LATİN HARPLERİ İLE YAZILMIŞ BÎR KAÇ OSMANLI ATASÖZÜ

Napoli'deki Millî Kütüphanede bulunan türkçe elyazmaları arasında1 latince yazılmış bir Osmanlı Türkçesi grameri vardır. «Turcieae linguae per terminos latinos educta Syntaxis in usum eorum qui in Tureiam missiones subeunt» adını taşıyan 'gramer2, Bologna'lı Kont Giovan Battista Montalbano tarafından 1622-1632 yılları arasında kaleme alınmıştır. 1596'da Bologna'da doğmuş olan G.B. Montalbano3, avukat olduktan sonra yirmi yaşında iken düyayı gezmeğe başlamıştı. Türkiye'ye geldiğinde Osmanlı împaratorluğu'nun çeşitli diyarlarını dolaşmıştı. İstanbul'da Gaspare Graziani1 ile tanıştıktan sonra tavsiyesi ile Osmanlıların hizmetine girmişti. 1620 yılında Boğdan Voyvodası olan Graziani'nin isyanı, yenilmesi ve öldürülmesinden sonra tarafları olan Montalbano İtalya'ya dönmüştü. Venedik hizmetine girdiğinde Osmanlılar tarafından kuşatılmış olan Girit adasında 1646 yılında ölmüştür. 1 Napoli Millî Kütüphanesindeki türkçe elyazmaları şimdiye kadar incelenmemiştir. J. von Hammer, bir makalesinde bazı yazmaların başlıklarını ve yazarlarının adlarını vermekle yetinmişti. Bk. J. von Hammer, Lettere sui manoscritti orieritali e particolarmente arabi che si trovano nelle diverse Biblioteche d'Italia. II, Biblioieca. Italiana, 45 (1827), s. 32-41. Hazırlamakta olduğumuz katalogunu pek yakında yayımlamak ümidindeyiz. 2 Müteveffa Prof. Dr. A. Bomıbaci 1938 yılında bu yazmadan' haber vermişti. Bk. A. Bombaci, La «Regola del parlare turcho», Napoli 1938, s. 11. Daha geniş bilgi için bk. A. Gallotta, La grammatica turca di Giovan Battista Montalbano (XVII se-colo), Atti del Sinvposio di ricerche e studi per uno sviluppo scientifico. dei rapporti italo-turohi (baskıda). 3 ; Hakkında daha geniş bügi için bk. A. Gallotta, y. g;'m. De morîbus Turcarum commentarius adlı başka bir eseri bir kaç defa bastırılmıştır (Roma 1625, 1636; Lug-dum-Batavorum 1630, 1634). 4 Gaspare Graziani veya Gratiani Hırvat doğumlu imiş. Osmanlı İmparatorluğu'nun hizmetine girdikten sonra kendisine evvelâ 1616 yılmda Naksos ve Paros Dukalığı sonra 1618/1619'da Boğdan Voyvodalığı verilmiştir. Bk. J. von Hammer, Öe-. schichte der osmanischen Reiches, IV, Best 1829, s. 467, 483, 489, 502-503, 511.