Foucault’nun İktidar Görüşü Hakkındaki Eleştiriler Üzerine Bir Çalışma

Bu çalışmada Foucault’nun iktidar görüşüne devlet ile iktidar ilişkisi bağlamında yapılan bazı eleştirilerin değerlendirilmesi yapılacaktır. Bu yapılırken, öncelikle, Foucault’nun iktidara dair söyledikleri, bu konu bağlamında, kısa bir şekilde ele alınacak ve daha sonra yapılan eleştiriler irdelenecektir. Son olarak da Foucault’un düşüncelerinden hareketle bir değerlendirme yapılacaktır. Foucault iktidarı devlete bağlı olarak ele alan görüşleri eleştirmektedir. Çünkü ona göre, bu türden değerlendirmeler iktidar sorununu ele alırken yetersiz kalmaktadır. Oysa iktidar daha geniş ve yaygın bir temele sahiptir. Devletin iktidarın işleyişinde önemli bir rolü vardır elbette; ancak bu, iktidar eşittir devlet demek değildir. Öte yandan iktidar, hukuk söz konusu olduğunda, sadece yasaları gücüyle değil, normlar aracılığıyla da işlemektedir. Hukuk, bir “norm oyunu” bağlamında iş görmektedir. Bu da, yasaları normlara indirgemek veya yasaların hukuksal prosedürlerde önemsiz olduğunu söylemek demek değildir. Bu, daha çok, normun hukukta oynadığı role vurgu yapmaktır. Foucault, düzenli ve meşru iktidar biçimlerini, genel mekanizmaları ya da toplu etkileri olabilecek şeyler bakımından analiz etmek değil; aksine iktidarı aşırılıklarında, uç çizgilerinde, kılcallaştığı yerde kavramak gerektiğini belirtir. Başka bir ifadeyle, bu, iktidarı gitgide daha az hukuksal olan uç noktalarında kavramaktır. Bununla birlikte, iktidarı kütlesel ve homojen bir tahakküm fenomeni olarak bir bireyin, bir grubun veya bir sınıfın başkaları üstündeki tahakkümü olarak görmemek de gerekir. Ona göre, bir güç ilişkileri çokluğu olan iktidar her toplumsal ilişkide üretilir ve her yerde vardır. Foucault, devlet aygıtının, yasaların ya da diğer hegemonik biçimlerin, iktidarı tanımlayan stratejilerin kristalize olarak aldığı biçimlerden oluştuğuna dikkati çeker. Bu bağlamda, iktidar ancak işlediği zaman varolduğu için, onun işleyişinin analizini yapmak, hangi durumlarda egemenlik biçimlerine büründüğünü saptamak gerekir. Kendine yöneltilen eleştirilere karşılık olarak Foucault, iktidarın, her şeyi açıklayacak şey olduğunu asla iddia etmediğini belirtir. O, sorununun ekonomiye dayalı bir açıklamanın yerine iktidara dayalı bir açıklamayı koymak olmadığını, aksine iktidar konusunda yapmış olduğu farklı analizleri koordine etmeyi, sistemleştirmeyi denemek olduğunu söyler. Öte yandan Foucault, günümüzde entelektüelin rolünün yasalar koymak, çözümler önermek, kehanette bulunmak olmadığını belirtir. Çünkü böyle yaptığında, sadece belirli bir iktidar durumunun işleyişine katkıda bulunmuş olur. Foucault bu durumu eleştirir ve amacının, ekonomiyi temel alan bir açıklamanın yerine iktidarı temel alan bir açıklamayı koymak olmadığını belirtir. O, iktidar sorunu etrafında biçimlendirilen farklı analizleri ve yaklaşımları düzenlemeyi ve sistemleştirmeyi denediğini söyler. İktidarın tam anlamıyla kendini dayatan, genel, soyut bir ilke olduğu ve iktidarı açıklayamadığı şeklindeki iddiaları ise anlayamadığını belirtir.