I. DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA BİR SİVİL TOPLUM GİRİŞİMİ ÖYKÜSÜ: HALİÇ VAPUR ÜCRETİ ZAMMINA HALKIN TEPKİSİ

Bu makalemizde, Birinci Dünya Savaşı'nın hemen başlangıcında gerçek¬leşen bir sivil toplum girişimi öyküsü anlatılmaktadır. Savaşın başlangıcında ve henüz Osmanlı Devleti savaşa katılmadan önce, İstanbul'da Haliç Vapurları Şir¬keti tarafından taşıma ücretlerine yapılan zammın, halkın tepkisi sonucu geri alınması ilgi çekici bir olay olsa gerek. * İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora öğrencisi. Bilindiği gibi, Osmanlı İmparatorluğu'nda, birçok kamu hizmeti imtiyaz yöntemiyle, özel sektör tarafından işletilmekteydi. Haliç Vapurları Şirketi de Ha¬liç kıyıları arasında vapurla yolcu taşıma imtiyazını alan şirketti. Haliç kıyıları İstanbul'un en eski dönemlerinden beri yoğun yerleşim alanlarıydı. Bu doğal li¬man, Osmanlı döneminde bir ticaret ve gemi tezgahları bölgesi, savaş gemileri¬nin yatak yeri olmuştu . Bu dönemde Eyüp, yaygın olarak Musevi ve Rumların yerleşim alanıydı. Karşı yakada Galata ise kozmopolit bir Akdeniz liman kenti şeklinde gelişirken, Kasımpaşa tamamen Türklerin yerleşim bölgesiydi . Ha-liç'in yukarı kesimleri de köşkler ve saraylarla donatılmıştı.