SÖZLEŞMELERE UYGULANACAK HUKUKUN MÖHUK m. 24 ÇERÇEVESİNDE TESPİTİ VE ÜÇÜNCÜ DEVLETİN DOĞRUDAN UYGULANAN KURALLARI

27 Kasım 2007 tarihinde kabul edilen 5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK)1, içerik olarak en köklü değişikliği, yürürlükten kaldırdığı, 2675 Sayılı aynı adı taşıyan Kanun’un sözleşmesel borç ilişkilerine uygulanacak hukuka ilişkin hükümlerinde gerçekleştirmiştir. Tesadüfen her iki Kanunda da madde numarası 24 olan, sözleşmelerden doğan borç ilişkilerine uygulanacak hukuku tespit eden düzenlemede, bir yandan 2675 Sayılı Kanuna nazaran tarafl ara hukuk seçimi konusundaki iradelerini ifade etme konusunda daha fazla serbesti tanınmış ve hukuk seçimi konusu daha ayrıntılı düzenlenmiş; diğer yandan hukuk seçimi yapılmaması halinde sözleşmeye uygulanacak hukukun tespitinde kullanılan objektif kriterler değiştirilmiştir. Bu köklü değişiklik, 2675 Sayılı Kanun’un yürürlükte olduğu dönemde doktrinde bu madde ile ilgili olarak yapılan eleştirilerin ve Avrupa Birliği (AB)’ nin konuya ilişkin düzenlemelerine uyum sağlanması gereğinin bir sonucu olarak gerçekleşmiştir. Bu ikinci gerekçeye uygun olarak, Kanun’un genelinde olduğu gibi sözleşmesel borç ilişkilerine uygulanacak hukuka ilişkin hükümlerinin hazırlanmasında da büyük ölçüde Avrupa Birliği mevzuatından ve konumuzla ilgili olarak Sözleşmesel Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkında Roma Konvansiyonu (Roma Konvansiyonu)2 hükümlerinden esinlenilmiş, hatta bazı hükümleri aynen alınmıştır. Ancak 5718 Sayılı Kanun’un hazırlık çalışmaları esnasında, Avrupa Birliği’nde de, Roma Konvansiyonu’nun Tüzük haline dönüştürülmesine yönelik çalışmalar yoğunlaşmış ve bu çerçevede 5718 Sayılı Kanun’un esin kaynağı olan Roma Konvansiyonu’nu içerik olarak da önemli değişikliklere uğratan Roma I Tüzüğü3, Kanun’un yürürlüğe girmesinden kısa bir süre sonra kabul edilerek AB müktesebatının bir parçası haline gelmiştir. Bu çalışmamızda, 5718 Sayılı MÖHUK m. 24 hükmünde yer alan düzenlemeler, Roma Konvansiyonu ve bu Konvansiyon’un uygulanması sürecinde yaşanan aksaklıklar gözetilerek hazırlanan Roma I Tüzüğü hükümleri çerçevesinde incelenerek, maddenin uygulanması aşamasında yaşanabilecek bazı sorunlara ışık tutulmaya çalışılacaktır.