Buradasınız

Ürper- Fiilinin Kökeni

The Origin of the Verb Ürper-

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
örper—ürper-, ör—ör-, -(x)r-, -pA-, etymology, word formation.
Abstract (Original Language): 
Türkçenin en eski sözlerinden olan örper-~ürper- 1. ‘(tüyler) kabarmak, diken diken olmak’; 2. mec. ‘korkmak’, örpe-~ürpe- fiil tabanına fiilden fiil türeten -(x)r- ekinin ulanmasıyla oluşmuştur. Örpe—ürpe- fiil tabanının kökünde ör—ör- ‘yükselmek, çıkmak, belirmek’ fiilini görürüz. Bu tabanın yapısında yer alan -pA- pekiştirme eki, yapı bilgisi çalışmalarında ihmale uğramış bir söz yapımı öğesidir. Ürper- fiilinin ikincil bir biçim olduğu, ör—ör- kökünün tanıklığıyla anlaşılmıştır.
83-97

REFERENCES

References: 

AD II: KOŞAY, Hâmit ve Orhan Aydın (1952), Anadilden Derlemeler II, Ankara, TDK
Yayınları.
ağ. : ağız
Alt. :Altay Türkçesi
Alt-TürkS : Altayca-Türkçe Sözlük (1999), (Hzl.: Emine Gürsoy-Naskali ve Muvaffak
Duranlı), Ankara, TDK Yayınları.
AT: Ana Türkçe
AY: ÖLMEZ, Mehmet (1991), Altun YarukIII.Kitap (=5.Bölüm), Ankara, Odak Ofsset.
ay. : aynı anlamda
a.y. : aynı yer
Azb. : Azerbaycan Türkçesi
AzbDL : Azerbaycan Dialektoloji Lügati I (1999), II (2003), (Red.: M. Ş. Şireliyev ve M.İ.
İslamov), Ankara, TDK Yayınları.
AzbTS : ALTAYLI, Seyfettin (1994), Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü I-II, İstanbul, MEB
Yayınları.
AzTDK: HACALOĞLU, Recep Albayrak (1998), Azeri Türkçesi Dil Kılavuzu (Güney Azeri
Sahası Derleme Deneme Sözlüğü), Ankara, TTK Basımevi.
Başk. : Başkurt Türkçesi
bk. : bakınız
CLAUSON, Sir Gerard (1967), “Eski Türkçe Üzerine Üç Not”, TDAY-B 1966, Ankara, s.
19- 37.
Çağ. : Çağatay Türkçesi
ÇAĞBAYIR, Yaşar(2009), Yukarı Karaçay (Kocapınar) Köyü Ağzı (İnceleme ve Sözlük),
İstanbul, Ötüken Yayınları.
Çuv. : Çuvaş Türkçesi
Çuv-TürkS : BAYRAM, Bülent (2007), Çuvaş Türkçesi-Türkiye Türkçesi Sözlük, Konya,
Tablet Yayınları.
DLT: ATALAY, Besim (1992), Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi I-III, Ankara, TDK Yayınları.
DerS : TDK (1963-1982), Derleme SözlüğüI-XII, Ankara, TDK Yayınları.
EÇSOS: DANKOFF, Robert (2008), Evliya Çelebi Seyahatnamesi Sözlüğü, (Katkılarla
İngilizce’den çeviren: Semih Tezcan), İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
EDPT: CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary ofPre-Thirteenth Century
Turkish, Oxford, Clarendon Press.
ET : Eski Türkçe
ETG : GABAIN, A.von (1988), Eski Türkçe Grameri (Çev. : Mehmet Akalın), Ankara, TDK
Yayınları.
ETT : Eski Türkiye Türkçesi, Eski Anadolu Türkçesi
EUTS : CAFEROĞLU, Ahmet (1968), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul, TDK Yayınları.
GÜLENSOY, Tuncer (2007), Türkiye Türkçesindeki Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü
I(A-N), II (O-Z), Ankara, TDK Yayınları.
GÜNGÖRDÜ, Erol (2004), “Fiilden Fiil Türeten -çı-/-çi- Eki Üzerine”, Türk Dili, S. 636,
(Aralık), Ankara, s. 770-780.
_______ (2009), “-van Ekinin Yapısı”, TDAY-B 2006/11, Ankara, s. 41-50.
Harz: Harezm Türkçesi
Hks: Hakas Türkçesi
Hks-TürkS: ARIKOĞLU, Ekrem (2005), Ömekli Hakasça-Türkçe Sözlük, Ankara, Akçağ
Yayınları.
İrşM: TOPARLI, Recep (1992), İrşâdü’l-Mülûk Ve’s-Selâtln, Ankara, TDK Yayınları.
KASAPOĞLU, ÇENGEL, Hülya (2005), Kırgız Türkçesi Grameri (Ses ve Şekil Bilgisi),
Ankara, Akçağ Yayınları.
KB: ARAT, R. Rahmeti (1979), Kutadgu Bilig III:İndeks, (Yyl.:Kemal Eraslan-Osman F.
Sertkaya-Nuri Yüce), İstanbul, TKAE Yayınları.
KE : ATA, Aysu (1997), Nâsırü’d-dın Bin Burhânü’d-din Rabğüzı, Kısasü’l Enbiyâ
(Peygamber Kıssaları) II, Dizin, Ankara, TDK Yayınları.
Kıpç: Kıpçak Türkçesi
KıpçTS : TOPARLI, Recep vd. (2003), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Ankara, TDK Yayınları.
Kırg. : Kırgız Türkçesi
KırgS :YUDAHİN, K.K. (1988), Kırgız Sözlüğü I-II, (Çev.: Abdullah Taymas), Ankara, TDK
Yayınları.
KırgTTS: Kırgız Tilinin Tüşündürmö Sözdügü (1969), (Red.:E. Abduldayev, D. İsayev),
Frunze, Mektep Basması.
KİF : ÖZYETGİN, A. Melek (2001), Ebü Hayyan, Kitabu’l-îdrak li Lisani ’l-Etrak, Fiil:
Tarihî-Karşılaştırmalı Bir Gramer ve Sözlük Denemesi, Ankara, KÖKSAV Yayınları.
Kkalp. : Karakalpak Türkçesi
KkalpTTS : Karakalpak Tiliniy Tüsindirme Sözligil-IV (1982-1992), Nökis, Karakalpakstan
Baspası.
Krç.-Malk. : Karaçay-Malkar Türkçesi
Krç-MalkTS:TAVKUL, Ufuk (2000), Karaçay-Malkar Türkçesi Sözlüğü, Ankara, TDK
Yayınları.
Krh. : Karahanlı Türkçesi
krş. : karşılaştırınız
Kry.: Karay Türkçesi
KryS: ÇULHA, Tülay (2006), Karaycanın Kısa Sözvarlığı (Karayca-Türkçe Sözlük), İstanbul,
Kitap Matbaası.
KTLS : ERCİLASUN, Ahmet Bican vd. (1991), Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I,
Ankara, KB Yayınları.
KTSV: BOROVKOV, A.K. (2002), Orta Asya’da Bulunmuş Kur ’an Tefsirinin Söz Varlığı
(XII.-XIII. Yüzyıllar), (Çev. : H. İbrahim Usta, Ebülfez Amanoğlu), Ankara, TDK
Yayınları.
KurT:TOPALOĞLU, Ahmet (1978), Muhammed Bin Hamza,XJ-f Yüzyıl Başlarında Yapılmış
Kur ’an Tercümesi II ( Sözlük ^.Ankara, KB Yayınları.
KW: KUNOS, Ignâc (1999), Kasantatariches Wörterverzeichnis, (Zusammengesteltt von
Zsuzsa Kakuk unter Mitwirkung von İmre Baski), Ankara, TDK Yayınları.
Kzk. : Kazak Türkçesi
KzkTS : KEDESBAYEV İ. K. vd. (1984), Kazak Türkçesi Sözlüğü, (Tere. : Haşan Oraltay-
Nuri Yüce-Saadet Pınar), İstanbul, TDAV Yayınları.
KzkTTS : KEDESBAYEV İ.K. vd. (1959-1961), Kazak Tiliniq Tüsindirme Sözligi 1-11,
Almatı, Kazak SSR Gılım Akademiyasının Baspası.
Kzk-TürkS : KOÇ, Kenan vd. (2003), Kazak Türkçesi-Türkiye Türkçesi Sözlüğü, Ankara,
Akçağ Yayınları.
Marz : KORKMAZ, Zeynep (1973),Marzuban-nâme Tercümesi, Ankara, AÜDTCF Yayınları.
ME: YÜCE, Nuri (1988), Ebu’l-Kâsım Cârullâh Mahmüd Bin eOmar Bin Muhammed Bin
Ahmed Ez-Zamaoşari El- Hwârizmi,Mukaddimetü’l-Edeb, Ankara, TDK Yayınları.
MersS: TOR, Gülseren (2004'), Mersin Ağzı Sözlüğü, İstanbul, Kitap Matbaası.
MBTS: AYVERDİ, İlhan (2005), Misalli Büyük Türkçe Sözlük 1-111, İstanbul, Kubbealtı
Neşriyatı.
NF: ATA, Aysu (1998), Nehcü’l-Ferâdis, UştmaolarnıM Açuk Yolı, III, Dizin-Sözlük,
Ankara, TDK Yayınları.
OrhTG: TEKİN, Talat (2000), Orhan Türkçesi Grameri, Ankara, Sanat Kitabevi.
Osm. : Osmanlı Türkçesi
OTWF: ERDAL, Marcel (1991), Old Turkic Word Formation 1-11, Wiesbaden, Otto
Harrasowitz.
OYTŞ: TEKİN, Talat (1989), XI. Yüzyıl Türk Şiiri, Divânu Lugât’it-Turk’teki Manzum
Parçalar, Ankara, TDK Yayınları.
Özb.: Özbek Türkçesi
Özb-TürkK: YAMAN, Ertuğrul ve NizamiddinMAHMUD (1998), Özbek Türkçesi-Türkiye
Türkçesi Ve Türkiye Türkçesi-Özbek Türkçesi Karşılıklar Kılavuzu, Ankara, TDK
Yayınları.
ÖZTÜRK, Rıdvan (1997), Uygur ve Özbek Türkçelerinde Fiil, Ankara, TDK Yayınları.
Saha. : Saha Türkçesi, Yakut Türkçesi
SDD: TDK (1947), Söz Derleme Dergisi III, İstanbul, TDK Yayınları.
ŞT: Şecere-i TerAkime (1996), (hzl. Zuhal Kargı Ölmez), Ankara, Simurg Yayınları.
Şor. :Şorağzı
ŞorS : TANNAGAŞEVA, N.N. Kurpeşko ve Şükrü Haluk AKALIN (1995), Şor Sözlüğü,
Adana, ÇÜ Basımevi.
TarS: TDK (1963-1972), Tarama Sözlüğül-VIII, Ankara, TDK Yayınları.
Tat. : Tatar Türkçesi
TDBUÜ= TEKİN, Talat (1995), Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler, Ankara, T.C. Kültür
Bakanlığı-Simurg.
Tel. : Teleüt ağzı
TelS: RYUMİNA-SIRKAŞEVA, L.T. ve N.A. KUÇİGAŞEVA (2000), Teleüt Ağzı Sözlüğü,
(Çev.: Şükrü Haluk Akalın ve Caştegin Turgunbayev), Ankara, TDK Yayınları.
TT: Türkiye Türkçesi
Tuv. : Tuva Türkçesi
TuvTS: ARIKOĞLU, Ekrem ve Klara KUULAR (2003), Tuva Türkçesi Sözlüğü, Ankara,
TDK Yayınları.
Türkm. : Türkmen Türkçesi
Türkm-TürkS: Türkmence-Türkçe Sözlük (1995), (Hzl.: Talat Tekin vd.), Ankara, Simurg
Yayınları.
yuk. bk. : yukarıya bakınız
YUyg. :Yeni Uygur Türkçesi
YUygTS: NECİP, Emir Necipovic (1995), Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, (Çev.: İklil Kurban),
Ankara, TDK Yayınları.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com