You are here

Home » Content

KIRŞEHİR MASİFİ'NİN ISI AKISI VE RADYOJENİK ISI ÜRETİMİNİN JEOLOJİK KAYNAKLARI

Journal Name:

  • Maden Tetkik ve Arama Dergisi

Publication Year:

  • 2011

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author Name
Abstract (2. Language): 
It is not often easy to distinguish the components of the mantle originated heat flow and radiogenic heat generation from each other. Surface heat flow is composed of two components. The first is the radiogenic heat source and the second is the heat flow originated from the upper mantle and the lower crust. In this study, heat flow and the radiogenic heat production of the Kırşehir Massif and its geological sources were investigated. Curie point depths were calculated from aeromagnetic data. Geothermal gradient values were formed by considering the medium as homogenous and isotropic. The heat flow of the region was calculated using the heat transfer values of rock samples collected from field and it was determined that this value had ranged between 53 mWm-2 and 108 mWm-2. As a result of the evaluation of heat flow and heat production maps together, it was calculated that 60-92% of the average heat flow values of the region are mantle and 8-38% are radiogenic sourced. The radiogenic heat production in the study area, generally showed high anomaly values in young granitoids as predicted.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Kıta içi mantodan gelen ısı akısı ile radyojenik ısı oluşumu bileşenlerini birbirlerinden ayırmak genel olarak kolay değildir. Yüzey ısı akısı iki bileşenden oluşur. Birincisi, üst kabuktaki radyojenik ısı kaynakları, ikincisi ise üst manto ve alt kabuk kaynaklı ısı akısıdır. Bu çalışmada, Kırşehir Masifi'nin ısı akısı ve radyojenik ısı üretimi ve bunun jeolojik kaynakları araştırılmıştır. İnceleme alanındaki havadan manyetik verilerden Curie noktası derinlikleri hesaplanmış, ortam homojen ve izotrop kabul edilerek jeotermal gradyent değerleri oluşturulmuştur. Daha sonra sahadan alınmış kayaç örneklerinin ısı iletim değerleri kullanılarak bölgenin ısı akısı hesaplanmış ve bu değerin çalışma alanı için 53 mWm-2 ile 108 mWm-2 değerleri arasında değişim gösterdiği saptanmıştır. Ayrıca, Kırşehir Masifi üzerinde önceden derlenmiş olan havadan spektral gamma-ray verileri kullanılarak radyojenik ısı üretimi haritası oluşturularak çalışma alanının radyojenik ısı üretimi hesaplanmış ve bu değerin 0.62 uWm-3 ile 5.68 uWm-3 arasında kaldığı saptanmıştır. Isı akısı ve radyojenik ısı üretim haritalarının birlikte değerlendirilmesi sonucunda bölgenin ortalama ısı akısı değerlerinin %60-92'sinin manto kaynaklı, %8-38'sinin ise radyojenik kaynaklı olduğu hesaplanmıştır. Çalışma alanındaki radyojenik ısı üretimi, beklenildiği üzere, genel olarak bölge-deki genç granitoyidlerde yüksek anomali değerleri sunmuştur.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastrmx_182913_143_pp_53-73.pdf
  • 1
53-73
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Akçay, A.E., Dönmez, M., Kara, H., Yergök, A.F. ve Esentürk, K., 2007. 1/100.000 ölçekli Türkiye
70
Uğur AKIN ve Yahya ÇİFTÇİ
jeoloji haritaları, Kırşehir i-33 paftası, No: 80, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Akçay, A.E., Dönmez, M., Kara, H., Yergök, A.F. ve Esentürk, K., 2008. 1/100.000 ölçekli Türkiye jeoloji haritaları, Kırşehir İ-34 paftası, No: 81, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Ge¬nel Müdürlüğü, Ankara.
Akın, U. ve Çiftçi, Y., 2010. Kırıkkale-Kırşehir-Nevşe-hir-Kayseri-Yozgat arasındaki bölgenin ısı akı¬sı ve radyoaktif ısı üretimi araştırma raporu, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 11307 (yayımlanmamış) Ankara.
v
e Duru M., 2006. Türkiye ısı akısı haritası
(manyetik verilerden) raporu, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No. 10840 (ya¬yımlanmamış), Ankara.
Duru
, M., Kutlu, S. ve Ulugergerli, E.U., 2006.
Heat flow map of Turkey (from magnetic data), 17 Geophysical Congress, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara (in Turkish). Extended Abstract CD.
,
Işıkdeniz Şerifoğlu, B. ve Duru, M., 2011. Gra-
vite ve manyetik yöntemlerde tilt açısının kul¬lanılması. Bulletion of the Mineral Research and Exploration no. 143.
ve Çiftçi, Y.,
2011
. Structural discontinuities of
Turkey: Geological and Geophysical Analysis (Gravity and Magnetic), Monography Series Nr. 6, General Directorate of the Mineral Research and Exploration l., 156p, Ankara, Turkey.
Andreoli, M.A.G., Hart, R.J., Ashwal, L.D. ve Coetzee, H., 2006. Correlations between U, Th content and metamorphic grade in the Western Nama-qualand Belt, South Africa, with implications for radioactive heating of the crust. Journal of Petrology, 47 (6), 1095-1118.
Arslan, S., Akın, U. ve Alaca, A., 2010. Investigation of crustal structure of Turkey by means of gravity data. Bullutein of the Mineral Research and Exploration no. 140.
Atabey, E., Tarhan, N., Akarsu, B. ve
Taşkıran
, A., 1987. Şerflikoçhisar, Panlı (Ankara) - Acıpınar (Niğde) yöresinin jeolojisi, Maden Tetkik ve Ara-
ma Genel Müdürlüğü Rapor No: 8155 (yayım¬lanmamış), Ankara.
Atabey, E., 1989. 1/100.000 ölçekli açınsama nitelikli Türkiye Jeoloji Haritaları serisi, Aksaray H18 Paftası, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdür¬lüğü, Ankara.
Ataman, G., 1972. Ankara güneydoğusundaki granitik-granodiyoritik kütlelerden Cefalik dağın radio-metrik yaşı hakkında ön çalışma. Hacettepe Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 2, 44-49.
Ayan, M.,
1963
. Contribution a, l'etude petrographique et geologique de la region situee au Nord-Est de Kaman : Maden Tetkik ve Arama Genel Mü¬dürlüğü Yayınları, 115, 332 s.
Aydın, I., 1990. Orta Anadolu uranyum aramaları ha¬vadan gamma ray spektrometre etüdü raporu, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No. 9146 (yayımlanmamış), Ankara.
Bailey, E.B. ve McCallien, W.C., 1950. Ankara melanjı ve Anadolu şariyajı. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Dergisi, 40, 12-17.
Bal, A., 2004. Aydın İzmir civarının hava manyetik veri¬lerinden ısı akısı değerlerinin belirlenmesi ve ısı akısı dağılımının incelenmesi, Ankara Üni¬versitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeofizik Mü¬hendisliği Anabilim Dalı.
Baykal, F., 1943. Kırıkkale - Kalecik ve Keskin - Bala mıntıkasındaki jeolojik etütler, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 1448 (ya¬yımlanmamış), Ankara.
Bea, E., Montero, P. ve Zinger, T.,
2003
. The nature, origin and thermal influence of the granite source layer of Central Iberia. Journal of Geology, 111, 579-552.
Bilgin, Z. R., Akarsu, B., Arbas, A., Elibol, E.,
Yaşar
, T., Esentürk, K., Güner, E. ve Kara, H., 1986. Kırıkkale - Kesikköprü - Çiçekdağ alanının jeo¬lojisi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 7876 (yayımlanmamış), Ankara.
Bingöl, E., 1989. Geological map of Turkey at 1:2.000.000 scale. Mineral Research and Ex¬ploration Institute of Turkey Publications, Ankara.
KIRŞEHİR MASİFİ ISI AKISI
71
Birch, F., 1947. Crustal structure and surface heat flow near the Colorado Front Range, Trans, Am, Geophys, Union, 28 (5), 792-797.
,Roy, R.F. ve Decker, E.R., 1968. Heat flow and
thermal history in New England and New York, in studies of Appalachian Geology: Northern and Maritime, edited by E-an Zen, White, W.S., Hadley, J.B. and Thompson, J.B. Jr.,pp. 437¬451, Interscience, New York.
Birgili,
Ş.
, Yoldaş, R. ve Ünalan, G., 1975. Çankırı -Çorum havzasının jeolojisi ve petrol olanakları: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 5621 (yayımlanmamış), Ankara.
Blackwell, D.D., 1971. The thermal structure of the continental crust. The Structure and Physical Properties of the Earth's Crust, Geophysical Monograph 14, editor John G. Heacock, pp.
169-184.
Bozkurt, E., 2000. Timing of extension on the Büyük Menderes Graben, western Turkey, and its tectonic implications, in: Bozkurt E., Winchester J.A., Piper J.D.A. (Eds.), Tectonics and mag-matism in Turkey and the surrounding area, Geological Society Special Publication no. 173, Geological Society, London, pp. 385-403.
,2001. Neotectonics of Turkey: a synthetis.
Geodinamica Acta, 14, 3-30.
ve Koçyiğit,
A.
, 1996. The Kazova basin: an
active negative flower structure on the Almus Fault Zone, a splay fault system of the North Anatolian Fault Zone, Turkey, Tectonophysics,
265, 239-254.
Dirik,
K
. ve Göncüoğlu, M.C., 1996. Neotectonic characteristics of the Central Anatolia: International Geological Review., 38/9, 807-817.
Dönmez, M., Akçay, A.E. ve Türkecan, A., 2005a. 1/100.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, Kayseri K-34 paftası, No:49, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
,
Bilgin Z.R., Akçay, A.E., Kara, H., Yergök, A. F.
ve Esentürk, K., 2005b. 1/100.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, Kırşehir i-31 paftası, No:46, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdür¬lüğü, Ankara.
Ericson, A.J., 1970. The measurement and
interpreta
¬tion of heat flow in the Mediterranean and Black Sea. Ph. D. Thesis, MIT, Dept. Of Earth and Planetary Science, Massachusetts.
Fytikas, M.D., 1980. Geothermal exploration in Greece. 2nd. Int. Sem on the Results of E.C.
Göncüoğlu, M. C., 1977. Geologic des westlichen Niğ¬de massivs. Bonn Üniv., Doktora tezi, 181.
,1981.
Niğd
e masifinde viridin-gnaysının köke¬ni, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 24/1, 45-50.
,1982.
Niğd
e masifi paragnayslarında zirkon
U/Pb yaşları, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni
25/1, 61-66.
,1986.
Ort
a Anadolu Masifi'nin güney ucunda
jeokronolojik yaş bulguları, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Dergisi, 105-106,
27-28.
Göktürkler, G., 2002. Yerbilimlerinde, Isı Transferi Mo-dellemesi: Kararlı-Hal Kondüktif Isı İletimi. Do¬kuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 4, 3, 67-80.
,Şalk, M. ve Sarı, C.,
2003
. Numerical modeling
of the conductive heat transfer in western Anatolia. Journal of the Balkan Geophysical Society, 6, 1, 1-15.
İlkışık,
O
. M., 1992. Silica heat flow estimates and lithospheric temperature in Anotolia. Proc. Of XI.Con. Of World Hydrothermal Org. 13-185. 1992 İstanbul-Pamukkale, 92-106.
,1995. Regional heat flow in western Anatolia
using silica temperature estimates from ther¬mal springs: Tectonophysics, 244, 175-184.
Jaupart, C. ve Mareschal, J.C., 2003. Constraints on crustral heat production from heat flow data. In Rudnick, R.L., (ed.), The Crust, Treatise on Geochemistry 3, 65-84. Elsevier-Pergamon, Oxford.
Jongsma, D., 1974. Heat flow in the Agean Sea. Geophys. J.R. Astr. Soc., 37, 337-346.
Kara, H., 1997. 1/100.000 ölçekli, Açınsama Nitelikli Türkiye Jeoloji Haritaları Serisi, Yozgat G19
72
Uğur AKIN ve Yahya ÇİFTÇİ
Paftası, No:54, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Kara, H. ve Dönmez, M., 1990. 1/100.000 ölçekli, Açınsama Nitelikli Türkiye Jeoloji Haritaları Serisi, Kırşehir G17 Paftası, No:34, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Karlı R., Öztürk, S. ve Destur, M. 2006. Türkiye Isı Akısı Haritası projesi raporu, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 10937 Ankara.
Ketin, İ., 1955. Yozgat bölgesinin jeolojisi ve Orta Anadolu Masifi'nin tektonik durumu, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, VI, 1, 1-40, Ankara.
,1963. 1/500.000
ölçekl
i Türkiye jeoloji haritası,
Kayseri paftası ve açıklaması, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Yayınları, Ankara.
Koçyiğit, A., 2000. Güneybatı Türkiye'nin depremsel-liğinin: Batı Anadolu Deprem Sempozyumu 2000-Batı Anadolu'nun Depremselliği Sempoz¬yumu, Proceedings, 24-27 Mayıs 2000, Izmir, 2000, pp. 30-39 (in Turkish with English abstract).
,Ünay
, E. ve Saraç, G., 2000. Episodic graben
formation and extensional Neotectonic regime in west Central Anatolia and the Isparta Angle: a case study in the Akşehir-Afyon graben, Turkey, in: Bozkurt E., Winchester J.A., Piper J.D.A. (Eds.), Tectonics and magmatism in Turkey and the surrounding area, Geological Society Special Publication no. 173, Geological Society, London, pp. 405-421.
,Erol, O., 2001, A tectonic escape structure:
Erciyes pull-apart basin, Kayseri, central Anatolia, Turkey. Geodynamica Acta, 14, 1-13.
McLennan, S.M. ve Taylor, S.R., 1996. Heat Flow and the chemical composition of continental crust:
Jour. Geol., 104, 4, 369-377.
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, 2002. 1:500.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları (Kayseri Paftası), No:9, MTA, Ankara.
Norman, T., 1972. Ankara Yahşıhan bölgesinde Ü. Kretase-A. Tersiyer istifinin stratigrafisi, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni., XV, 2, 180-276.
Okay, A.I. ve Tüysüz, O., 1999. Tethyan sutures of
northern Turkey. In: Durand, B., Jolivet, L., Horvath, F., Seranne, M. (Eds.), Mediterranean Basins: Tertiary extension within the Alpine Orogen. Geological Society of London Special Publication, 156, 475-515.
Okubo, Y., Graf, R. J., Hansen, R. O., Ogawa, K. ve Tsu, H., 1985. Curie point depths of the island of Kyushu and surrounding areas, Japan, Geophysics, 50, 491-494.
Özcan, A., Erkan, A., Keskin, A., Keskin, E., Oral, A., Özer, S., Sümengen, M. ve Tekeli, O., 1980. Kuzey Anadolu Fayı - Kırşehir Masifi arasının temel jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Rapor No : 6722 (yayımlanmamış), Ankara.
Pasquare, G., 1968. Geology of the Cenozoic volcanic area of Central Anatolia, Atti. Lincei Mem Nazionale 40, 1077-1085.
Rudnick, R.L. ve
Fountain
, D.M., 1995. Nature and composition of the continental crust: A lower crustal perspective: Reviews of Geophysics,
33, 3, 267-309.
Rybach, L. ve Buntebarth, G., 1982. Relationships between the petrophysical properties density, seismic velocity, heat generation, and mine-ralogical constitution, Earth and Planetary Science Letters, 57, 367-376.
Sandiford, M. ve McLaren, S., 2006. Thermo-mecha-nical controls on heat production distributions and the long-term evolution of the continents. In Brown, M. ve Rushmer, T. (Eds), Evolution and Differantiation of the Continental Crust, 67¬91. Cambridge University Press.
Seyitoğlu,
G.
, 1997. Late Cenozoic tectono-sedimen-tary development of the Selendi and Uşak-Güre basins: a contribution to the discussion on the development of E-W and north trending basins in western Turkey, Geological Magazine, 134, 163-175.
Seymen, I., 1981a.
Kama
n (Kırşehir) dolayında Kır¬şehir Masifi'nin metamorfizması. İç Anadolu' nun Jeoloji Sempozyumu. Türkiye Jeoloji Kuru¬mu, 12-15.
KIRŞEHİR MASİFİ ISI AKISI
73
Seymen, I., 19816.
Kama
n (Kırşehir) dolayında Kırşehir Masifi'nin stratigrafisi ve metamorfiz-ması. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 24, 7-14.
Seymen, I., 1982. Kaman dolayında Kırşehir Masifinin jeolojisi. Doçentlik Tezi (yayımlanmamış), İs¬tanbul Teknik Üniversitesi, Maden Fakültesi., 164 pp.
Spector, A. ve
Grant
, F.S., 1970. Statistical models for interpreting aeromagnetic data, Geophysics,
35, 293-302.
Şaroğlu,
F.
, Emre, Ö. ve Kuşçu, İ., 1992. The East Anatolian fault zone of Turkey, Annales Tectonicae. 6, 99-125.
Tanaka, A., Okubo, Y. ve Matsubayashi, O., 1999. Curie point depth based on spectrum analysis of the magnetic anomaly data in East and Southeast Asia, Tectonophysics, 306, 461-470.
Temel, A., 1992. Kapadokya eksplozif volkanizmasının petrolojik ve jeokimyasal özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi (yayımlanmamış), Ankara.
Tezcan,
A.K
. ve Turgay, I., 1989. Türkiye ısı akısı hari¬tası. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeofizik Etütleri Dairesi, Ankara.
Turcotte, D. ve Schubert, G.,1982. Geodynamics; Application of Continuum Physics to Geological Problems. John Wiley and Sons Inc., New York, 464 pp.
Waples, D.W., 2001. A new model for heat flow in extensional basins: Radiogenic heat, asthe-nospheric heat, and the McKenzie model: Natural Resourches Research, 10, 3, 227-238.
Yemen, H., 1999.
Eg
e bölgesi ısı akısı dağılımı. Yüksek Lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversite si, Fen Bilimleri Enstitüsü. 101s., Isparta (yayımlanmamış).
Yılmaz, Y., Genç, S.C., Gürer, O.F., Bozcu, M., Yılmaz, K., Karacık, Z., Altunkaynak, Ş. ve Elmas, A., 2000. When did the western Anatolian grabens
begi
n to develop? in: Bozkurt E., Winchester J.A., Piper J.D.A. (Eds.), Tectonics and mag-matism in Turkey and the surrounding area, Geological Society Special Publication 173, Geological Society, London, pp. 353-384.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com