Buradasınız

Anasayfa » Content

HARİCİLERİN HORASAN MAVERAÜNNEHİR BÖLGESİNE GEÇİŞ SÜRECİ.

Transition Process of Kharijites to the Khorasan and Transoxiania

Journal Name:

  • Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

Publication Year:

  • 2011

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author Name
Abstract (2. Language): 
When the history of Islamic sects is considered in general, it is observed that the events which Kharijites were involved in exhibit effects which are rather unexpected. Yet, the ideas that they put forward and the activities they performed in a short time caused the development of fundamental thoughts and ideas behind the history of Islamic thought. While moving to Khorasan and Transaxonnia territory, Kharijites got busy in various activities. These activities made the Khawarij movement continue for some more time, which was likely to come to an end earlier. Having been defeated for the first time in Nahrevan battle in 38/658, Kharijites withdrew eastwards to some areas in Iran. Then, they moved to Horasan and expanded their-activity range. After invading Tabaristan with Katarî b. al-Fujae, The Kharijites ruled in some areas of Kirman. One of the most important Kharijitesmovements in that area was Atiyya b. al-Asvad‟s invasion of Kirman after 72/791 and his coining money on his own behalf. There is no considerable Khawarij movement as of thethird/ninth century.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
İslam Mezhepleri Tarihi genel olarak değerlendirildiğinde Haricîlerin müdahil olduğu olayların beklenilenin aksi yönde tesirler gösterdiği görülür. Fakat onların ortaya attığı fikirler ile kısa bir zaman diliminde göstermiş oldukları faaliyetler, İslam düşünce tarihinde köklü fikirlerin gelişmesine sebep olmuştur. Haricîler, Horasan-Maveraünnehir bölgesine geçiş sürecinde çeşitli faaliyet göstermişlerdir. Bu faaliyetler, daha erken dönemde sona ermesi muhtemel olan Haricî hareketin bir süre daha devam etmesini sağlamıştır. Hariciler ilk olarak 38/658 yılındaki Nehrevan savaşında yenilgiye uğradıktan sonra doğuya kaçarak önce İran‟ın bazı bölgelerine, daha sonra Horasan‟a kadar ilerleyip faaliyet alanını genişlettiler. Bölgede Haricilerin varlığı Nafi b. el-Ezrak‟ın Basra‟yı terk ederek beraberindeki kalabalık bir grupla Ehvaz‟a çekilmesiyle başlamıştır. Katarî b. el-Fücâe ile Taberistan‟ı ele geçiren Hariciler daha sonra Kirman‟ın belli bölgelerinde hâkimiyet kurdular. Bölgedeki en önemli Harici faaliyetlerinden biri de Atiyye b. el-Esved‟in 72/791 yılından sonra Kirman‟ı ele geçirip burada kendi adına para bastırmasıdır. Hicri III. asrın ortalarından itibaren bölgede önemli bir Harici varlığından söz edilemez.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-haricilerin-horasan-maveraunnehir-bolgesine-gecis-sureci.pdf
  • 2
171-197
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Akbulut, Ahmet, Sahabe Devri Siyasî Hadiselerinin Kelâmî Problemlere Etkileri, İstanbul 1992.
Akyol, Taha, Haricîlik ve Şîa, İslam‟da Devrimciliğin Sosyolojik Kaynakları, İstanbul 1988.
Atay Hüseyin, Kur'an-I Kerim Ve Türkçe Anlamı, Hazırlayan: Hüseyin Atay-Yaşar Kutluay D.İ.B. Yay, Ankara 1983.
El-Bağdâdî, Abdulkâhir b. Tâhir b. Muhammed (429/1037), Mezhepler Arasındaki Farklar, (Çev. Ethem Ruhi Fığlalı), Ankara 1991.
El-Belâzûrî, Ahmed b. Yahya b. Cabir El-Bağdâdî (279/892), Ensabu‟l-Eşraf, I. Cilt, Thk: Muhammed Hamidullah, Mısır 1959. IV/2. Cilt, Thk: Max Schloessinger, Kudüs 1936. V. Cilt, Thk: S. D. F. Goitein, Kudüs 1936. Süleymaniye Kütüphanesi, Reisülküttab No:597-598.
Cahız, Ebu Osman Amr b. Bahr, (255/869) el-Beyan ve‟t-Tebyin, Thk. Abdusselam M.Harun, Kahire 1948.
Celi, Ahmed Muhammet Ahmed, Dirase „Ani‟l-Fırak Fi Tarihi‟l-Muslimin,el-Havaric Ve‟ş-Şi‟a, 2. Baskı, Riyâd 1408/1988.
Cubran Mes‟üd, Er-Ra‟id, I-II, 5. Baskı, Beyrut 1986.
Dineveri Ebu Hanife Ahmed b. Davud, (282/895) “Ahbaru‟t-Tıval” nşr. Abdulmun‟ım Amir, Kahire 1960.
Eş‟ari, Ebu‟l-Hasan „Ali b. İsma‟il (324/936),Kitabu Makalati‟l-İslamiyyin Ve İhtilafi‟l-Musallin, Thk: Hellmut Ritter, 3. Baskı, Weisbaden 1400/1980.
Diveci, Sa‟id, Tarihu‟l-Mavsıl, Bağdat 1982.
Faruk Ömer, Abbasiyyunvel-Evail, C. I, s. 253-254, Beyrut 1930.
Dr. Ahmet YÖNEM
___________________________________________________________________________ _
196
Bkz. Farhad Daftary, Emeviler Döneminde ve Abbasilerin İlk Dönemlerinde İran, Horasan ve Maveraünnehir‟deki Mezhebi ve Milliyetçi Hareketler, Çev: Mehmet Atalan, Kelam Araştırmaları 4:2 (2006) s.139-158. Fığlalı, Ethem Ruhi, İbâdiye'nin Doğuşu ve Görüşleri, Ankara 1983. ……………, Hariciliğin Doğuşu, AÜİFD. Sy. XXIII, s. 243. İbn Ebi‟l-Hadid, (655/1257), Şerhu Nehci‟l-Belağa, Thk: Heyet, I-V, Beyrut 1983. İbnu‟l-Esir, „İzzu‟d-Din Ebu‟l-Hasan „Ali b. Ebi‟l-Kerem Muhammed (630/1232), El-Kâmil fi‟t-Tarih, I-XII, Beyrut 1402/1982. İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali B.Ahmed Ez-Zahiri(456/1063),Kitabü‟l-Fasl fi‟l-Milel Ve‟l-Ehva Ve‟n-Nihal, I-V, Mısır 1317/1321. İbn Kesir, Ebu‟l-Fida İsmail (774/1372),El-Bidaye Ve‟n-Nihaye, Thk: Ali Şiri, I-XIV, Beyrut 1408/1988. İbn Kuteybe, El-İmame Ve‟s-Siyase, Thk: Taha Muhammed Ez-Zeyni, Beyrut Trz. ……………, el-Maarif, Nşr. M.i es-Savi, 2.baskı Beyrut 1970, İbnü‟l-Esir, Ebü‟l-Hasan Ali b. Muhammed b. Abdilkerim (630/1322), El-Kâmil fî‟t-Târih, I-IX, Mısır 1347-1357. İbn. Kesîr, İmâduddin Ebü‟l-Fida İsmail b. Ömer (774/1372), El-Bidâye Ve‟l-Nihâye, I-XIV, Mısır Trz. İbn. Sa‟d, Ebu Abdullah Muhammed (230/844), El-Tabakatü‟l-Kübrâ, I-VIII, Beyrut 1985. İsfehani, Ebu‟l-Ferec Ali b. Hüseyin b. Muhammed(356/967), Kitabu‟l-Egani,Thk:Abdullah Ali Mehenna, Samir Cabir, I-XXIV, Beyrut 1407/1986. Kavukçu, Fuat, Emeviler Döneminde Haricî Hareketleri, Basılmamış Doktora Tezi, Kutlu, Sönmez, Türklerin İslamlaşma Sürecinde Mürcie ve tesirleri, Ankara 2000. Kutluay, Yaşar, İslâm Ve Yahudi Mezhepleri, Ankara 1965. Mez Adam, el-Hadaratü‟l-İslamiyye fi FiKarni‟r-Rabii‟l-Hicri, Terc, Abdu‟l-Hadi Ebu Reyde, Beyrut, trz. Malati, Ebu‟l-Huseyn Muhammed b. Ahmed b. „Abdu‟r-Rahman (377/987),Et-Tenbihve‟r-Redd „Ala Ehli‟l-Ehva‟ ve‟l-Bida‟, Thk: Muhammed Zahid el-Kevseri, Bağdat 1388/1968. Mes‟üdi, Ebu‟l-Hasan‟ali b. El-Huseyn b. „Ali (346/957), Murücu‟z-Zeheb Ve Me‟adinu‟l-Cevher, Nşr: Barbier De Meynard, Pavet De Courteille, I-IX, Paris 1861-1877. Miles, Gorge C, “Some New Light On TheHistory Of Kirman İn The First Centry Of Hijrah” The World Of İslam Studies İn Honour Of Philip K. Hitti, Newyork 1960. Müberred, Ebu‟l-Abbas Muhammed b. Yezid (285/898), El-Kâmil,Thk: Muhammed Ebu Fadl İbrahim, Kahire Trz.
F.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 16:2 (2011) 197
___________________________________________________________________________ _
Müberred, İmam Ebi‟l-Abbas Muhammed İbn Yezid, El-Kâmil, Thk Muhammed Ahmet Ed-Dali, Lübnan 1986.
Nüveyri, Şihabeddin Ahmed b. Abdulvehhab, Nihayetü‟l-Ereb fi Fununu‟l-Edeb, Thk, Ali Muhammed el-Becevi, Kahire, 1985.
Onat, Hasan, Emeviler Devri Şii Hareketleri Ve Günümüz Şiiliği, Ankara 1993.
Razi, Fahreddin, İtikadatüFırakı‟l-Müsliminve‟l-Müşrikin, Nşr: Ali Sami En-Neşşar, Beyrut 1402/1982.
Şehristani, Ebu‟l-Feth b. „Abdu‟l-Kerim b. Ebi Bekr Ahmed (548/1153), El-Milel ve‟n-Nihal, Thk: Muhammed SeyyidKilani, I-II, Beyrut 1395/1975.
Şemmahi, Ahmed b. Said b. Abdulvahid, (928/1522) “Kitabü‟s-Siyer”, thk Ahmed b. Suud es-Siyabi, Oman, 1987.
Şeşen, Ramazan, DİA, VII, 305.
Taberi, EbüCa‟fer Muhammed b. Cerir (310/922), Tarihu‟l-UmemVe‟l-Mulük, I-XIII, Beyrut 1407/1987.
Watt, W. Montgomery, İslâm Düşüncesinin Teşekkül Devri, (Çev. E. Ruhi Fığlalı), Ankara 1981.
Wellhausen, Julius, İslâmiyetin İlk Devrinde Dinî-Siyasî Muhalefet Partileri, (Çev. Fikret Işıltan), Ankara 1989.
Wellhausen, el-Havaric ve‟ş-Şîa,trc, Abdurrahman Bedevi, Kuveyt 1978
Yakubi, Ahmed b. Ebi Yakup b.Cafer B. Vehb(284/897), Tarihu Yakubi, I-II,BeyrutTrz.
Yakut El-Hamevi, Şihabuddin Ebi Abdillah Yakut b. Abdillah,(626/1229),MucemulBuldan, I-V, Beyrut 1979-1986

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com