Buradasınız

Anasayfa » Content

ORHUN ABİDELERİNDE İYELİK, BELİRTME VE YÜKLEME HÂLİ

THE POSSESSIVE, DETERMINATIVE AND ACCUSATIVE IN THE ORKHUN INSCRIPTIONS

Journal Name:

  • Turkish Studies

Publication Year:

  • 2009
DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.968

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
The third person possesive suffix is one of the functional suffixes of Turkish language. Disagreement about form and functions of the suffix can not have been becoming yet. A consonant /n/ that is come into being in the course of time is employed the person suffix together with case ending have created foundation of disagreement. A consonant e.g. /n/ there is used between the possesive suffixes and case ending can be directly attached to possessive suffixes in the historical texts. This situation have caused confusion between the possesive suffixes and case ending The proposal of this study is to solve the problem by examining all over the samples of the possessive and accusative in the Orkhun İnscriptions (Kül Tigin and Tonyukuk 1-2). İn this way, it has been removed hesitation about relations of possessive-determinative-accusative.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Üçüncü teklik şahıs iyelik eki, Türk dilinin işlevsel eklerinden biridir. Ekin şekli ve işlevleriyle ilgili görüş ayrılıkları, henüz tam olarak giderilememiştir. İyelik ekinin hâl ekleriyle kullanılışı esnasında ortaya çıkan /n/ ünsüzü, görüş ayrılığının temelini oluşturmaktadır. İyelik ekiyle hâl ekleri arasında kullanılan /n/ ünsüzü, tarihî metinlerde, bazen doğrudan iyelik eki üzerinde de görülmektedir. Bu durum, iyelik eki ile yükleme hâli arasında karışıklığa neden olmuştur. Sorunun çözümüne katkıda bulunmak amacıyla Orhun Abidelerindeki (Köl Tigin, Tonyukuk 1-2) bütün iyelik ve yükleme hâli örneklerini inceledik. Elde edilen verileri değerlendirilerek eklerin bilinen en eski şekil ve işlevlerini ortaya koymaya çalıştık. Böylece iyelik-belirtme-yükleme ilişkisiyle ilgili tereddütler, bir ölçüde, giderilmiş oldu.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-orhun-abidelerinde-iyelik-belirtme-yukleme-hali.pdf
  • 8
623-643
  • Turkish

REFERENCES

References: 

ALĠYEVA, H. (2004), “Türkiye Türkçesinde Ġsim Hâlleri ve Nesnenin Ġfade Vasıtaları”, V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı, Ankara: TDK yayınları, s.157-164.
ALYILMAZ, Cengiz (1999), “Zamir n’si Eski Bir Ġyelik Ekinin Kalıntısı Olabilir mi?”, Türk Gramerinin Sorunları II, Ankara: TDK yayınları, s. 403-415.
BABA, Okan (2001), “Tamlayan Durumu Üzerine Bir Deneme”, Türk Dili Dergisi, C.14, S.83, Ankara: TDK yayınları s.29-33.
BANGUOGLU, Tahsin (1990), Türkçenin Grameri, Ankara: TDK yayınları.
BAġDAġ, Cahit (2008), “Türkçede Ġyelik-Yükleme Sorunu Dede Korkut Örneği”, Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları (Dede Korkut Dosyası), Volume 3/1, S. 7, Winter 2008, p. 6-13.
BAġDAġ, Cahit (2009), “Malatya Ağızlarında Son Ses (-n) DüĢmesi”, II. Uluslararası Ağız Araştırmaları Çalıştayı, 21-23 Mayıs 2009, Kars: TDK-Kafkas Üniversitesi.
BOZ, Erdoğan (2007), “Adın Yükleme (Nesne) Durumu ve Tümcenin Nesne Öğesi Üzerine” Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları Volume 2/2 Spring 2007, s. 102-108.
BOZ, Erdoğan (2008), “Divanü Lügati’t-Türk’te Belirli ve Belirsiz Nesne Yapıları”, Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları Volume 3/1, Winter 2008, s. 236-241.
BURAN, Ahmet (1996), Anadolu Ağızlarında İsim Çekim Ekleri, Ankara: TDK yayınları.
CANPOLAT, Mustafa (1992), “Eski Anadolu Türkçesindeki Belirtme Durumu (Accusativus) Ekinin Kökeni Üzerine” Türkoloji Dergisi, Cilt X, Ankara, s. 9-13.
CHOĠ, H. W. (1991), “Ana Altayca Ġyelik Zamiri *n”, Türk Dilleri Araştırmaları, Ankara, s. 191-196.
642 Cahit BAŞDAŞ
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/8 Fall 2009
DENY, Jean (1941) Türk Dili Grameri (Çev. Ali Ulvi Elöve), Ankara: TDK yayınları. ECKMANN, J. (1988), Çağatayca El Kitabı (Çev. Günay Karaağaç), Ġstanbul: Ġ.Ü. Edebiyat Fakültesi yayınları. ERASLAN, Kemal (1999), “Zamirler” Türk Gramerinin Sorunları II, Ankara: TDK yayınları. s. 335-344. ERCĠLASUN, A. B. (2000), “Türkiye Türkçesinde Yardımcı Ses”, Hasan Eren Armağanı, Ankara: TDK yayınları. s. 128-135. ERCĠLASUN, A. B. (2004), Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Ankara: Akçağ yayınları. ERGĠN, Muharrem (1984), Orhun Abideleri, Ġstanbul: Boğaziçi yayınları. ERGĠN, Muharrem (1985), Türk Dil Bilgisi, Ġstanbul: Boğaziçi yayınları. GABAĠN, A. Von (1988), Eski Türkçenin Grameri (Çev. M. Akalın), Ankara: TDK yayınları. GEMALMAZ, Efrasiyap (1996), “Türkçede Ġsim Tamlamalarının Derin Yapısı”, Atatürk Üni. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı 4, Erzurum: Atatürk Üniversitesi yayınları, s. 165-172. GRÖNBECH, K. (1995), Türkçenin Yapısı, (Çev. Mehmet Akalın), Ankara: TDK yayınları. GÜLSEVĠN, Gürer (1990), “Eski Anadolu (Türkiye) Türkçesinde 3. KiĢi Ġyelik Ekinin Özel KullanılıĢı”, Türk Dili, S. 466 (Ekim), Ankara: TDK yayınları, s. 187-190. GÜLSEVĠN, Gürer (1997), Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, Ankara: TDK yayınları. KARAHAN, Leyla (1997), “Fiil-Tamlayıcı ĠliĢkisi Üzerine” , Türk Dili, S. 549, Ankara:TDK yayınları, s. 209-213. KARAHAN, Leyla (1999), “Yükleme (Accusative) ve Ġlgi (Genetive) Hâli Ekleri Üzerine Bazı Düsünceler”, 3. Uluslararası Türk Dili Kurultayı-1996, Ankara: TDK yayınları, s. 605-611. KARAHAN, Leyla (2004), “Belirtisiz Nesnenin Sözdizimindeki Yeri Üzerine”, V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, C. I, Ankara: TDK yayınları, s. 1615-1623.
KERĠMOĞLU, Caner (2007),“Orhun Abidelerinde 3. KiĢi Ġyelik
Orhun Abidelerinde İyelik, Belirtme... 643
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/8 Fall 2009
Ekinden Sonra Yükleme Hâli Eki Kullanıldı mı?” Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları Volume 2/3 Summer, s. 322-331.
KORKMAZ, Zeynep (1988) “uçun/üçün/için vb. Çekim Edatlarının Yapısı Üzerine” TDAY-Belleten 1961, Ankara: TDK yayınları, s. 31-35.
KORKMAZ, Zeynep (2003), Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Ankara: TDK yayınları.
ORKUN, H. Namık (1987), Eski Türk Yazıtları, Ankara: TDK yayınları.
TAKEUÇĠ, Kazuo (1996), “Türk Dillerinde Üçüncü KiĢi Kategorisi” Uluslararası Türk Dili Kongresi-1988, Ankara: TDK yayınları, s. 85-93.
TEKĠN, ġinasi (1992), “Eski Türkçe”, Türk Dünyası El Kitabı, C.II, Ankara, s. 69-120.
TEKĠN, Talât (1983), “Üçüncü KiĢi Ġyelik Eki Üzerine”, Genel Dilbilim Dergisi, C. II., S. 7-8, Ankara, s. 10-17.
TEKĠN, Talât (1997), Türkoloji Eleştirileri Ankara: SĠMURG yayınları.
TEKĠN, Talât (2000), Orhon Türkçesi Grameri, Türk Dilleri AraĢtırmaları Dizisi: 9, Yayımlayan: Mehmet Ölmez, Ankara.
TEKĠN, Talât (2000), “Türkçede KaynaĢtırma Sesleri”, XII. Dilbilim Kurultay Bildirileri, Ġstanbul, s. 109-112.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com