Buradasınız

ANADOLU İSKELELERİ VE KARA YOLU BAĞLANTILARI (XVI. YÜZYIL SONLARI)

THE ANATOLIA PIERS AND THEIR ROAD LINKS (AT THE END OF THE XVITH CENTURY)

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2534
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
In the 16th Century Ottoman State reached its peak with land from the continents of Asia, Europe and Africa. The conquest and administration of these regions a nd subsistence of t he c apital c ity r equired a f unctional s ea a nd land route system. From the early Ottoman conquests, the Ottomans took over the Roman road system, with Byzantine and the Seljuks adjunctions. The Ottomans did some regulations to these routes after necessities. These regulations could be building of bridges o r l aying d own o f p avements o r i mprovement o f substructure/infrastructure for more functional use. The Ottoman State recorded this sea and land route-system detailed and in a systematic way for first time in an official document H. 1002 / M. 1594- 1595 (a menzil and a harbor register). According to this register, the Ottomans had six different main routes. Three of these were in the Anatolian area while the rest were in the Rumelia. The Ottoman State entitled these according to the continent they were located and their location regarding to İstanbul. Furthermore the continuation part of the register shows a list of harbours taking place on the sea route. Also four sea routes were registered, two of them started from İstanbul and the rest two started from Üsküdar. The routes which started from Üsküdar sailed to the Anatolian coasts when the other sailed to coasts of Rumelia. A lso i t appears that i n some p laces, m ain r outes a nd i n o ther p laces secondary routes met with the harbours which functioned as menzils on the sea routes.
Abstract (Original Language): 
Osmanlı Devleti, Asya, Avrupa ve Afrika kıtasındaki topraklarıyla, XVI. yüzyıl ortalarında, muazzam bir büyüklüğe ulaşmıştı. Bu toprakların fethi, idaresi ve başkentin iaşesi için hem deniz hem de karada işlevsel bir yol sistemine ihtiyaç duyulmaktaydı. Osmanlı Devleti ilk fetihlerinden itibaren Romalılar devrinden kalma bu yol sistemlerini, Bizans ve Selçuklulardan -onların da yapmış olduğu ilavelerle birlikte- devralmıştır. Bu yol sistemini kendi ihtiyaçlarına göre yeniden düzenlemiştir. Köprüler ekleyerek ve kaldırım döşeyerek geliştirdiği gibi, alt yapı birimleriyle de daha işlevsel hale getirmiştir. Osmanlı Devleti’nin hem karada hem de denizde sahip olduğu yol sistemini ayrıntılı ve sistemli olarak ilk kez kaydettiği resmi belge, H. 1002 / M. 1594-1595 tarihli menzil ve iskele defteridir. Söz konusu deftere göre Osmanlı Devleti’nin kara üzerinde altı adet ana yol güzergâhı bulunmaktadır. Bunlardan üçü Anadolu topraklarında diğer üçü ise Rumeli topraklarındadır. Osmanlı Devleti kara yollarını isimlendirirken bulundukları kıta ile birlikte yolun İstanbul’a göre konumunu esas almıştır. Yine defterin devamında deniz rotası da, üzerinden geçtiği iskelelerin listelenmesi suretiyle, gösterilmiştir. Bu suretle ikisi İstanbul’dan diğer ikisi ise Üsküdar’dan başlatılan dört adet deniz rotası kaydedilmiştir. Üsküdar’dan başlatılan yollar Anadolu sahillerini, İstanbul’dan başlatılan yollar ise Rumeli sahillerini dolanmaktadır. Bazı yerlerde ana güzergâhların, bazı yerlerde ise tali yolların deniz rotalarının menzilleri konumunda olan iskelelerle kesiştiği görülmektedir.
349
367

REFERENCES

References: 

I-Başbakanlık Osmanlı Arşivi
Bâb-ı Âsafi Divan-ı Yol Menzil Defteri, A.DVN. MHM, 948, Özel No:162, s.1/ 5.
Kamil Kepeci Tasnifi (KK.): 2555.
Maliyeden Müdevver Defterleri (MAD.): 9925, 10492.
II-Süleymaniye Kütüphanesi
Redif Askerî Tâlimatnâmesi, Türkçe Yazmalar, Hüsrev Paşa Kısmı, nr. 813/4.
III-Yayınlanmış Belge, Araştırma ve İnceleme
AYGÜN Necmettin (2000).“Trabzon Gümrüğünde İktisadî Faaliyetler 1750-1800, I”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 11, s. 1-22.
BAYKARA Tuncer (1988). Anadolunun Tarihi Coğrafyasına Giriş I Anadolu’nun İdari Taksimatı, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
BOSTAN İdris (2005a). “Kanunî, Barbaros ve Akdeniz’de Değişen Güç Dengeleri”, Doğu Batı Düşünce Dergisi Sayı: 34 Akdeniz, XXXIV, s. 171-180.
Anadolu İskeleleri ve Kara Yolu Bağlantıları (XVI. Yüzyıl Sonları) 365
BOSTAN İdris (2005b). Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği, İstanbul: Kitap Yayınevi.
BRAUDEL, Fernand (1993). Maddi Uygarlık Ekonomi ve Kapitalizm XV-XVIII. Yüzyıllar (Gündelik Hayatın Yapıları), I-II, (Çeviren: Mehmet Ali Kılıçbay), Ankara: Gece Yayınları.
ÇETİN Cemal (2013a). Ulak Yol Durak Anadolu Yollarında Padişah Postaları (1690-1750), İstanbul: Hikmetevi Yayınları.
ÇETİN Cemal (2013b). “Osmanlılarda Mesafe Ölçümü ve Tarihi Süreci”, Prof. Dr. Nejat Göyünç’e Armağan, (Edit. Hasan Bahar vd.), Konya: Selçuk Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü, s. 443-466.
ÇETİN Emrah (2014). “ Franz Taeschner’in Muhtelif Devirlerinde Anadolu’nun Yolları ve Cihan Münakalatına Nazaran Vaziyeti İsimli Eseri Üzerine Notlar”, Tarih Okulu Dergisi, S.XVII, s. 321-343.
DÖKMECİ Volkan (2011). Venedik Kaynaklarına Göre II. Bayezid ve I. Selim Dönemlerinde Osmanlı Denizciliği ve Korsanlık, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
EKİN, Ümit (2002). XVII.-XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Ulaşım ve İletim Örgütlenmesi Üzerine Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
ERDOĞRU Mehmet Akif (2004). “Kanunî Sultan Süleyman’ın Rodos Seferi Ruznamesi”, Tarih İncelemeleri Dergisi: İzmir, XIX, 1, s. 55-71,
SEVİN, Veli (2001). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, I, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
FAROQHI Suraiya (1993). Osmanlı’da Kentler ve Kentliler, (Çev. Neyyir Kalaycıoğlu), İstanbul: Tarih Vakfı.
GOFFMAN Daniel (2004). Osmanlı Dünyası ve Avrupa 1300-1700, (Çev. Ülkü Tansel), İstanbul: Kitapevi Yayınları.
ĠREÇEK Konstantin Yosif (1990). Belgrad- İstanbul Roma Askerî Yolu, (Çev. Ali Kemal Balkanlı), Ankara: Kültür Bakanlığı.
HALAÇOĞLU, Yusuf (2002). Osmanlılarda Ulaşım ve Haberleşme (Menziller), Ankara: PTT Genel Müdürlüğü.
İLTER Fügen (1978). Osmanlılara Kadar Anadolu Köprüleri, Ankara: Karayolları Genel Müdürlüğü.
İNALCIK Halil (2003). Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ (1300-1600), (Çev. Ruşen Sezer), İstanbul: Yapı ve Kredi Yayınları.
İNALCIK Halil (2008). Türkiye Tekstil Tarihi Üzerine Araştırmalar, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
İNALCIK Halil (2009). Devlet-i ‘Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-I, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
İNAN Kenan (2003). “Trabzon’un Osmanlılar Tarafından Fethi”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, s. 74-79.
KILIÇ, Orhan (1997). 18. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Devleti’nin İdarî Taksimatı-
366
Cemal ÇETİN
Eyalet ve Sancak Tevcihatı, Elazığ: Ceren Matbacılık.
LYBYER Albert Howe (1987). “Osmanlı Türkleri ve Doğu Ticaret Yolları”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih İncelemeleri Dergisi, III, İzmir, s.141-157.
MURPHEY Rhoads (2007). Osmanlı’da Ordu ve Savaş 1500-1700, (Çev. M. Tanju Akad), İstanbul: Homer Kitabevi.
MÜDERRİSOĞLU M. Fatih (2002). “Menzil Kavramı ve Osmanlı Devleti’nde Menzil Yerleşimleri”, Türkler, X, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s. 920-926.
NASÛHÜ’S-SİLÂHÎ MATRAKÇI (1976). Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irakeyn-i Sultan Süleyman Han, (Yay. Haz. Hüseyin G. Yurdaydın), Ankara: Türk Tarih Kurumu.
ÖZDEMİR Şenay (2004). Akdeniz Hakimiyetinde Osmanlı Devleti ve Korsanlık (1695-1789), Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
ÖZERGİN M. Kemal (1959). Anadolu Selçukluları Çağında Anadolu Yolları, Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul.
PRYOR John H. (2004). Akdeniz’de Coğrafya, Teknoloji ve Savaş, (Çev. Füsun Tayanç-Tunç Tayanç), İstanbul: Kitap Yayınevi.
SAK İzzet ve ÇETİN Cemal (2005). “ XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı Hac Menzilleri”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,19, Konya, s.199-260.
ŞENTÜRK M. Hüdai (2002). “Tanzimat Devrine Kadar Osmanlı Devleti’nin Ulaşım Teşkilâtı ve Yol Sistemine Genel Bir Bakış”, Türkler, X, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s.904-912.
ŞİMŞİRGİL Ahmet (2006). Birincil Kaynaklardan Osmanlı Tarihi, Kayı II, İstanbul: Şems Yayıncılık.
TAESCHNER Franz (2010). Osmanlı Kaynaklarına Göre Anadolu Yol Ağı, (Çev. Nilüfer Epçeli), İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
TANSEL Selahattin (1999). Fatih Sultan Mehmet’in Siyasi ve Askeri Faaliyetleri, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları
TUNCEL Metin (1991). “Anadolu-Coğrafya”, DİA, C.III, İstanbul, s. 106-107.
UZUNÇARŞILI İsmail Hakkı (1979). Osmanlı Tarihi, II, Ankara: TTK.
ÜNAL, M. Ali (1999). Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Isparta: Fakülte Kitabevi.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com