Buradasınız

GAP Yöresinde Su Kullanımı ve Tuzluluk

Use of Irrigation Water and Salinity Problems in The Southeastern Anatolia Project (SEAP) Area

Journal Name:

Publication Year:

Abstract (2. Language): 
The "GAP" Region is one of the most important regions in Turkey, from the viewpoint of having the highest potential in land and water resources. Irrigation, by projects, in the "GAP" areas was started in the Harran P1ain in 1995. In the "GAP" Region, an area of 183.000 ha has been opened for irrigation in the 1998 irrigation season. However, in Harran, an area of 120.000 ha, its network having been completed in 1999, started to be irrigated. Surface irrigation methods are being used extensively in the Region. These methods are known to be of low irrigation efficiency, extreme water and soil losses. Studies in the Region have shown that in all the systems of the Region there is a tendency of excessive irrigation. It was determined that 0.15-7 fold of required water amount has been applied. Excessive use of water would causes to create serious problems such as salinity, water table, and wetness. For example, in the irrigation of the Harran plain, problems of salinity and hight water table appeared, related to soil properties, and applied irrigation methods. Reasons such as the heavy texture of the soil, water consumption by plants and high evaporation losses as well as inexistence of drainage system, cause increase in the probability of developing the risk of salinity in Harran. Through studies executed in Akçakale and surroundings it was determined that high ground water constitute a great risk. The latest measurements accomplished between 1997-1999 show that lands with ground water between 0 and 1.0 m comprise 21-26 % of the total irrigated areas and those between 1.0 and 2.0 m comprise 26 % to 37 %. The areas, which have salinity and alkalinity problems are located at the around of Akçakale, south part of Harran Plain. In this area, some soil series have serious salinity problem. Especially, the soil series located near the edge of Cullap Stream bed have boron contamination as well as salinity problem.
Abstract (Original Language): 
GAP Yöresi, su ve toprak kaynakları bakımından Türkiye’nin en yüksek potansiyeline sahiptir. GAP alanlarında projeli sulama Harran Ovası’nda 1995 yılında başlamıştır. Anılan alanlarda, 1998 yılında, 183 000 ha alan sulanmakta; 120 000 ha alanda ise sulama sistemleri yapılm aşamasındadır. Sulamanın yaygınlaşması ile birlikte, bir çok sorunlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Özellikle, sulamadan dolayı toprakların ve suların tarımsal kökenli kirlenmeleri gündeme gelmiştir. Bu çalışmada, GAP yöresinde sulama ve tuzluluk ilişkileri inceklenmiştir.. Yörede yüzey sulama yöntemleri kullanılmaktadır. Anılan yöntemlerde su kayıpları çok yüksek boyutlara ulaşmaktadır. Yörede aşırı sulama uygulanmaktadır. Gereğinden 0.15-7 katı daha fazla sulama suyu uygulandığı saptanmıştır. Aşırı sulama nedeniyle tuzluluk, taban suyu ve yaşlık gibi sorunlar ortaya çıkmıştır. Örneğin, Harran Sulaması’nda değinilen sorunların olduğu saptanmıştır. Ova toprakların ağır bünyeli oluşları, kullanılan sulama yöntemleri, buharlaşma ve su tüketimi kayıplarının yüksekliği, tuzluluk ve taban suyu sorunlarına neden olmuştur. Yapılan son ölçmelerde, 1997-1999, taban suyunun 0-1.0 derinlikte olan alanların %21-26; 1.0 -2.0 m de olanların ise %26-37 olduğu anlaşılmıştır. Tuzlu-alkali alanlar, Alçakale civarında bulunmaktadır. Buradaki bazı toprak serilerinde anılan sorun, çok ciddi boyutlara ulaşmıştır. Özellikle, Cullap Deresi çevresinde bulunan topraklarda tuzluluğun yanında bor bulaşıklığı da saptanmıştır.
19
33

REFERENCES

References: 

Ağca, N., 1990. Harran Ovası Bazı Toprak Serilerinde Değişebilir Sodyum Oranı
(ESR)-Sodyum Adsorbsiyon Oranı (SAR) İlişkilernin Saptanması. Ç.Ü. Fen
Bilimleri Enst. Toprak Anabilim Dalı Doktora Tezi. Adana, 149 s.
Anonim, 1988. Güneydoğu Anadolu Toprakları (GAT). I. Harran Ovası Toprakları.
TÜBİTAK-TOAG Araştırma Projesi, Kesin Sonuç Raporu.
Anonim, 1998. Güneydoğu Anadolu Projesi’nde Son Durum (Aralık 1998). T.C.
Başbakanlık Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalıkınma İdaresi Başkanlığı,
Ankara, 52s.
Anonim, 2000a. GAP 2000. Güneydoğu Anadolu Projesi. T.C. Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanlığı, DSİ Genel müdürlüğü yayınları, Ankara.
Anonim, 2000b. GAP Sulamalarıyla İlgili Değerlendirmeler. T.C. Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü, İşletme ve Bakım Daire
Başkanlığı, Ankara (Basılmamış)
Balaban, A., 1986. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Entegre sistemi, Planlama ve
Uygulama Sorunları. Güneydoğu Anadolu Projesi Tarımsal Kalkınma
Sempozyumu, A.Ü. Ziraat Fakültesi, TÜBİTAK, T.C. Ziraat Bankası, 18-21
Hasım 1986, Ankara, s.1-18.
Çetin, Ö., 1992. Comparison of Different Irrigation Methods (Furrow, Trickle,
LEPA, and Sprinkler) for Cotton Under Harran Plain Conditions. Final Report.
Ministry of Rural Affairs, Sanliurfa, 84s.
Çullu, M.A., Almaca, A., Öztürkmen, A.R., İnce, F., Seyrek, A., Alkan, A.,
Kızılgöz, İ., 1999. Harran Ovası Topraklarında Tuzluluğun Mevsimsel
Değişmesi. GAP I. Tarım Kongresi, Harran Üniv. Ziraat Fak., 26-28 Mayıs,
Şanlıurfa, Cilt I., s. 901-908
Çullu, M.A., Almaca, A., Öztürkmen, R., Ağca, N., İnce, F., Derici, M.R., 1998.
Harran Ovası Topraklarında Tuzluluk Değişimleri. M. Şefik Yeşilsoy
International Symposium on Arid Region Soils. 21-24 Eylül, İzmir.
Dinç, U., 1998. Sulu Tarım Alanlarında Tuzlulaşma ve Alkalileşme. Toprak
Tuzlulaşması. TEMA Yayınları, İstanbul, s. 8-14.
Erözel, A. Z., 1991. Harran Ovasında Dren Aralıklarının Belirlenmesi. A.Ü. Ziraat
Fakültesi Yıllığı. Ankara, 39, 1-2.
Erşahin, S., 1990. The Relationship Between Some Basic Soil Characteristics With
Infiltration Rates Of Important And Common Six Soil Series At The Harran
Plain. MSc. Thesis, Çukurova University, Graduate School of Science, Adana,
145s.
Kanber, R., 1996. Harran Ovası'nın Çoraklaşmasına İlişkin Görüşler. Ç.Ü.Ziraat
Fakültesi Dekanlığına gönderilen Rapor. Adana, 2 s.
Kanber, R., Kırda, C., Tekinel, O., 1992. Sulama Suyu Niteliği ve Sulamada
Tuzluluk Sorunları. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Genel Yay. No. 21, Ders Kitapları
Yay. No. 6, Adana, 241 s.
Kanber, R., Köksal, H., Ünlü, M., Ödemiş, B., 1999. Sulama ve Çevre İlişkileri.
GAP Yöresinde Çevre Eğitimi. 4-7 Ekim 1999, Diyarbakır. Türkiye Çevre Vakfı
Yayını. No. 140, Ankara, s. 195-230
Kanber, R., Yazar, A., Çevik, B., 1993. Urfa-Harran Ovası'nda Önemli Kültür
Bitkilerinin Sulanması. Rota, Adana. 5s.
Kapur, S., Sayın, M., Gülüt, K.Y., Şahan, S., 1992. Minerological and
Micromorphological properties of Widely Distributed Soil Series in the Harran
Plain. "in Soils of Harran Plain." TUBİTAK-DOĞA, Ankara, s. 11-21.
Kapur, S., ve Akça, E., Gülüt, M., Şahan, S., 1996. Similarities and Differences of
the Spheroidal Microstructure in Vertisols from Turkey and Israel. Catana-
Elsevier, Amsterdam.
Nacar. A.S., Çelik, S., Bilgel, L., Sevgilioğlu, M., vd., 2000. GAP Bölgesi Harran
Ovası’nda Toprak Tuz ve Su Dengesinin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi ve
Kapalı Drenaj Projeleme Kriterlerinin Belirlenmesi. Yıllık Sonuç Raporu, Köy
Hizmetleri Araşt. Projesi No. 99 230 J01, Şanlıurfa, 12s.
Özkutlu, F., İnce, F., 1999. Harran Ovasının Mevcut Tuzluluğu ve Potansiyel
Yayılım Alanı. GAP I. Tarım Kongresi,. Harran Üniv. Ziraat Fak., 26-28 Mayıs,
Şanlıurfa, Cilt II., s. 909-914.
Sevgilioğlu, M., 1986. Şanlıurfa-Harran Ovası Tuzlu-Sodyumlu Toprakların Islahı,
Köy. Hiz. Ş.Urfa Araş.Enst. Müd. Yayınları, Urfa.
Seyrek, A., Kızılgöz, İ., Çullu, M.A., İnce, F., 1999. Harran Ovasında Tabansuyu
Etkisindeki Toprakların Ağır Metal İçerikleri. GAP I. Tarım Kongresi,. Harran
Üniv. Ziraat Fak., 26-28 Mayıs, Şanlıurfa, Cilt II., s. 931-936.
Tekinel, O., Çevik, B., Kanber, R., Yazar, A., Önder, S., Köksal, H., 1991.
Determination of Efficent Irrigation Water for Irrigation Systems. In: Tekinel, O.
(ed.), Selection of Irrigation Systems in The GAP Region. Proceedings of a
Workshop, 25-26 November 1990, Adana, Turkey. s. 1-18.
Tekinel, O., Kanber, R., 1987. Sulamada Tuzluluk ve Drenaj. Ç.Ü. Zir. Fak. Seri
Konf., Osmaniye, 9 s
Tekinel, O., Kanber, R., Çetin, M., 2000. Su Kaynaklarının Geliştirme ve Kullanımı.
Türkiye Ziraat Mühendisliği 5. Teknik Kongresi Bildiri Kitabı, Ankara, Cilt 1, s.
231-258.
Tekinel, O., Kanber, R., Ünlü, M., Topaloğlu, F., 2001b. Güneydoğu Anadolu Proje
Alanlarında Sulama Suyu Kullanımının Değerlendirilmesi. II. GAP ve Sanayi
Kongresi, TMMOB Makine Mühendisleri Odası Diyarbakır Şubesi, 29-30 Eylül
2001, Diyarbakır, 6 s.
Tekinel, O., Kanber, R., Yazar, A., Ünlü, M., Topaloğlu, F., Çullu, M.A., Önder, S.,
2001a. GAP Bölgesinde Toprak ve Su Kaynakları Kirliliğinin Boyutları,
Nedenleri ve Çözüm Önerileri. T.C. Başbakanlık Güneydoğu Anadolu Bölge
Kalkınma İdaresi Başkanlığı, UNDP. 17 nolu Proje, Ankara, 285 s.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com