İLK DÖNEM ŞİÎ GULATI.

İlk dönem dini-siyasi hareketlerin tarihini yazarken birçok güçlüklerle karşılaşılır. İlk dönem Şîasını ele alırsak, bu zorlukların en azından bir kısmı, yarı biçimlenmiş sonraki Şiî modellerin ortaya çıkmasından ileri gelmiştir. İlk dönem Şiî düşüncesinin çeşitli fırkaları, bir yeniden oluşum, seçim ve birleşim süreci geçirmiş ve Şiîlik kendi resmi doktrinel formunu kazanmıştır. Etkisi bakımından Şiî fırkalarının en önemlisi olan İmamiyye, on ikinci İmam Muhammed el-Muntazır’ın gaybetinden sonra, üçüncü/dokuzuncu (260/873–4) yüzyılın son döneminde ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu zamandan önce tarihçi, bilinmezlerin bu gri bölgesine, genellikle sonraki veya biraz daha önceki yazarlar vasıtasıyla ulaşmaktadır. Söz konusu Şiî yazarlar, geçmiş bu olay ve doktrinel formülasyonları, kendi dönemlerindeki algılamalarının, yani doğru ya da zıt kabullerinin öncüsü olarak görmekteydiler (tarih yanılgısı). Onlar tarafsız bilimsel nedenler için değil, daha çok insanları itikatlarında yönlendirme ve doğrulama amacıyla yazmaktaydılar ve tarihsel açıdan doğru başlangıçlara çok az ilgi duyuyorlardı.