You are here

SÖZLÜKBİLİMSEL İNCELEME YÖNTEMİ: ESER-İ ŞEVKET ÖRNEĞİ

A METHOD FOR LEXICOGRAPHICAL ANALYSING: ESER-İ ŞEVKET SAMPLE

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12510
Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
It has been determined that the vast majority of studies conducted in the studies and researches directed to the review and criticism of the glossary were made with a linguistic point of view. In dictionary reviews, dictionaries are often seen as language material and dictionary; the vocabulary of the period in which it was written, the phonological and morphological characteristics of the period, and so on. were taken from the fronts. There is no comprehensive theoretical study on the structure and function of the dictionary in the studies conducted under the heading of 'Lexicographical analysis. It is important to establish theoretical and objective examination and criticism methods since the main purpose of dictionary reviews and criticisms is to improve the dictionary on a scientific basis and to enable the user to better respond to their needs. The Modern Theory of Lexicographic Functions (Bergenholtz, 1996, 1998; Tarp, 1992, 1994, 1995, 1998, 2000, 2001, 2002; Bergenholtz/Kaufmann, 1997; Bergenholtz/Nielsen, 2002; Bergenholtz/Tarp 2002) sets the user-dictionary relation at the center of lexicographical studies and based on the arrangement of the structures in the dictionary and the functions of these structures in the framework of user needs. In this study, according to the ‘The Modern Theory of Lexicographic Functions’, a dictionary called Mehmet Şevket es-Sayyid's Eser-i Şevket, written in 1851, was examined in relation to how to organize the basic structures of the dictionary according to the userdictionary relation.
Abstract (Original Language): 
Sözlük incelemesine ve eleştirisine yönelik yapılan lisansüstü yayın ve araştırmaların büyük çoğunluğunun dilbilimsel bakış açısıyla yapıldığı tespit edilmiştir. Yapılan sözlük incelemelerinde sözlükler çoklukla dil malzemesi olarak görülmüş ve sözlük; yazıldığı dönemin söz varlığı, dönemin ses bilgisel ve biçimbilimsel özellikleri vb. açılardan ele alınmıştır. Bununla birlikte ele aldığı sözlüğün biçim özelliklerini ve yazım amacını örneklerle veren çalışmalar da mevcuttur (Ör. Öbek 2009, Kalsın ve Kaplan 2009) ‘Sözlükbilimsel inceleme’ başlığında yapılan çalışmalarda ise sözlüğün yapısına ve işlevine dair kapsamlı bir kuramsal incelemeye rastlanılmamıştır. Sözlük incelemeleri ve eleştirilerinin temel amacının sözlüğü bilimsel temellerle iyileştirmek, kullanıcının ihtiyaçlarına daha iyi yanıt vermesini sağlamak olduğundan kuramsal ve nesnel inceleme ve eleştiri yöntemlerinin oluşturulması önem kazanmaktadır. “Sözlükbilimsel İşlevlerin Çağdaş Kuramı (The Modern Theory of Lexicographic Functions)” (Bergenholtz, 1996, 1998; Tarp, 1992, 1994, 1995, 1998, 2000, 2001, 2002; Bergenholtz/Kaufmann, 1997; Bergenholtz/Nielsen, 2002; Bergenholtz/Tarp 2002), kullanıcı-sözlük ilişkisini sözlükbilimsel çalışmaların merkezine koymakta ve sözlükte yer alan yapıların ve bu yapıların işlevlerinin kullanıcı ihtiyaçları çerçevesinde düzenlenmesini esas almaktadır. Sözlükbilimini ve dilbilimini birbirinden ayırıp bu iki disiplinin konu alanının farklı olduğu varsayımını ön planda tutmaktadır. Bu çalışmada, Sözlükbilimsel İşlevlerin Çağdaş Kuramı’na göre sözlükteki temel yapıların kullanıcısözlük ilişkisine göre nasıl düzenleneceğiyle ilgili yapılan çalışmalardan hareketle 1851’de yazılmış olan Mehmed Şevket es-Seyyid’e ait Eser-i Şevket adlı sözlük incelenmiştir.
35
70

REFERENCES

References: 

Aksoy, Ö. Â. (1955). "Mütercim Âsım'a Dair Notlar", Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi C. 5 S. 50,
ss. 101-103.
Aktulum, K. (2000). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki.
Alpak, M. N. (2006). "Arap Dilinde Sözlük Çalışmaları ve Nazım Efendi'nin Tercümânü'l-Lugat
Adlı Eserinin İncelenmesi", Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
Alparslan, Y. ve Alıcı, L. (2015). Eser-i Şevket-Tıpkıbasım. Kahramanmaraş: Noya Medya.
Âsım, M. (2000). Terceme-i Burhân-ı Kâtı (Haz. Derya Örs, Mürsel Öztürk). Ankara: TDK.
Atkins, S. ve Rundell, M. (2008). The Oxford Guide to Practical Lexicography. New York: Oxford.
Âsım, M. (2013). el-Okyânûsu'l-Basît fî Tercemeti'l-Kâmûsu'l-Muhît (Haz. Mustafa Koç, Eyyüp
Tanrıverdi). İstanbul: Yazma Eserler Kurumu.
Sözlükbilimsel İnceleme Yöntemi: Eser-i Şevket Örneği 69
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/30
Bergenholtz, H. ve Tarp, S. (1995). Manual of Specialised Lexicography - The Preparation of
Specialised Dictionaries. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
Bergenholtz, H. ve Tarp, S. (2003). "Two Opposing Theories: On H.E. Wiegand's Recent Discovery
of Lexicographic Functions", Hermes, Journal of Linguistics. No: 31, ss. 171-196.
Booij, G. (2003). "The Codification of Phonological, Morphological and Syntactic Information", A
Practical Guide to Lexicography, Editor Piet von Sterkenburg, John Benjamins Publishing,
Amsterdam, ss. 251-296.
Boz, E. (2009). “Sözlükbirimlerin Tanımlanmasına Anlambilimsel Bir Bakış/Sematıcs A View To
Definitions Of Dictionary Units”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the
Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, ISSN: 1308-2140, Volume 4/4
Summer 2009, Ankara/TURKEY, www.turkishstudies.net, Doi Number:
10.7827/TurkishStudies.806, p. 172-183.
Boz, E. (2015). "Kullanıcı ve Sözlük İlişkisi", Erdem, No: 69, ss. 41-52.
Bozkurt, F. (2017). “Sözlükselleşme: Genel Sözlükler İçin Sözlük Birim Seçimi, İstanbul: Kesit.
Burkhanov, I. (1998). Lexicography, A Dictionary of Basic Terminology, Wydawn. Wyższej Szkoły
Pedagogicznej w Rzeszowie in Rzeszów.
Durmuş, İ. (2009). "Sözlük", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı
Yayınları, İstanbul, C. 37, ss. 398-401.
Gülbil, U. (2015). "Sözlük Ekolleri, Özellikleri ve Eksik Yönleri", Asia Minor Studies, C: 3, No: 6,
ss. 122-132.
Gülsevin, G. (2016). “Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü ve Sözlük Eleştirileri Üzerine”, III.
Uluslararası Sözlükbilimi Sempozyumu Bildiri Kitabı, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
Basımevi: Eskişehir.
Günay, D. (2007). Sözcükbilime Giriş. İstanbul: Multilingual.
Hartmann, R. K. ve James, G. (1998). Dictionary of Lexicography. London: Routledge.
Jackson, H. (2016). Sözlükbilime Giriş. (Çev. Mehmet Gürlek, Ellen Patat), İstanbul: Kesit.
Johnson, S. (2008). "The Plan of A Dictionary of English Language", Practical Lexicography - A
Reader, Editor: Thierry Fontenelle, Oxford Publishing, New York, ss. 19-30).
Kalsın, Ş. Kaplan, M. (2009). “Müellifi Meçhul Bir Lugat: Haza Kitab-ı Lugat-ı Dānisten / A
Dictionary With Unknown Writer: Haza Kitab-ı Lugat-ı Dānisten”, TURKISH STUDIES -
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,
ISSN: 1308-2140, Volume 4/4 Summer 2009, Ankara/TURKEY, www.turkishstudies.net,
Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.820, p. 845-855.
Kamacı, D. (2015). "TDK Türkçe Sözlük'te eskimiş Kullanım Etiketi Üzerine", II. Uluslararası
Sözlükbilimi Sempozyumu, Yayımlanmamış bildiri.
Kocaman, A. (1998). "Dilbilim, Sözlük, Sözlükçülük", Kebikeç, No: 6, ss. 111-113.
Landau, S. (1984). Dictionaries: The Art and Craft of Lexicography. Cambridge: Cambridge
University Press.
Mehmed Şevket es-Seyyid (1851). Eser-i Şevket. İstanbul: Matbaa-i Amire.
70 Ezgi ASLAN
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/30
Muhtar, C. (1986). "İslam'da Sözlük Çalışmaları", II. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, No: 4, ss. 331-360.
Nesi, H. (2013). "Researching Users and Uses of Dictionaries", The Bloomsbury Companion to Lexicography, Editor: E. H. Jackson, Bloomsbury Publication, London, ss. 62-74.
Nielsen, S. (1990). "Lexicographic Macrostructures", HERMES-Journal of Language and Communication in Business, C: 4, No: 3, ss. 49-66.
Öbek, A. İ. (2009). “Tarihî Türk Sözlükçülüğünde Dönüm Noktası: [Büyük] Türk Lügati / Milestones In History Turkish Lexicography: [Büyük] Türk Lügati”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, ISSN: 1308-2140, Volume 4/4 Summer 2009, Ankara/TURKEY, www.turkishstudies.net, Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.833, p. 845-855.
Svensén, B. (2009). A Handbook of Lexicography (The Theory and Practice of Dictionary-Making). New York: Cambridge University Press.
Sütçü, T. (2013). "Türkçe Sözlükçülük Tarihinde Mütercim Âsım ve Kâmûs Tercümesi", Tarih Okulu Dergisi, No: 16, ss. 541-553.
Şığva, B. (2009). “Sec’i ve Kafiye Lugatı”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, ISSN: 1308-2140, Volume 4/4 Summer 2009, Ankara/TURKEY, www.turkishstudies.net, Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.848, p. 1068-1072.
Van Sterkenburg, Piet (ed.) (2003). A Practical Guide to Lexicography. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
Verkuyl, H., Jannssen, M. ve Jansen, F. (2003). "The Codification of Usage By Labels", A Practical Guide to Lexicography, Editor: Piet von Sterkenburg, John Benjamins Publishing, Philadelphia, ss. 297-311.
Yılmaz, O. (2010). "Cinas Usulüne Dayalı Farsça-Türkçe Bir Lügat: Ravzatü'l-Cinas", Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, No: 2, ss. 159-182.
Zgusta, L. (1971). Manual of Lexicography. Walter de Gruyter.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com