KİSA'İ'NİN KİT ABU BEDİD-DÜNYA ve KIŞAŞİL-ENBİYA ADLI ESERİNİN İSTANBUL'DAKİ TERCÜMELERİ

Türkçe'nin tarihî inkişafını tâkip ve yazı dillerinin teşekkülünü tes-bit bakımından karışık şîve husûsiyetleri taşıyan metinlerin önemi büyüktür. Coğrafî yakınlık ve kültür münasebetleri Türk şivelerinin birbirine karşılıklı tesirlerini mümkün kılmış ve bu tesirler şivelerde kendilerini hissettirmiştir. Bunun yanında aynı devirde aynı muhite yerleşen iki etnik unsurun şîve husûsiyetleri o muhitte meydana getirilen eserlere aksetmiş ve zamanla bu unsurdan birinin hâkim duruma geçmesiyle şivesi de yazı diline hâkim olmağa başlamıştır. Kıpçak sahasından daha Abbasî'ler devrinden itibaren Ön-Asya ve Mısır'a getirilen Kıpçak köleleri zamanla bu ülkelerde nüfuz sahibi o¬lup siyasî ve askerî mevkiler elde ettikleri gibi, 1250 tarihinde de Mısır'da Eyyubîler hâkimiyetine son verip Memluk hâkimiyetini kurmuşlardır (1250-1517). Selçukîler ve Eyyubîler devrinde Irak, Suriye ve Mısır'a Kıpçaklarla beraber kesîf şekilde Oğuz-Türkmen unsurları da yerleşmişti. 1 Böylece bu iki Türk unsurunun birbirine karışarak birlikte yaşamaları, tabiatiyle şiveleri arasında da bir kaynaşmayı intaç edecekti. Nitekim bu sahada meydana getirilen eserlere başlangıçta Kıpçak şîvesi husûsiyetleri hâkim olduğu halde, zamanla Oğuz Türkçesi husûsiyetleri hâkim olmuş, Osmanlıların hâkimiyetinden sonra da bu sahanın yazı dili yerini tamamen Osmanlıca'ya terketmiştîr.2 Bu yazımızda kısaca dil hususiyetlerine temas edeceğimiz Kisâ^ı tercümelerinden biri işte yukarıda zikrettiğimiz karışık şîve husûsiyetlerini taşımaktadır. Bununla beraber tercümede Oğuz Türkçesi hususiyetleri hâkim durumdadır.