You are here

Home » Content

Debûsî ve Semerkandî'nin Fıkıh Usulünde “Kapalı Lafızlar” Konusuna Yaklaşımları ve Görüşlerinin Mukayesesi

Dabusî and Samarqandî's Approach to the Subject of "Covered Speech" in Fıkıh Usûl and its Comparisons

Journal Name:

  • Karadeniz Teknik Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

Publication Year:

  • 2018

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
One of the most important issues for fiqh scholars is to determine an appropriate method in understanding the “nass” that are deduced from the Qur’an and sunna. Therefore, the subject of literal discussions and its rules which are needed to understand the expressions of the “nass” are the most important subjects of the discipline, usul al-fiqh. Another issue that is argued within the scope of literal discussions is the categorization of the words in terms of their ambiguity. According to the categorization generally accepted by the Hanafi scholars, these words are divided into some parts such as khafi, mushkil, mujmal, and mutashabih. Hanafi scholars discussed this issue from two perspectives. While the first one is related to the question, how can it be possible to eliminate the ambiguity of the words, the second one is about the verdict that is expressed by these words. Among the Hanafi scholars, Abū Zayd al-Dabūsī (d. 430) is the first methodologist who discusses the categorization of the words in a systematical way. Alauddin al-Samarqandi (d. 539) also scrutinized the subject of literal discussions in terms of its ambiguity. However, there are some differences between the views of these two scholars even though both of them are Hanafi. In this study, the views of Abū Zayd al-Dabūsī and Alauddin al-Samarqandi will be analyzed comparatively on the basis of their works.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Kur’ân ve sünnette yer alan nasları anlamada doğru bir yöntem tespit etme fıkıh âlimleri için en önemli meselelerden biridir. Bu sebeple naslardaki ifadeleri anlamak için ihtiyaç duyulan kuralları içeren lafız bahisleri konusu fıkıh usulü ilminin en önemli bahislerindendir. Lafız bahisleri konusu kapsamında değerlendirilen hususlardan biri de kapalılığı açısından lafızların taksimidir. Hanefî usulcüler tarafından genel kabul gören taksime göre bu lafızlar hafî, müşkil, mücmel ve müteşâbih kısımlarına ayrılırlar. Usûl âlimleri bu konuyu lafızlardaki kapalılığın nasıl giderileceği ve bu lafızların ifade ettikleri hükümler açılarından ele almışlardır. Hanefî usulcüler arasında lafız taksimini sistemli bir şekilde ele alan ilk usûlcü Ebû Zeyd ed-Debûsî (ö. 430/1039) dir. Alâuddîn es-Semerkandî’de (ö. 539/1144) kapalılığı bakımından lafızlar konusuna değinmiştir. Ancak her ikisi de Hanefî olan bu iki usûlcünün görüşleri arasında bir takım farklılıklar vardır. Bu çalışmada Ebû Zeyd ed-Debûsî ve Alâuddîn es-Semerkandî’nin görüşleri iki müellifin usûl eserleri esas alınarak karşılaştırmalı olarak incelenecektir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-debusi-semerkandinin-fikih-usulunde-kapali-lafizlar-konusuna-yaklasimlari-goruslerinin-mukayesesi.pdf
  • 1
61
85
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Âmidî, Ali b. Ebi Ali Seyfuddîn. el-İḥkam fi uṣûlal-aḥkâm. 4 cilt. Riyad:
Daru’s-Samiʿî, 2003.
Bardakoğlu, Ali. “Delâlet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.
9: 119-122. Ankara: TDV Yayınları, 1994.
Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdülkāhir b. Tâhir b. Muhammed et-Temîmî.
el-Fark Beynel-Firak. thk. Muhammed Osman. Kahire: Mektebetü İbni
Sina 1988.
Basrî, Ebu’l-Hüseyin. el-Muʿtemed fî uṣûli’l-fıḳh. thk. Muhammed
Hamidullah. 2 cilt. Dımaşk: y.y, 1964.
Bedir, Murtaza. Fıkıh Mezhep Sünnet Hanefi Fıkıh Teorisinde Peygamberin
Otoritesi. İstanbul: Dem, 2017.
Cessâs, Ebu Bekr Ahmed b. Ali er-Râzî. el-Fuṣûl fi’l-uṣûl. thk. Uceyl
Kâsım en-Neşemî. 4 cilt. Kuveyt: Vakıflar Bakanlığı, 1994.
Cüveynî, İmâmü›l-Haremeyn Ebü’l-Meâlî Rüknüddîn (ö. 478/1085).
el-Burhân fî usûli’l-fıkh. thk. Abdülazîm ed-Dîb. 2 cilt. Devha: Câmiatu Katar,
1978.
Debûsî, Ebu Zeyd. Taḳvîmü uṣûli’l-fıḳh ve taḥdidü edilleti’ş-şer’. thk.
Abdu’l-Celil el-Ata. 2 cilt. Dımaşk: Daru’n-Nu’man li’l-Ulum, 2005.
Demirci, Muhsin. Kur’an’ın Müteşabihleri Üzerine. İstanbul: Birleşik
Yayıncılık, 1996.
el-Buhari, Alauddin Abdulaziz b. Ahmed b. Muhammed. Keşfü’l-esrar
ʿan ṣûli faḫru’l-islâm el-Pezdevî. thk. Abdullah Mahmud Muhammed. 4
cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
el-Feyyûmî, Ahmed b. Muhammed b. Ali. el-Misbaḥu’l-münir. Lübnan:
Mektebetü Lübnan, 1987.
el-İtkanî, Kavamü’d-Din Emir Kâtip. et-Tebyin (Ahiskesî’nin Müntehab
Adlı Eseri’nin Şerhi). thk. Nasır Mustafa Osman. 2 cilt. Kuveyt: Kuveyt
Vakıflar Bakanlığı, 1999.
el-Makdisî, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Muhammed b. Kudâme
(ö. 620/1223). Ravżatü’n-nâẓır ve cünnetü’l-münâẓır fî uṣûli’l-fıḳh ʿalâ
meẕhebi’l-İmâm Aḥmed. Nşr. Şaban Muhammet İsmail. 2 cilt, Beyrut: Mü-
Debûsî ve Semerkandî'nin Fıkıh Usulünde “Kapalı Lafızlar” Konusuna
Yaklaşımları ve Görüşlerinin Mukayesesi
84
)
essesetü’r-Reyyan, 1998.
er-Râzî, Fahreddin. el-Maḥsûl. Thk. Tâhâ Câbir Feyyâz el-Ulvânî, 6
cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, t.s.
es-Sem’ânî, Ebû’l-Muzaffer Mansûr b. Muhâmmed, Ḳavati’ul-edille
fî’l-uṣûl. Thk. Abdullah b. Hafız b. Ahmet el-Hakemî. 5 cilt. Riyad: Mektebtü’t-
Tevbe, 1998.
Görgün, Tahsin. “Lafız”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.
27: 44-46. İstanbul: TDV Yayınları, 2003.
Güman, Osman. “Hanefî Fıkıh Usulü Literatüründeki Lafızlar Taksiminde
Mantıksal Tutarlılık Problemi: Pezdevî Örneği”. Divan: Disiplinlerarası
17/33 (2012): 103-132.
İbni Manzur, Ebu’l-Fadl Cemaluddin Muhammed. Lisânu’l-ʿarab. 15
cilt. Beyrut: Daru Sadr, 1300(h.).
İltaş, Davut. Fıkıh Usulünde Mütekellimin Yönteminin Delâlet Anlayışı.
İstanbul: İSAM Yayınları, 2011.
Kerdanî, Ahmed Kamil Muhammed. el-Baḥsü’d-delâlî inde’s-Semerḳandi
fi kitabi Mîzânu’l-uṣûl fî netâ’icil-‘uḳûl. Kahire: Mektebetü’s-Sekefetü’d-
Diniyye. 2011.
Koca, Ferhat. İslam Hukuk Metodolojisinde Tahsis:(Daraltıcı yorum).
İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM), 2011.
Koca, Ferhat. “Müşkil”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32:
161-162, İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Koca, Ferhat. “Mücmel”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.
31: 453-454, İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Köksal, A. Cüneyd. “Hanefî Usulcülerin Elfaz Taksimindeki Metodları”.
Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2001.
Mâtürîdî, Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud,
Te’vîlâtü ehli’s sünnet. thk. Mecdi Baslum. 11 cilt. Lübnan: Daru’l-Kütübü’l-
İlmiyye, 2005.
Öğüt, Salim. “Hafî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15:
110. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
Razî, Abdulkadir. Muḫtaru’s-sıḥaḥ, thk. Mahmut Hatır. 2 cilt. Beyrut:
Abdullah Kavalcıoğlu
85
)
Mektebetü Lübnan, 1986.
Salih, Muhammed Edib. Tefsîrü’n-nuṣûs fi’l-fıḳhi’l-İslâmî. 2 cilt. Beyrut:
el-Mektebü’l-İslâmî, 1993.
Sarıtaş, Murat. “Irak ve Semerkant Hanefî Meşâyihinin Lafızların
Delâletiyle İlgili Yaklaşımlarının Mukayesesi”. Yüksek Lisans Tezi, Marmara
Üniversitesi, 2013.
Semerkandî, Alâüddîn Muhammed b. Ahmed b. Ebî Ahmed, Mîzânu’l-
uṣûl fî netâ’icil-‘uḳûl. thk. Abdulmelik Abdurrahman es- Sa’di. 2 cilt.
Mekke: Matbaatü’l-Hulud, 1987.
Serahsî, Şemsü’l-Eimme, Uṣûlü’s-Seraḫsî. thk. Ebu’l-Vefâ el-Efğânî, 2
cilt. Lübnan: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
Şaban, Zekiyüddin. Usulu’l-fıḳh (İslam Hukuk İlminin Esasları). Trc.
İbrahim Kâfi Dönmez. Ankara: TDV Yayınları, 2005.
Şimşek, Murat. Mezhepleşme Sürecinde Hanefilik Tarih ve Usul. Konya:
Aybil Yayınları, 2014.
Şîrâzî, Ebu İshak İbrahim b. Ali, Şerhu’l-Lüma’, thk. Abdülmecid et-
Türkî. 2 cilt. Beyrut: Daru’l-Ğarbi’l-İslamî, 1988.
Yavuz, Yusuf Şevki. “Müteşâbih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.
32: 204-207. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Yavuz, Yusuf Şevki. “Te’vil”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.
41: 27-28. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Zebîdî, Muhammed Murtezâ. Tâcü’l-‘arûs. nşr. Abdüssettâr Ahmed
Ferrâc. 40 cilt. Kuveyt: Kuveyt Hükümet Matbaası, 1965.
Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Bahâdır. el-Baḥru’l-muḥît fî uṣuli’l-
fıḳh. Thk. Abdulkadir Abdullah el Anî. 6 cilt. Kuveyt: Daru’s-Safvet,
1992.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com