You are here

ÂŞIK PAŞA'NIN GARÎB-NÂME'SİNDE İNSAN BEDENİYLE İLGİLİ BENZETMELER

IMAGES ABOUT HUMAN BODY IN GARÎB-NÂME OF ÂŞIK PAŞA

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.626

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Âşık Paşa was born in Arapkir, a nearby town of Kırşehir. He was born at a period when the central administration of the state was weak, Mongols' cruelty was gaining speed, the administrative chaos and conflicts were so common. He lived a life full of these unwanted events, beginning from his childhood to hisdeath. At that time, Kırşehir was one of the most important cultural centers in many ways. Âşık Paşa was brought up in such a social environment. Elvan Çelebi portrayed him as somebody with inner and exterior beauty, attracting people's hearts with his moral principles, having wisdom and scholarship Türk dilin e kimsene bakmaz ıdı Türklere hergiz gönül akmaz ıdı.. Tâ k i mahrûm kalmaya Türkler dahı Türk dilinde anlayalar ol Hakı With that utterance, this great craftsman, who rendered service to Turkish Nation in a new dimension, by establishing a new way outstretching to young authors with regards to the use of Turkish language, portrays human body with the use of many imageries ranging from bone marrow to human skin. Human being, according to Turkish poets, is a part of the science of God and an excellent piece of God's art. Fault is apple of the eye of the universe. As Âşık Paşa suggested, every thing coming into existence in the universe is actually hidden within God. Each of the assets in the universe is an important evidence for God's power to make something ou t of nothing, for God's being unique and existence, and God's craftsmanship. Among those, the biggest evidence is the creation of human being. With this regard, human being is the biggest source to take lesson from in the universe. Human body is portrayed with such comparisons as hidden treasure, palace, a small mosque covering up almighty and ordinary universe, manservant, soil, water, a sultan with fire and wind, a grain of wheat milled in a grinder again and again. In the background, it mostly contains advice suggesting the importance of cooperation and unity. As Âşık Paşa portrays human body with such comparisons and with various features, it is possible to see that he frequently highlighted the social life though the spiritual side had the priority. In Garîb-nâme, he highlighted cooperation, which is considered to be one of the most indispensable issues even todays, the necessity of cooperation to have a synergy, within the frame of mostly religion, mysticism and body. As we examine Âşık Paşa's viewpoint to human, human body from Garîb-nâme's point of view, we attempt to reveal the author's feelings and judgments, his look to life within the frame of body. In addition to that, we will also attempt to determine the effects of the social and political life of that time on his manner of telling.
Abstract (Original Language): 
Âşık Paşa 1272 yılında Kırşehir civarındaki Arapkir'de doğmuştur. İdarenin zayıfladığı, Moğol zulmünün giderek arttığı, idari kargaşa ve çekişmelerin yoğun olduğu bir dönemde dünyaya gelmiştir.Çocukluğundan ölümüne kadar bu olaylar içinde bir ömür sürmüştür. O dönemde Kırşehir, bir çok bakımdan önemli kültür merkezlerinden biri durumundadır. Âşık Paşa bu çevrede yetişir. Elvan Çelebi O'nu, iç ve dış güzelliğe sahip, ahlakı ile gönülleri avlayan, ilim, akıl ve ferâset sahibi biri olarak tanıtır.Türk diline kimsene bakmaz ıdı Türklere hergiz gönül akmaz ıdı.... Tâ ki mahrûm kalmaya Türkler dahı Türk dilinde anlayalar ol Hakı söyleyişiyle, Türkçe konusunda Genç Kalemler'e kadar uzanan bir yolun temellerini atarak Türk milletine başka bir boyutuyla da hizmet veren bu büyük sanatkâr, eserinde insan vücudunu ilikten deriye kadar ele alıp çeşitli benzetmeler içerisinde anlatır. Klasik Türk şairlerine göre insan, Tanrı biliminin bir parçası ve sanatının kusursuz bir eseridir. Hatta evrenin göz bebeğidir. Âşık Paşa'nın ifadesiyle evrende var olan her şey aslında onda gizlidir.Evrendeki bütün varlıklar Tanrı'nın varlığına, birliğine, yaratma gücüne ve sanatkârlığına önemli bir delildir. Bunların içerisinde en büyük delil ise insanın yaratılışıdır. Bu bakımdan insan bedeni sırla dolu, evrendeki en büyük ibret belgesidir. İnsan bedeni eserde, gizli hazine, saray, içinde yüce ve bayağı âlemi gizleyen bir mescit, hizmetkârları, toprak, su, ateş ve yel olan bir sultan, değirmende sürekli öğütülen bir buğday tanesi gibi benzetmeler içinde ele alınmakta, arka planda ise çoğu zaman birlik ve işbirliğinin önemini vurgulayan öğütler içermektedir. Âşık Paşa'nın bu benzetmeler içerisinde bedeni türlü özellikleriyle ifade ederken -manevi yön ağır basmakla birlikte- sosyal hayata da sık sık vurgu yaptığı görülmektedir. Garîb-nâme'de beden temelli fakat çoğu zaman din ve tasavvuf düşüncesi çerçevesinde, günümüzün de vazgeçilmez unsurlarından biri olan işbirliği, birlikte hareket etmenin gerekliliğine işaret edilmektedir. Biz bu makalemizde Garîb-nâme'den hareketle Âşık Paşa'nın insana, insan bedenine bakışını değerlendirirken, şairin duygu ve düşünce dünyasını, hayata bakışını "beden" kavramı çerçevesinde ortaya koymaya çalışacağız. Ayrıca, dönemin sosyal, siyasal hayatının bu anlatım biçimindeki etkisini de belirlemeye gayret edeceğiz.
165-187

REFERENCES

References: 

ARSLAN Mehmet, " Divan Edebiyatında Nasihatnâmeler ve Vak'anüvis Es'ad Efendi'nin Pendnâmesi ", Türk Dili ve Edebiyatı Makaleleri, S.4, Cumhuriyet Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Sivas (2004), s.26-77.
Âşık Paşa , Garîb-nâme I/1,1/2, II/1, II/2, (Haz. Kemal Yavuz) , Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul 2000.
Attar , Pendnâme, (Haz. M. Nuri Gençosman) , Maarif Vekaleti, İstanbul 1958.
BANARLI Nihat Sami, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi I, Millî Eğitim
Basımevi, İstanbul 1958.
BOLAY Süleyman Hayri, Felsefe Doktrinleri ve Terimleri Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara 2004.
BUDAK Selçuk, Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 2003.
Büyük Türk Klasikleri, Ötüken Yayınları, İstanbul 1985.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/2 Winter 2009
Âşık Paşa'nın Garîb-Nâme'sinde İnsan... 185
BÜYÜKYILDIRIM Ayşe, Klasik Türk Şairlerinin Topluma Hediyesi Pendnâmeler ve Güvahî Örneği, Türk Kültüründe Hediye Konulu Uluslar Arası Sempozyum, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırma ve Uygulama Merkezi, 16-17 Kasım
2005, İstanbul.
Doğa ve İnsan Ekseni Üzerinde Âşık Paşa'nın
Garîb-nâmesi'nde Birlik Düşüncesi Üzerine Bir Değerlendirme, Âşık Paşa ve Türkçe Bilgi Şöleni, Âhi Evran Üniversitesi, 24-26 Mayıs 2007, Kırşehir.
CANIM Rıdvan ," Pendnâmeler ve Türk Edebiyatında Benzer Nitelikli Öğüt Kitapları " Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S.3, Samsun (1988), s.153-159.
CARREL Alexis,
Haya
t Hakkında Düşünceler, (Çev. Cahit Beğenç), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1988.
ÇELEBİOĞLU Amil , " Akşemseddin-zâde Hamdullah Çelebi ve Pendnâmesi ", Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul (1999), s.221-224 .
Türk Edebiyatında Mesnevi, Kitabevi,
İstanbul 1999.
DEVELLİOĞLU Ferit,Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Aydın Kitabevi Ankara 2001.
GÖKYAY Orhan Şaik , Dedem Korkud'un Kitabı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 2000.
İslam Ansiklopedisi I. Cilt , Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 1965,
s.701-706.
KAYA Doğan, Yaşnâmeler, Akçağ Yayınları, Ankara 2004.
KORTANTAMER Tunca , Eski Türk Edebiyatı Makaleler, Akçağ
Yayınları, Ankara 1993.
Kutadgu Bilig I Metin, ( Haz. Reşit Rahmeti Arat ), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1999.
KAPLAN Mehmet, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar 1 , Dergah Yayınları, İstanbul 2002.
KARAHAN Abdülkadir, Kırk Hadis, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1986.
KARATAŞ Turan, Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara 2004.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/2 Winter 2009
186
Ayş
e BÜYÜKYILDIRIM
Keykavus,
Kabusnâme
, (Çev. Mercimek Ahmed) , Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1996.
KOCATÜRK Sadeddin, Gülşehri ve Feleknâme, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1982.
KÖPRÜLÜ Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Diyanet İşleri Başkanlığı, İstanbul 1987.
KÜLEKÇİ
Numan
, Mesnevi Edebiyatı Antolojisi I-II, Aktif yayınları, Erzurum1997.
LEVEND Agah Sırrı, Divan Edebiyatı, Enderun Kitabevi, İstanbul
1980.
MENGİ Mine, Divan Şiiri Yazıları, Akçağ Yayınları, Ankara, 2000.
, " Garîbname'de 14. yy. Anadolu'sunun toplum
yapısına ilişkin bilgiler "XI. Uluslararası Türk Tarih
Kongresi, TTK, Ankara 1990.
ONAY Ahmet Talat, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, Türkiye
Diyanet Vakfı, Ankara 1993.
Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler , (Haz. Mehmet Kalpaklı) , Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1999.
Örnekleriyle Türkçe Sözlük 1-2-3-4 , Milli Eğitim Basımevi, İstanbul
2002.
ŞENTÜRK Atilla ve KARTAL Ahmet, Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Kitabevi, İstanbul 2005.
TATCI, Mustafa, Yûnus Emre Dîvânı, Akçağ Yayınları, Ankara 2005.
Türk Edebiyatı Tarihi I , Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları,
İstanbul 2006.
Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi C.I , Dergah Yayınları, İstanbul 1997, s. 196-197.
III. Uluslar Arası Mevlâna Kongresi, Bildiriler , Selçuk Üniversitesi Yayını, Konya 2003.
ULUDAĞ Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınları,
İstanbul 2002.
YAVUZ Kemal, "Osmanlı Devletinin Kuruluş Devrinde Âşık Paşa'nın Dil Üzerine Düşünceleri ve Garibnâme'sinde o devir dili ile ilgili bazı dikkatler" Türk Dil Kurumu- Fransız Araştırmaları Enstitüsü Uluslar Arası Osmanlı Türkçesi
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/2 Winter 2009
Âşık Paşa'nın Garîb-Nâme'sinde İnsan. 187
Öncesi Eski Türkiye Türkçesi Toplantısı, 3-4 Aralık 1999, İstanbul.
YETİŞ Kazım, " Garibnâme'de Akıl ",İÜEF Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 2004, 31:357-80.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com