇELİK Ali: (1999). Trabzon-Salpazarı Çepni Kültürü. Trabzon: Trabzon Valiliği
İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.
ÇOBANOĞLU Özkul: (2003). Türk Halk Kültüründe Memoratlar ve Halk
İnançları. Ankara: Akçağ Yayınları.
DEVELLİOĞLU Ferit: (2003). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. (haz.
Aydın Sami Güneyçal), Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
GÖKSEN Cengiz: (1999). Giresun Efsaneleri. Trabzon. (Basılmamıs Yüksek
Lisans Tezi)
GIYLMANOV Galimcan: (1999). Tatar Mifları İyeler Isanular Irımnar Fallar
İm-Tomnar Sınamıslar Yolalar, 2. c., Kazan: Tataristan Kitap Nesriyatı.
HANÇERLİOĞLU Orhan: (1993). Dünya İnançları Sözlüğü Dinler, Mezhepler,
Tarikatler, Efsaneler. 3. b., İstanbul: Remzi Kitabevi.
İNAN Abdülkadir: (1986). Tarihte ve Bugün Samanizm. Ankara: Türk Tarih
Kurumu Yayınları.
KARADENİZ Fikret: (1986). “Giresun Yöresinde Toplumun Cin, Peri, Büyü,
Cadı İnanç ve Masallarına Katılımı”, Türk Folkloru. S. 80, s. 5.
POTAPOV L. P.: (1991). Altayskiy Samanizm, Leningrad: Nauka.
POTAPOV L. P.: (1996). “Etnografik Verilerin Isığında Eski Türklerin Tanrısı
Umay”, (çev. Muvaffak Duranlı), Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, S. 1, İzmir, s.
213-233.
ZINGSEM Vera: (2005). Lilith, (çev. Devrim Doğan Yüzer), İzmir: İlya
Yayınevi.
SÖZLÜ KAYNAKLAR
Adı-Soyadı Doğum Yeri
ve Tarihi
Tahsili Mesleği Adresi Görüsme
Tarihi
1 Senem ATAÇ Giresun
1933
Yok Çiftçi Sarvan
Köyü/Giresun
17.07.2009
2 Kazım SAHİN Tirebolu
1927
Yok Çiftçi Avcılı Köyü
Tirebolu/Giresun
13.09.2009
3 Kadir ABANOZ Tirebolu
1954
Lise Emekli Ortacami Köyü
Tirebolu/Giresun
13.09.2009
4 Ali BAYRAK Dereli/1951 İlkokul Çiftçi Eğrianbar Köyü
Dereli/Giresun
14.08.2009
5 Mahmut
SALBACAK
Giresun/192
7
Yok Çiftçi Sarvan
Köyü/Giresun
17.07.2009
6 Hüsnüye
KÜÇÜK
Vakfıkebir/1
952
Đlkokul Ev
Hanımı
Kerem Mahallesi
Çarsıbası/Trabzon
12.10.2009

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com