You are here

Kara Menderes Havzası’nın (Çanakkale) nüfus özellikleri

The population characteristics of the Kara Menderes Basin, Çanakkale

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
The Kara Menderes Basin is located in the South Marmara Sub-region of Marmara Region, where the Çanakkale Strait (Dardanelles) links the Sea of Marmara with the Aegean Sea. Historically, its location defined political relations between the regional powers and it remains a strategically and economically important route. However, despite this importance, the basin is one of the most sparsely populated areas compared to the national Turkish average. This study examines the population characteristics of Kara Menderes Basin using census data collected between 1935 and 2009, 1:25,000 scale topographic maps, 1:100,000 scale soil maps and climatic data from Bayramiç meteorological station. Based on these data, the study analyzed changes in population size and spatial distribution, within the basin; age and gender structure and density of the population, and the rural and urban structure of the population. The results show that population density in the basin is relatively low compared to both the Marmara Region-wide and the overall population density of Turkey. The population of the basin increased between 1935 and 1990 while showing some fluctuations, but has declined since 1990. The main reasons for declining population within the basin are low birth rates and outward migration, particularly from the rural areas. It was found that migration resulting from a perceived lack of economic opportunities which is mostly caused by natural factors. The migration affects many demographic factors, such as the proportions of urban and rural population in the basin, the age and gender structure of the population and its spatial distribution in the area. If the present population decline within rural areas continues, it is inevitable that the Kara Menderes Basin area will have one of the lowest population densities in Turkey, in contrast to the surrounding region.
Abstract (Original Language): 
Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara Bölümü’nde, Çanakkale Boğazı’nın Ege Denizi’ne açıldığı kesimde yer alan Kara Menderes Havzası stratejik bakımdan önemli bir konuma sahiptir ve tarihsel süreç içinde buraya egemen olan tüm devletler için önemini korumuştur. Ancak havza bu önemine karşın Türkiye geneline göre nispeten seyrek nüfuslu alanlardan biridir. Kara Menderes Havzası’nın nüfus özelliklerinin ele alındığı bu çalışmada, 1935–2009 yılları arasında yapılan nüfus sayım sonuçları, 1:25.000 ölçekli topografya haritaları, 1:100.000 ölçekli toprak haritaları ve Bayramiç meteoroloji istasyonunun iklim verilerinden faydalanılmıştır. Bu verilere dayanılarak nüfusun yıllara göre gösterdiği değişim, havzadaki alansal dağılışı, yaş ve cinsiyet yapısı, yoğunluğu, kırsal ve kentsel durumu gibi özellikleri ortaya konularak, elde edilen sonuçlar grafik ve haritalar yardımıyla değerlendirilmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlar, havzadaki nüfus yoğunluğunun gerek içinde yer aldığı Marmara Bölgesi, gerekse Türkiye geneline göre oldukça düşük olduğunu ortaya koymuştur. Havza nüfusunun 1935–1990 yılları arasındaki dönemde, dalgalanmalar göstermekle birlikte artış yönünde bir değişim gösterdiği, 1990 yılından sonra ise azalma eğilimine girdiği belirlenmiştir. Havza nüfusundaki azalmanın temel nedenleri doğum oranlarının düşük olması ve özellikle kırsal kesimden dışarıya verilen göçlerdir. Büyük ölçüde doğal etmenlerin ortaya çıkardığı ekonomik potansiyeldeki farklılıklardan kaynaklanan göçlerin, havzadaki kentsel ve kırsal nüfus durumu, nüfusun yaş ve cinsiyet yapısı ile alandaki dağılışı gibi pek çok özellik üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir. Kırsal alanların boşalması şeklinde yaşanan nüfus kaybının devam etmesi durumunda Kara Menderes Havzası’nın, içinde yer aldığı bölge ile tezat oluşturacak şekilde, Türkiye’de en az nüfus barındıran alanlardan biri haline gelmesi kaçınılmazdır.
577-610

REFERENCES

References: 

Akarca, I. (1978). Troas’ta Aşağı Kara Menderes Ovası çevresindeki şehirler, Belleten, XLII
(165), s. 1-52, Ankara.
Atabay, M. (2007). 1950-1951’de Bayramiç’e gelen Bulgaristan göçmenleri, Bayramiç
Sempozyumu’07 Bildiriler kitabı, Bayramiç Sempozyumu’07, 03–05 Ağustos 2007,
Çanakkale, s.67-73.
Barber, G. (1988). Elementary statistics for geographers, The Guilford Press, New York.
Bilgin, T. (1969). Biga Yarımadasının güneybatı kısmının jeomorfolojisi, İstanbul
Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No.55, İstanbul.
Cook, J.M. (1973). The Troad: An archaeolgical and topographical study, Oxford University
press, London.
Çelik, G. (1994). Sosyo-Ekonomik Sonuçları ile Osmanlı Türkiye’sine Göçler 1877–1912,
Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çelik, G. (2006). 19. yüzyıl ikinci yarısında Osmanlı Devleti iskan politikaları ve bir iskan
mahalli olarak Çanakkale Bölgesi, Çanakkale I- Savaşı ve Tarihi, İstanbul Büyükşehir
Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, İstanbul, s.549-558.
Darkot, B. (1954). Türkiye’de nüfus hareketleri, İst. Üniv. Coğrafya Enst. Derg., Sayı:5-6,
İstanbul, s: 3-22.
D.İ.E. Genel Nüfus Sayımı (İdari Bölünüş), 1935, 1940, 1945, 1950, 1955, 1960, 1965, 1970,
1975, 1980, 1985, 1990, 2000; T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara.
DMİGM. (1994). Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Bayramiç İstasyonu 1975-1993
dönemi ortalama ve ekstremler klimatoloji bülteni, Ankara.
Doğanay, H. (1994). Türkiye Beşeri Coğrafyası, Gazi Büro Kitabevi, Ankara.
Doğaner, S. (1994). Çanakkale Boğazı kıyılarının coğrafyası, Türk Coğrafya Dergisi, S.29,
s.125-159, İstanbul.
DPT (2001). Nüfus Demografi Yapısı ve Göç Özel İhtisas Komisyon Raporu, DPT, 2556-ÖİK:
572, Ankara.
Ertürk, M., Yazıcı, H. ve Başıbüyük, A. (2000). İskilip ilçesinin demografik özellikleri, Atatürk
Üniv. Doğu Coğrafya Dergisi, S.4, s.237-271.
Güngör, Y. (2006). İlkçağda Çanakkale tarihi, Çanakkale I- Savaşı ve Tarihi, İstanbul
Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, İstanbul, s. 714-725.
İpek, N. (2006). Yakınçağ’da Çanakkale’ye Türk Göçleri, Çanakkale I- Savaşı ve Tarihi,
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, İstanbul, s.537-547.
Karal, E.Z. (1997). Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk nüfus sayımı, II. baskı, T.C. Başbakanlık
Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları, Ankara.
Akbulak, C. (2010). Kara Menderes Havzası’nın (Çanakkale) Nüfus Özellikleri. Uluslararası İnsan Bilimleri
Dergisi [Bağlantıda]. 7:2. Erişim: http://www.insanbilimleri.com
610
Karpat, K.H. (2003). Osmanlı nüfusu 1831-1914. Demografik ve sosyal Özellikler, Çev. B.
Tırnakçı, Tarih Vakfı Yayınları 133, İstanbul.
Kayan, İ. (1995). The Troia Bay and supposed harbour sites in the Bronze Age, Studia Troica
5, 211-235.
Keleş, R. (2004). Kentleşme Politikası, 8. baskı, İmge Kitabevi, Ankara.
KHGM (1999). Çanakkale ili arazi varlığı, T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel
Müdürlüğü Yay. İl rapor no: 17, Ankara.
Koca, H. ve Girgin, M. (2000). Alaşehir ilçesinde mevsimlik işçi göçü, Atatürk Üniv. Doğu
Coğrafya Dergisi S.4, s. 301-321.
Mutluer, M. (1992). Edremit yöresi kırsal alanında nüfus hareketlerine neden olan faktörler,
Ege Coğrafya Dergisi, S. 6, İzmir, s. 119-151.
Özgür, E.M. (1995). Türkiye’deki iç göçlerde Ankara İlinin yeri, Ankara Üniv. Türkiye
Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, sayı 4, 63-76.
Özgür, E.M. (1999): Türkiye nüfusunun yaş yapısı, Ankara Üniv. Türkiye Coğrafyası
Araştırma ve Uygulama Merkezi Derg., S:7, s. 159-174, Ankara.
Özgür, E.M. (2003). XXI. Yüzyılın başında Türkiye nüfusu, Coğrafi Bilimler Dergisi, 1(1), s.
43-53, Ankara.
Robinson, G.M. (1998). Methods & techniques in Human Geography, John Wiley & Sons
Ltd., Chichester.
Sergün, Ü. (1977). Türkiye’de nüfus artışı ve sorunları, İst. Üniv. Coğrafya Enstitüsü Dergisi,
S.20-21, s. İstanbul.
Sergün, Ü. (1993). Türkiye’de kent nüfusu ve kentleşme hareketleri, İst. Üniv. Deniz Bil. ve
Coğ. Enst. Bült. Sayı:10, s. 39-49. İstanbul.
Tandoğan, A. (1988). Türkiye’de 1975-1980 döneminde iller arası göçler, Karadeniz Teknik
Üniv. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Yayın No:5, Trabzon.
Tandoğan, A. (1998). Demografik temel kavramlar ve Türkiye nüfusu, Trabzon.
Tanoğlu, A. (1953). Bulgaristan Türklerinin son göç hareketi (1950-1951) İst. Üniv. İkt. Fak.
Mecmuası, Cilt 14, s.128-161, İstanbul.
Tanoğlu, A. (1969). Nüfus ve yerleşme, Cilt I, İkinci baskı, İst. Üniv. Yay. No: 1183, Edebiyat
Fak. Coğrafya Enst. Yay. No: 43, İstanbul.
Tolun, V. (2006). Antik Troas Bölgesi: Araştırma ve kültür tarihi, Çanakkale I- Savaşı ve
Tarihi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, İstanbul, s. 685-695.
TÜİK (2009). Türkiye İstatistik Kurumu, ADNKS 2009 yılı nüfus sayımı sonuçları,
http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/adnks.zul. (Erişim tarihi: 08.06.2010).
Tümertekin, E. (1973). Türkiye’de şehirler ve şehirsel fonksiyonlar, .Coğ. Enst. Yay. No: 72,
İstanbul, s. 42-48.
Tümertekin, E. (1994). Beşeri Coğrafya: Giriş, IV. baskı, İstanbul Üniv. Yay. No:3819,
Edebiyat Fakültesi Yay. No: 2464, İstanbul.
Umar, B. (1999). İlkçağda Türkiye halkı, İnkılap Kitabevi, İstanbul.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com