You are here

İZNİK MÜZESİNDEKİ KANDİL VE ŞAMDAN MOTİFLİ MEZAR TAŞLARI

PATTERNED LAMP AND CANDLESTICK GRAVESTONES IN İZNİK MUSEUM

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3476

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
The Iznik Museum is across from the mosque. One of Iznik's nicest historical buildings, the museum is housed in the Kitchen of Lady Nilüfer. The imaret (kitchen) was set up in 1388 by the wife of Ottoman ruler Orhan Gazi, as a hospice for wandering dervishes. Visitors enter through a spacious five-domed portico, which leads to a central domed area flanked by two more domed rooms. The museum's collection consists mainly of Roman antiquities and glass, supplemented with some recently-discovered Seljuk, Ottoman tiles and grave stones. İznik Museu m gravestones 11 of oil lamps, 5 of candlestick motif. In inscriptions of gravestones have 9 sample. The others missed, cracked and worn except from one of stone. In all gravestones were used as the material marble. Most of the double chain and double handles oil lamp designs with stones. With all of the grave stones, rumi, on the sides of the top of the front palmette motifs are floral. Gravestones, length 125 cm. up to 46 cm., beam 54 cm. thickness of 15 cm. with 25 cm., with a 6 cm. All gravestones they all made with engraving. The technique of scraping and carving decoration technique was implemented in 13 grave stone. On inscriptions and decorates are covered in most of the relief. Examples of floral, geometric, analyze the gravestones and post objectively decorated. Thirteen tombstone decorated with concentric circles, nine of them in the article, seven floral in geometric decorated, fourteen of them objectively decorated. Floral embellishments; Wildflower, a curved branch, palmette, palm leaves, rosettes, rumi, the stones are discussed on a few. Geometric embellishments can be perceived a medallion, sawtooth, star. We as most lamps, candlestick objectively embellishments. Lighting instruments used by the people of the Ottoman period, shapes, types, properties and decorations can be seen on gravestones. Iznik in terms of the traces of the history of the Turkish people to reflect and inform the gravestones in the Museum of lamps and candelabra motifs is important.
Abstract (Original Language): 
İznik ilçesinin güzel tarihi binalarından biri olan müze, Nilüfer Hatun İmareti denilen bir yapıdır. İmaret, Osmanlı hükümdarı Orhan Gazi'nin karısı Nülüfer Hatun tarafından 1388 yılında yapılmıştır. Yapı, kubbe ve tonozların örttüğü sütun ve payelerin taşıyıcı oldukları bir revakla başlamaktadır. Üzerinde kitabe bulunan bir kapı ile ana bölüme girilmektedir. Ana bölüm, merkezi bir kubbe ile örtülüdür. Ana bölümden üzerleri birer kubbeyle örtülü yan mekânlara geçilmektedir. Müze koleksiyonunu yeni keşfedilen bazı Selçuklu, Osmanlı çinileri ve mezar taşları ile Roma kalıntıları ve cam eserler oluşturmaktadır. İznik Müzesindeki mezar taşlarından 11 tanesinde kandil, 5 tanesinde şamdan motifi bulunmaktadır. Örneklerin 9 tanesinde kitabe yer almaktadır. Taşlardan biri sağlam durumda iken, diğerleri eksik, kırık ve aşınmış durumdadır. Malzeme olarak bütün mezar taşlarında mermer kullanılmıştır. Kandil motiflerinin çoğu çift zincirli ve çift kulplu verilmiştir. Kitabeli olan mezar taşlarının hepsinin ön üst yüzüne bitkisel unsurlar, rumi, palmet motifleri yerleştirilmiştir. Mezar taşlarının boyu 125 cm. ile 46 cm., eni 54 cm. ile 26 cm., kalınlığı 15 cm. ile 6 cm. arasında değişmektedir. Şahidelerin hepsi oyma tekniğiyle yapılmıştır. Süsleme tekniği olarak oyma ve kazıma tekniği de 13 mezar taşında uygulanmıştır. Kitabelerin ve bezemelerin çoğu kabartma görünümünde ele alınmıştır. İncelediğimiz mezar taşları örnekleri bitkisel, geometrik, nesneli ve yazı bezemelidir. 13 mezar taşı bitkisel bezemeli, 9 tanesi yazı bezemeli, 7tanesi geometrik bezemeli, 14 tanesi ise nesneli bezemelidir. Bitkisel bezemeler; kır çiçeği, kıvrık dal, palmet, palmiye, rozet, rumi, yaprak şekillerinde olup, taşlar üzerinde az sayıda ele alınmışlardır. Geometrik bezemeler arasında madalyon, testere dişi, yıldız motifi sayılabilir. Nesneli bezemeler karşımıza en çok kandil, şamdan şeklinde çıkmaktadır. Osmanlı döneminin insanlarının kullandıkları aydınlatma araçlarının biçimleri, cinsleri, özellikleri ve süslemeleri mezar taşları üzerinde görülebilmektedir. Türk insanının geçmişinin izlerini günümüze yansıtması ve bilgilendirmesi açısından İznik Müzesi'nde bulunan kandil ve şamdan motifli mezar taşları önem kazanmaktadır.
637-661

REFERENCES

References: 

ACUN, Hakkı (2005), Tüm Yönleri ile Çapanoğlu ve Eserleri, Ankara.
ASLANAPA, Oktay (1965) , Anadolu'da Türk Çini ve Keramik Sanatı, S.1, İstanbul 1965.
ATASOY, Sümer (1972), İstanbul Arkeoloji Müzelerindeki Bronz Kandiller Katalogu, İstanbul,1-3.
ARSEVEN, E.Celal (1943), Sanat Ansiklopedisi, C.1, İstanbul, s.412.
AYDOĞDU, Günnur, Amasya Mezar Taşları, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 1997.
BARIŞTA, H.Örcün (2000), "Eyüpsultan Cafer Paşa Türbesi ve Mezar Taşı Süslemeleri Üzerine", Tarihi Kültürü ve Sanatıyla IV.Eyüpsultan Sempozyumu, Tebliğler, 5-7 Mayıs 2000, İstanbul, s.252-283.
BARIŞTA, H.Örcün (2002a), "Göynük Akşemsettin Türbesi Haziresindeki Bitkisel Bezemeli Kadın Mezar Taşları", VI.Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı Sonuçları Toplantısı, Sanat Tarihi Sempozyumu 8-10 Nisan 2002, Erciyes Üniversitesi, Kayseri, s.123-136.
BARIŞTA, H.Örcün (2002b), "Göynük Akşemsettin Türbesi Haziresindeki Mezar Taşları", 9.Araştırma Sonuçları Toplantısı, 28 Mayıs-01 Haziran 2001, Kültür Bakanlığı Yayınları, I.c. Ankara, s.117-124.
BİÇİCİ, H. Kamil (2004), Manisa Gördes'te Bulunan Osmanlı Dönemi Süslemeli Mezar Taşları, G.Ü.Sos.Bil. Ens. (Basılmamış Doktora tezi), Ankara.
BİÇİCİ, H.Kamil (2005), "Gördes'te Bulunan Mimari Bezemeli Mezar Taşı İşçiliğinden Bazı Örnekler", Manas Ünv. Sos. Bil. Der., Kırgızistan-Türkiye Manas Ünv. Yay. 66, sayı:13, Bişkek, s. 1-15.
BİÇİCİ, H.Kamil (2008a), "Manisa Müzesinde Teşhirde Bulunan Osmanlı Mezar Taşlarından Örnekler", Uluçam Armağanı, Van Çevre ve Kültür Derneği Yay., Ankara, Mayıs, s.55-70.
BİÇİCİ, H.Kamil (2008b), "Safranbolu Yörük Köyü Mezarlığında Bulunan Süslemeli Mezar Taşları", Manas Üniversitesi, Sos. Bil. Der., Sayı.20, Bişkek, s. 298-324.
BİÇİCİ, H. Kamil (2009a),"Tire Müzesinde Bulunan Süslemeli Mezar Taşlarından Bazı Örnekler (XVIII-XIX. yy.)", A.Ü.İlahiyat Fak.Der.C.50,S.1, Ankara, s.109-150.
BİÇİCİ, H.Kamil (2009b), "Tire Asri Mezarlığında Bulunan Cumhuriyet Dönemi Lahitli ve Lahit Görünümlü Mezar Taşlarından Örnekler", Genç Bilim Adamları Sempozyumu, 6 Mayıs 2009, Fen-Ed.Fak.Gazi Ünv. Sos.Bil.Fak., Ankara, s.487-513.
BİNGÜL, N.R. (1955), "Çeşm-i Bülbül maddesi", Eski Eserler Ansiklopedisi, İstanbul, s.460.
ÇAL, Halit (2000), Niğde Şehrindeki Ahşap Tavanlı Camiler ve Mescitler, Kültür Bakanlığı, Ankara.
ÇAL, Halit (2007), "Göynük (Bolu) Mezar Taşları", Vakıflar Dergisi, XXX, Ankara, s.295-383.
ÇAL, Halit (2008), Kastamonu Atabey Gazi Camisi ve Türbesi Hazirelerindeki Mezar Taşları, Kastamonu Belediyesi Yay., Ankara.
ÇERKEZ, Murat (2000), "Eyüpsultan Mezarlıklarında Kandil Motifleri", Tarihi, Kültürü ve
Sanatıyla III. Eyüpsultan Sempozyumu, Tebliğler, 28-30 Mayıs 1999, Eyüp Belediyesi, İstanbul, s.338-365.
ÇETİNTAŞ, Vildan (2000), "İstanbul Eyüpsultan Hazreti Halid Türbesi Haziresinde Yer Alan Mezar Taşları Konulu Tezlerin Değerlendirilmesi", Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla III. Eyüpsultan Sempozyumu, Tebliğler, 28-30 Mayıs 1999, Eyüp Belediyesi, İstanbul, s.372-379.
ÇORUHLU, Tülin (1997), "Hançerli Lahitler", I.Eyüpsultan Sempozyumu, Tebliğler, Eyüpsultan
Bel.Kül.Yay. 7, İstanbul, s.43-59.
ÇORUHLU, Tülin (1998), "Eyüpsultan ve Çevresindeki Hazirelerde Bulunan Mezar Taşlarında Kase İçinde Meyve Tasvirleri", Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla II.Eyüpsultan Sempozyumu, Tebliğler, 8-10 Mayıs 1998, Eyüp Belediyesi, İstanbul, s.102-117.
ÇULPAN, Cevdet (1961), Antik Devirlerden Zamanımıza Kadar İlahiyat-Edebiyat-Tıp ve Sanat Tarihlerinde Serviler, II, İstanbul.
DİNÇER, Arife (1975), Ankara Etnografya Müzesi Teşhirindeki Alemler ve Şamdanlar, İstanbul Ünv.Ed.Fak.San.Tar.Kürsüsü (Basılmamış Lisans Tezi), İstanbul.
DOĞANAY, Aziz (1998), " Eyüpsultan Camii Civarındaki Bazı Mezarların Natüralist Üslupta Klasik Devir Süslemeleri", Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla II.Eyüpsultan Sempozyumu, Tebliğler, 8-10 Mayıs 1998, Eyüp Belediyesi, İstanbul, s.260-267.
GALİTEKİN, A.N. (2001), Kocaeli Ereğli Beldesi Kitabeleri, Ereğli Bel.Kül.Yay.1, İstanbul.
GÖKTÜRK, Mehmet (2008), Tarihi ve Anıtları Işığı Altında Kırşehir Mezar Taşları, Mezardaki Hayatlar, Kırşehir Belediyesi Kül.Tar.Yay.Ser.7, Ankara.
GRUBE, Ernst, J. (Tarihsiz), Islamic Paintings from the 11 th. To the 18 th. Century (In the collection of Hans P.Kraus), Newyork, Plate II-III.
GRUBE, Ernst, J. (1959), "Newyork Metropolitan Sanat Müzesinde ve Mr. James J.Rorimer'in Özel Koleksiyonunda bulunan Türk Seramik İşçiliği", Milletlerarası I.Türk Sanatları Kongresi, 19-24 Ekim, Ankara .
GÜNDOĞDU, Hamza (1993),"İkonografik Açıdan Türk Sanatında Rumi ve Palmetler", Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar, Güner İnal'a Armağan, Ankara, s.197-202.
KALFAZADE, S. ve ERTUĞRUL, Ö. (1989), "Kandil ve Kandilin Motif Olarak Anadolu Türk Sanatındaki Kullanımı Üzerine", Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.II, S.5, İstanbul,
23-34.
KARA, H. ve DANIŞIK, Ş.B. (2005), Konya Mezarlıkları ve Mezar Taşları, Meram Bel.Kül.Yay., Konya.
KARAÇAĞ, Demet (1994), Bursa'daki 14-15. Yüzyıl Mezartaşları, Ankara.
KARAMAĞARALI, Beyhan (1982), "Mevlana Müzesinde Bulunan Bir Onaltı Kollu Şamdan
Üzerine", IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, Ankara, s.114.
KARAMAĞARALI, Beyhan ve İBRAHİMİ, (İBRAHİMGİL) M., " Orta Asya, Anadolu ve
Yugoslavya'da Mezar Taşları Arasındaki Etkileşim", El Hilal Dergisi, Yıl:2, S.5, Ocak-Şubat, Üsküp 1988, s. 12.
KARAMAĞARALI, Beyhan (1992), Ahlat Mezartaşları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
KARAMAĞARALI, Beyhan (1993), "İç içe Dairelerin Mahiyeti Hakkında", Sanat Tarihinde
İkonografik Araştırmalar, Güner İnal'a Armağan, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Ankara, s.249-270.
KARAMAĞARALI , Beyhan (1999), "Kültür Tarihimiz Bakımından Mezar Taşlarının Önemi ve İkonografisi", Geçmişten Günümüze Mezarlık Kültürü ve İnsan Hayatına Etkileri Sempozyumu, 18-20 Aralık 1998, İstanbul, s.33-46.
KOÇU, E.Reşat (1961), "Cam maddesi", İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul, s.2643.
KOLSUK, Asuman (1976), "Osmanlı Devri Çini Kandilleri", Türk Etnografya Dergisi, S.XV, Ankara, s.73-91.
KÜHNEL, Ernst (1925), Islamische Kleinkunst, Berlin.
LANE, Arthur (1956), "The Otoman Pottery of İznik", Ars Orientalis, Vol.II, ann orhor. LANE, Arthur (1957), Later Islamic Pottery, London.
MUSTAFA, Mohammed (1959), "Kahire Koleksiyonlarında Bulunan Türk Sanat Şaheserleri", Milletlerarası I. Türk Sanatları Kongresi, Ankara, 19-24 Ekim.
OTTO-DORN, K. (1957), Turkische Keramik, Ankara.
ÖNDER, Mehmet (1992), Türkiye Müzeleri, Ankara. ÖZ, Tahsin (1947), Cam İşleri Sergi Kitabı, Ankara, s.8.
ÖZ, Tahsin (Tarihsiz), Turkish Ceramics (Published by the Turkish Pres, Broadcasting and Tourist Department), İstanbul.
PEKTAŞ, Kadir (2005), "Denizli Çevresindeki Mezar Taşları Üzerine Bir Ön Araştırma: Denizli Eski (İlbadı) Mezarlığı", VIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (26-28 Nisan 2004/Sakarya), S.Ü.Fen-Ed.Der. Yay., Sakarya, s.350-356.
SAĞIR, Aslı (2005), "Kayseri Zamantı Irmağı Çevresindeki Bezemeli Mezar Taşları", VIII.
Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (26-28 Nisan 2004/Sakarya), S.Ü.Fen-Ed.Der.Yay., Sakarya, s.357-372.
TOP, Mehmet (2005), "Diyarbakır'da Osmanlı Dönemine Ait Mezartaşlarından Örnekler", VIII.
Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (26-28 Nisan 2004/Sakarya), S.Ü.Fen-Ed.Der. Yay., Sakarya, s.407-419.
TÜFEKÇİOĞLU, Abdülhamid (2005), "Siirt-Eruh Yöresinde Tespit Edilen Türbeler ve Mezar
Taşları", VIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (26-28 Nisan 2004/Sakarya), S.Ü.Fen-Ed.Der. Yay., Sakarya, s.420-437.
ÜLKER, Necmi (1985), "İzmir'in Pınarbaşı Mezar Kitabeleri I (XVIII-XIX.yüzyıl)", II.Araştırma Sonuçları Toplantısı, 16-20 Nisan 1984, Ankara, s.1-20.
ÜLKER, Necmi (1986), "Tire Müzesindeki İslami Kitabeler", III.Araştırma Sonuçları Toplantısı, 20-24 Mayıs 1985, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, s.5-34.
ÜLKER, Necmi (1988), "İzmir Hacı Mahmud Cami Haziresindeki Mezar Kitabeleri (XVIII-
XIX.yüzyıl)",V.Araştırma Sonuçları Toplantısı 6-10 Nisan 1987, Ankara, s.11-42.
ÜLKER, Necmi (1989), "İzmir Ali Ağa Cami Haziresi Mezar Kitabeleri, (XVIII-XX.yüzyıl)",
VI.Araştırma Sonuçları Toplantısı23-27 Mayıs 1988, Ankara, s.19-34.
ÜLKER, Necmi (1990), "Eski Foça Mezar Kitabeleri (XVI. ve XX. yüzyıl)" VII.Araştırma
Sonuçları Toplantısı Antalya, 18-23 Mayıs 1989, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, s.1-17.
ÜLKER, Necmi (1994), „Tire'de Osmanlı Dönemi Türk Kitabeleri ", Türk Kültüründe Tire, T.Diyanet Vakfı Yay.,Ankara, s.97-112.
ÜNAL, İsmail (1969), "Çini Cami Kandilleri",Türk Sanatı Tarihi Araştırma ve İncelemeleri, II,
İstanbul, s.74-111.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com