You are here

AHLAT KAZASINDA FRENGİ (XIX. YY. SONU-XX. YY. BAŞI)

SYPHILIS IN AHLAT DISTRICT (LATE 19TH - EARLY 20TH CENTURY)

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12461

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Epidemic diseases have been one of the most important factors affecting states in political, military, social and economic aspects. The most important incident that deeply affected the Ottoman State in the 19th century and engaged the state in health was the spread of syphilis in the form of an epidemic. Syphilis, through innocent and non-innocent ways, took effect far and wide in almost all parts of the Anatolian lands, and the Middle East, Rumelia and the Balkans. The disease, which was spread in an epidemic form was common among children, elderly, men, women, city-dwellers, peasants, prisoners, tradesmen, public and soldiers. Syphilis exercised influenced over a specific province, multiple provinces, only certain districts of provinces or a specific part of a district in the same period or at different times. The state resorted to a number of measures in order to effectively fight against and prevent the spread of syphilis under the difficult conditions of the time. In the first stage, the state sent specialist doctors to and opened hospitals in places where syphilis was seen in a widespread manner. Mobile teams and mobile hospitals were deployed where it was not possible to open hospitals. Additionally, attempts were made to control the disease through the regulations and instructions issued. One of the places where the syphilis epidemic was seen, was the Ahlat District of Bitlis Province. Syphilis was particularly influential in Ahlat in the late 19th and early 20th centuries. In this period, not only central but also local administrators stepped into find a cure for and prevent the spread of syphilis. However, the measures taken by the state in Ahlat did not serve the purpose, the spread of the disease could not be prevented due to the impossibilities.
Abstract (Original Language): 
Salgın hastalıklar, devletleri siyasi, askeri, sosyal ve ekonomik yönden etkileyen en önemli faktörlerden biri olmuştur. Osmanlı Devleti’ni özellikle 19. yüzyılda derinden etkileyen ve devleti sağlık konusunda uğraştıran en önemli hadise, frengi hastalığının salgın şeklinde yayılmasıdır. Frengi, masum ve masum olmayan yollarla Anadolu topraklarının neredeyse tamamında, Ortadoğu, Rumeli ve Balkanlar’da çok geniş bir alanda etkisini göstermiştir. Salgın halinde yayılan hastalık; çocuk, yaşlı, erkek, kadın, şehirli, köylü, mahkûm, esnaf, halk ve askerler arasında görülmüştür. Frengi aynı dönemde ya da farklı dönemlerde olmak üzere sadece belirli bir vilayeti, birden fazla vilayeti, vilayetlerin sadece belirli kazalarını veyahut kazanın bir bölümünü etkisi altına almıştır. Devlet dönemin zor şartları altında frengiyle etkin bir şekilde mücadele etmek ve frenginin yayılmasını önlemek için bir takım tedbirlere başvurmuştur. Devlet ilk etapta frenginin yoğun olarak görüldüğü yerlere uzman tabip göndermiş ve hastane açmıştır. Hastane açılması mümkün olmayan yerlere ise seyyar ekipler ve seyyar hastaneler göndermiştir. Ayrıca çıkarılan nizamname ve talimatnameler ile hastalık kontrol altına alınmaya çalışılmıştır. Frengi salgının görüldüğü yerlerden biride Bitlis Vilayetine bağlı Ahlat Kazasıdır. Ahlat’ta frengi, özellikle 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başında oldukça etkili olmuştur. Bu dönemde frenginin tedavisi ve yayılmasının önlenmesi için gerek merkezi gerekse ve yerel yöneticiler tarafından müdahale edilmiştir. Ancak devletin Ahlat’ta almış olduğu tedbirler işe yaramamış ve imkansızlıklar nedeniyle hastalığın yayılması önlenememiştir.
223
236

REFERENCES

References: 

A) Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
1.Ali Emiri
AE.SABH.I: Ali Emiri Abdülhamid I.
2. Bâbıali Evrak Odası
A.MKT. MHM: Mektubî Mühimme Kalemi.
BEO: Babıâli Evrak Odası.
3. Dahiliye Nezareti Evrakı
DH.EUM.LVZ: Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Levazım Kalemi.
DH.HMŞ: Dahiliye Nezareti Hukuk Müşavirliği Evrakı.
DH.İD: Dahiliye Nezareti İdare Evrakı.
DH.MB.HPS: Dahiliye Nezareti Mebani-i Emiriye-Hapishaneler Müdüriyeti Evrakı.
DH.MKT: Dahiliye Nezareti Mektubî Kalemi.
DH. TMIK: Dahiliye Nezareti Tesri-i Muamelat ve Islahat Komisyonu.
4. Sadaret
A.DVN: Sadaret Divan (Beylikçi) Kalemi.
A.DVM.MKL.86/8. (A.DVN.MKL- : Sadaret Divan Mukavelenameler.
B) Araştırma Eserleri ve Makaleler
Azap, E. Y. (2017). Bitlis Salnameleri (Devlet-Vilayet- Maarif), BETAV Yayınları, İstanbul.
Bulut, F. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Tehlikeli Bir Miras: Frengi, Tarih Okulu Dergisi,
İlkbahar, 3, p. 109-123.
Çalık, R., Tepekaya M. (2006). Birinci Dünya Savaşı Esnasında Anadolu’daki Salgın Hastalıklar ve
Ermeniler, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Konya, 16, p. 205-228.
Çavdar N., Karcı E. (2014). XIX. Yüzyıl Osmanlı Sağlık Teşkilatlanması’na Dair Bibliyografik Bir
Deneme, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and
History of Turkish or Turkic Volume 9/4 Spring 2014, p. 255-286, ANKARA-TURKEY.
236 Erdem YAVUZ
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/26
Çavdar N., Karcı E. (2016). XIX. Yüzyıl Sonları-XX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devleti’nde Frengi
İle Mücadele Kapsamında Yapılan Yasal Düzenlemeler, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal
Bilimler Araştırmaları Dergisi, (Kış 2016) 11/2, p 157-175.
Gül, A. (2009). XIX. Yüzyılda Erzincan Kazasında Salgın Hastalıklar (Kolera, Frengi, Çiçek ve
Kızamık), Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 41, p. 239-270.
Gül, A. (2015). İnsan-Mekân İlişkisi Üzerine (Dersim Bölgesi Örneği XVI-XX. Yüzyıllar), Turkish
Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or
Turkic Volume 10/5 Spring 2015, p. 159-182, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net,
DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8106, ANKARA-TURKEY.
Gürlek, M. (2011). Anadoluda Yazılmış İlk Türkçe Cerrahî Yazmalara Bir Örnek: Alâ’im-İ Cerrâhîn,
Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of
Turkish or Turkic Volume 6/3 Summer 2011, p. 1423-1434, ANKARA-TURKEY.
Hot, İ. (2001). Sıhhiye Mecmuası’na göre Ülkemizde Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele (1913-1996),
(Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Hot, İ. (2004). Ülkemizde Frengi Hastalığı ile Mücadele, Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi,
S. 12, p. 36-43.
Karayaman, M. (2008). 20.Yüzyılın İlk Yarısında İzmir’de Sağlık, İzmir Büyükşehir Belediyesi
Kültür Yayını, 1.baskı, İzmir.
Karpat, K. H. (2010). Osmanlı Nüfusu (1830-1914), (Çev. Bahar Tırnakçı), İstanbul.
Kılıç, R. (2014). Türkiye’de Frenginin Tarihi, Kebikeç Dergisi, 38, p. 291-305.
Kırlı, E. (2010). Tanzimat Sonrası Fuhuş Hadisesine Yaklaşımda Yaşanan Değişim, Süleyman
Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2,12.
Martal, A. (2007). Belgelerle Osmanlı Döneminde İzmir, Yazıt Yayıncılık, İzmir.
Özdemir, H. (2005). Salgın Hastalıklardan Ölümler (1914-1918), TTK Yayınları, Ankara.
Özekmekçi, M. İ. (2012). “Modern Devlet ve Tıp: II Abdülhamit Döneminde Frengi İle Mücadele”,
Kadın Araştırmaları Dergisi, 1,10, p. 83-101.
Şenel, Ş. (2015). “19.Yüzyılda Kastamonu Vilayetinde Frengi Hastalığıyla Mücadele”, CBÜ Sosyal
Bilimler Dergisi, 13,1.
TDK Büyük Türkçe Sözlük, 2017.
Yıldırım, N. (1985). Tanzimattan Cumhuriyete Koruyucu Sağlık Uygulamaları Tanzimattan
Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, C. 5, İstanbul.
Yıldırım, N. (2014). 14. Yüzyıldan Cumhuriyet’e Hastalıklar-Hastaneler-Kurumlar, Tarih Vakfı
Yayınları, İstanbul.
Yıldız, F. (2014). 19. Yüzyıl’da Anadolu’da Salgın Hastalıklar (Veba, Kolera, Çiçek, Sıtma) ve
Salgın Hastalıklarla Mücadele Yöntemleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi),
Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com