You are here

İKİ GAZELLİK BİR HİKÂYEYİ DUYGU UNSURLARI BAKIMINDAN OKUMAK -Dehhânî'nin 'Olur' ve 'Eyledi' Redifli Gazelleri

READING A STORY WITH TWO GAZELLES IN TERMS OF EMOTIONAL COMPONENTS -Dehhânî's Gazelles with "Olur" and "Eyledi" Redifs

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.136

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
n this study, two gazelles of Dehhânî have been examined. It has been emphasised in various resources that he created the first examples of the classical Turkish poetry in Anatolia that can be considered as "irreligious". For about 80 years, it has also been discussed whether he can be considered as a poet of the 13th or 14th century. The two gazelles, one with "olur" redif, the other with "eyledi" redif, contain aspects of a story of successive emotions in terms of their contents. Therefore, they can be read in relation with emotional components. In this study, the clues for forming a story of typification composed of emotional components expressed in the gazelles have been worked on. As a result, relating the couplets regarding the components of manner, tone, and psychological tension, it has been suggested that the progression of a single story of typification from these two gazelles can be observed. Whether the two gazelles have reached a universal quality in which readers of any period can find something related to themselves and some textual parameters indicating what their values are as classical works are among the issues this study seeks for.
Abstract (Original Language): 
Bu çalışmada, Anadolu'da klâsik Türk şiirinin "lâdinî" denilebilecek ilk örneklerini verdiği çeşitli kaynaklarda vurgulanan ve XIII veya XIV. asır şairi olduğu hususu 80 yıla yakın bir süredir tartışılan Hoca Dehhânî'nin iki gazeli ele alınmıştır. İlki "olur", ikincisi "eyledi" redifli iki gazel, muhtevaca birbirinin devamı bir duygu hikâyesi özelliği gösterdiğinden, her iki gazel birbirleriyle duygu unsurları bakımından ilişkilendirilerek okunabilir. Bu incelemede, gazellerde dile gelen duygu unsurlarından bir tip hikâyesi geliştirilmesinin ipuçları ele alınmaya çalışılmıştır. Böylece beyitlerin tavır, eda ve psikolojik gerilim unsurları açısından birbirleriyle ilişkilendirilmesi, iki gazelden tek bir tip hikâyesinin gelişiminin takip edilebileceğini göstermektedir. İki gazelin, duygu unsurları bakımından her dönem okuyucusunun kendinden bir şeyler bulacağı bir evrensellik kalitesini yakalamış olup olmadığı, birer klâsik olarak değerinin ne olduğuna dair bazı metin içi belirlemeler de, buradaki incelemenin peşine düştüğü hususlardandır.
349-375

REFERENCES

References: 

AÇIKGÖZ Nâmık, "Klâsik Türk Şiirinde Beşerî His ve Hasletler", Journal of Turkish Studies (Türklük Bilgisi Araştırmaları), Harvard University, Volume 27/1.
ANDREWS, Walter G., Poetry's Voice, Society's Song
Otoman
Lyric Poetry, University of Washington Press 1985.
Şiirin
Sesi, Toplumun Şarkısı Osmanlı Gazelinde Anlam ve Gelenek (Çev. Tansel Güney), İletişim Yayınları, İstanbul 2000.
BANARLI Nihad Sâmi, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, MEB, Cilt: I,
İstanbul 1983.
CORBIN Henry, İslâm Felsefesi Tarihi (I Başlangıçtan İbn Rüşd'ün
Ölümüne, çev. ve notlandıran: Hüseyin Hatemî), İletişim
Yayınları, 2. b., İstanbul (Eylül) 1994. ERKÖSE Saadet, "Divan Şiiri Gazellerinde Tasvir ve Tahkiye", İlmî
Araştırmalar, Sayı: XVIII, Gökkubbe, İstanbul 2004. İLAYDIN Hikmet, "Dehhanî'nin Şiirleri" Ömer Asım Aksoy Armağanı,
TDK Yay.: 449, Ankara 1978.
Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları
Volume 2/3 Summer 2007
374
Aydın Kırman
İNCE Özdemir, Tabula Rasa, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1.
b.,
İstanbu
l (Kasım) 2002.
KALPAKLI Mehmet, Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler, Yapı Kredi
Yayınları, 1. b, İstanbul (Aralık) 1999.
KIRMAN, Aydın, Yemînfnin Fazîlet-nâme'si -Şekil ve Muhteva Tahlili-, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eski Türk Edebiyatı Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Doktora Tezi, XXXVI+539), İzmir 2004 (Danışman: Prof. Dr. Namık
Açıkgöz).
KORTANTAMER Tunca, "Teori Zemininde Metin Şerhi Meselesi", (Ege
Üniversitesi) Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi,
C. VIII, İzmir 1994.
,
Eski Türk Edebiyatı Makaleler (yay. haz. Şerife Yağcı, Fatih
Ülken), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara
2004.
MACİT, "Metinler Şerhi ve Tahlili", Eski Türk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yayınları, 3. b., Ankara 2005.
MANSUROĞLU Mecdut, Anadolu Türkçesi (XIII. Asır) Dehhani ve Manzumeleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Mezunları Cemiyeti Yayını, nr. 2,
İstanbul 1947.
MENGİ Mine, "Eski Edebiyatımızda Bazı İnsan Tipleri: Rind ve Zâhid Tipleri, Orta İnsan Tipi", Tarih ve Toplum, Sayı: 12 (Aralık 1984).
, Divan Şiirinde Rindlik, Ankara 1985.
, Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Edebiyat Tarihi-Metinler, Akçağ
Yayınları, Ankara 1994.
, Divan Şiiri Yazıları, Akçağ, 1. b. Ankara 2000.
, Eski Türk Edebiyatı Tarihi, 11. b., Akçağ Yayınları, Ankara
2005.
, "Divan Edebiyatı Öğretiminin Sorunları ve Bazı Çözüm
Önerileri", Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim (Divan
Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları
Volume 2/3 Summer 2007
Dehhânî'nin 'Olur' ve 'Eyledi' Redifli Gazelleri 375
Edebiyatı Özel Sayısı), Sayı: 77-78 (Temmuz-Ağustos), 2006.
PALA İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Akçağ Yayınları,
Ankara 1995.
SCHIMMEL, Annemarie, "Sûfî Edebiyatında Harf Simgeciliği",
Tasavvufun Boyutları (Çev. Yaşar Keçeci), Kırkambar Kitaplığı,
İstanbul (Aralık) 2000. SOYAK İsmail Hakkı, "Metin Şerhi" Eski Türk Edebiyatı El Kitabı,
Grafiker Yayınları, 3. b., Ankara 2005. ŞAFAK Yakup, Aruz Terimleri, Saye, 1. b., Konya 2003. ŞENTÜRK Ahmet Atillâ, Klasik Osmanlı Edebiyatı Tiplerinden Sûfî
yahut Zâhid, Enderun Kitabevi, 1. b., İstanbul 1996.
ŞENTÜRK Ahmet Atillâ- KARTAL Ahmet, Üniversiteler İçin Eski Türk
Edebiyatı Tarihi, Dergâh Yayınları, 1. b., İstanbul (Ekim)
2004.
TARLAN Ali Nihad, Edebiyat Meseleleri, Ötüken Yayınları, İstanbul 1981.
TÖKEL, Dursun Ali, Divan Şiirinde Harf Simgeciliği, Hece Yayınları,
Ankara (Mayıs) 2003. ÜNVER İsmail, "Hoca Dehhâni", TDV İA, XVIII, İstanbul 1998.
YEMÎNÎ (Derviş Muhammed), Fazîlet-nâme (Giriş-İnceleme-Metin, haz. Yusuf Tepeli), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
2002.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com