Buradasınız

YENİKAPI KAZI ALANININ SON 8000 YILLIK JEOARKEOLOJİSİ VE DOĞAL AFETLERİN JEOLOJİK İZLERİ (İSTANBUL-TÜRKİYE)

Journal Name:

Publication Year:

Abstract (2. Language): 
During the excavations of the Istanbul Archaeological Museum for the Marmaray Project, which will connect two sides of the Bosphorus by rail tube tunnel, an ancient Byzantine Port (Port of Theodosius) was explored around Yenikapı, district of Istanbul. The aim of the study is to understand the stratigraphical sequence observed in the excavation site, to recognize the traces of natural events observed within the sequence and to reach the geoarcheological data that will provide contribution to the archeological studies by geological findings. The sequence studied in the Yenikapı Excavation site was divided into 9 different units. The sequence is transgressive from 1st to 7th unit and regressive from 7th unit, to upper part of the 8th unit. These investigated sequences have been deposited during the last 8000 years. 32 ancient shipwrecks were detected in three different geological layers of nine units which were dated to the 6th century, 7th, 8th, 9th centuries and 10th, 11th centuries respectively. The 4th unit was formed under the effect of an earthquake and following tsunami waves occurred in A.D. 557. It is considered that some of the districts of Istanbul which are very close to shore have submerged by the effect of tsunami waves during the earthquakes in A.D. 553 and 557. It was also considened that the reason of the sinlang of the was 25 Byzantine vessels a very strong storm that affected the coasts of Istanbul city. The traces of this storm are detected in 5th and 6th units.
Abstract (Original Language): 
İstanbul Boğazı'nın iki tarafını raylı tüp geçitle bağlayacak olan "Marmaray Projesi" için Yenikapı semtinde İstanbul Arkeoloji Müzesi yönetiminde devam eden kazılarda Bizans Dönemi limanı (Theodosius** Limanı) ortaya çıkarılmıştır. Çalışmanın amacı; kazı alanında gözlenen stratigrafik istifi anlamak, istif içinde izleri görülen doğal olayları tanımak, derlenen jeolojik girdilerin arkeolojik çalışmalara katkısını sağlayacak jeoarkeolojik verilere ulaşmaktır. Yenikapı kazı alanında çalışılan istif dokuz ayrı birime ayrılmıştır. İstif birinci birimden yedinci birime kadar transgresif, yedinci birimden sekizinci birimin üst kesimine kadar ise regresiftir. Çalışılan çökeller günümüz öncesi son 8000 yılda meydana gelmiştir. Yenikapı'da yapılan kazılarda ayrılan dokuz birimden 6. yüzyıla, 7., 8., 9. yüzyıllara ve 10., 11. yüzyıllara tarihlenen üç ayrı jeolojik katman içinde otuziki dolayında batık gemiye rastlanılmıştır. Dördüncü birim M.S. 557 yılında olan deprem ve bunun ardından oluşan tsunami dalgaları etkisi altında oluşmuştur. M.S. 553 ve 557 yılındaki depremlerde, İstanbul'un denize çok yakın bazı semtlerinin tsunami dalgaları altında kaldığı düşünülmektedir. Bizans Dönemi'ne ait olan 25 dolayındaki geminin batma nedeninin ise İstanbul kıyılarını etkileyen çok güçlü bir fırtına olduğu sonucuna varılmıştır. Söz konusu fırtına izlerine beş ve altıncı birimler içinde rastlanır.
73-95

REFERENCES

References: 

Algan, O., Yalçın, M. N., Yılmaz, Y., Perinçek, D., Özdoğan, M., Yılmaz, İ., Meriç, E., Sarı, E., Kırcı-Elmas, E., Ongan, D., Bulkan-Yeşiladalı, Ö., Danışman, G., ve Özbal, H. 2007. Antik Theodosius Yenikapı Limanı'nın jeoarkeolojik önemi; Geç Holosen ortam değişimleri ve İstanbul'un son 10 bin yıllık kültürel tarihi. Gün ışığında İstanbul'un 8000 yılı. Marmaray, Metro, Sultanahmet Kazıları. Vehbi Koç Vakfı yayını, 242-245.
, , ,
Kırcı-Elmas, E., Sarı, E., Ongan,
D., Bulkan-Yeşiladalı, Ö., Özdoğan, M., Yılmaz, Y., ve Perinçek, D. 2009. Holosen'de Değişken Bir Kıyı Ortamının Antik Theodosius Limanın¬daki (Yenikapı-İstanbul) İzleri. 62. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 13-17 Nisan 2009, MTA -Ankara, 60-61
Altınok, Y. 2005. "Türkiye ve Çevresindeki Tarihsel Tsunamiler", TMMOB İnşaat Mühendisleri Oda¬sı, Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi: Tsu¬nami Özel Sayısı, Yıl 50/2005-4, No. 438, 33¬37.
Asal, R. 2007. İstanbul ticareti ve Theodosius Limanı. Gün ışığında İstanbul'un 8000 yılı. Marmaray, Metro, Sultanahmet Kazıları. Vehbi Koç Vakfı yayını, 180-189.
Başaran, S., Kocabaş, U., Kocabaş, I. Ö., ve Yılmaz, R., 2007. İstanbul Üniversitesi, Yenikapı Bizans batıkları projesi: Belgeleme, yerinden kaldırma, koruma-onarım ve rekontsrüksiyon çalışmaları. Gün ışığında İstanbul'un 8000 yılı. Marmaray, Metro, Sultanahmet Kazıları. Vehbi Koç Vakfı yayını, 190-195.
Çağatay, M.N. Görür, N., Algan, O., Eastoe, C., Tchapalyga, A., Ongan, D., Kuhn, T. ve Kuş-cu, İ. 2000). Last glacial-Holocene palaeo-ceanography of the Sea of Marmara: timing of the last connections with the Mediterranean and the Black Sea. Marine Geology, 167: 191¬206.
Çelik, G.B. 2007. Yenikapı'da günlük yaşam. Gün ışığında İstanbul'un 8000 yılı. Marmaray, Metro, Sultanahmet Kazıları. Vehbi Koç Vakfı yayını, 214-229.
Erel, L., Eriş, K. K., Akçer, S., Biltekin D., Beck, C. ve Çağatay M. N. 2009. Bayrampaşa (Lykos) Deresi Havzası ve Ağzındaki Yenikapı (Theodosius) Limanı Kıyı Alanındaki (Marmara Denizi) Değişim Süreçleri. 62. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 13-17 Nisan 2009, MTA- Ankara, 58¬59.
Gökçay, M. 2007. İstanbul Üniversitesi, Yenikapı kazılarında ortaya çıkarılan mimari buluntular. Gün ışığında İstanbul'un 8000 yılı. Marmaray, Metro, Sultanahmet Kazıları. Vehbi Koç Vakfı yayını, 166-179.
Hürriyet, 2007. Marmara'da tsunami tehlikesi kesin¬leşti. Kaplan, S. yazısı, 07 Kasım 2007
,2008.
Metr
o kazısından taş devri iskeletleri
çıktı. Kınalı, M. yazısı, 06 Ağustos 2008
Janin, R. 1964. Constantinople Byzantine. To¬pographical map of Constantinople during the Byzantine period. Paris.
YENİKAPI KAZI ALANI JEOARKEOLOJİSİ
95
http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Byzantine_ Constantinople_eng.png
National Geographic Türkiye, 2007. Yenikapı'da Tsunami İzleri. Ayman, O. yazısı, Kasım 2007,
s.70
Katalog, 2007.
Yenikap
ı buluntuları. Gün ışığında İstanbul'un 8000 yılı. Marmaray, Metro, Sultan¬ahmet Kazıları. Vehbi Koç Vakfı yayını, 247¬299.
Kocabaş, U. ve Kocabaş, İ.Ö., 2006. İstanbul Üniver¬sitesi, Yenikapı batıkları belgeleme, konser-vasyon, restorasyon ve rekonstrüksiyon projesi 2006 yılı çalışmaları. Sualtı Bilim ve Teknolojisi Bildiriler Kitabı, 115-121, Galatasaray Üniver¬sitesi, İstanbul, 2006.
v
e , 2007. İstanbul Üniversitesi, Yeni -
kapı Bizans batıkları projesi kapsamındaki gemilerin yapım teknikleri ve özellikleri. Gün ışığında İstanbul'un 8000 yılı. Marmaray, Metro, Sultanahmet Kazıları. Vehbi Koç Vakfı yayını, 196-201
Meriç, E., Oktay, F. Y., Sakınç, M., Gülen, D., Ediger, V. Ş., Meriç, N., ve Özdoğan, M. I., 1991. Kuşdili, Kadıköy, Kuvaterner'inin sedimanter jeolojisi ve paleoekolojisi. C. Ü. Müh. Fak. Der.., Seri A- Yerbilimleri 81, 83-91.
,
Perinçek, D., Avşar, N., Nazik, A. ve Yokeş, M.
B., 2007. Yenikapı Batıkları Alt ve Üst Bölümlerinde Gözlenen Güncel Çökellerin Foraminifer, Ostrakod ve Mollusk İçeriği, 11. Sualtı Bilim ve Teknolojisi Toplantısı, Bildiriler Kitabı. 3-4 Kasım 2007, 128-139.
Milliyet. 2009. En eski İstanbullu. Erbil, Ö., Güzelce, O. yazısı, 11 Nisan 2009
Müller-Wiener, W. 2001. İstanbul'un Tarihsel Topoğrafyası, Yapı Kredi Yayınları, 1419, 534 s., İstanbul, 2001.
NTV. 2009. Yenikapı gemileri neden battı? Fırtınamı, Tsunami mi? Yıldız, S. yazısı, 09 Kasım 2009,
s. 66-69
Perinçek, D., 2008. Yenikapı Antik Liman Kazılarında Jeoarkeoloji Çalışmaları ve Doğal Afetlerin Jeolojik Kesitteki İzleri. 1. Ulusal Doğal Afetler ve Yerbilimleri Sempozyumu, 19-22 Mart 2008, Adapazarı. Sakarya Üniversitesi, Doğal Afetler
ve Yerbilimleri Kulübü (DAYK) (Editör: M.
Dinçer Köksal), Bildiriler Kitabı, 31-49.
,Meriç
, E., Pulak, C., Körpe, R., Yalçıner, A. C.,
Gökçay, M., Kozanlı, C., Avşar, N., Nazik, A., Yeşilyurt, S. K., ve Gökgöz, Z., 2007. Yenikapı Antik Liman Kazılarında Jeoarkeoloji Çalış¬maları ve Yeni Bulgular. Türkiye Jeoloji Kurul¬tayı, Bildiri özetleri Kitabı, 131, 135. 16-22 Nisan 2007, Ankara.
Pulak, C., 2007. Yenikapı Bizans Batıkları. Gün ışığın¬da İstanbul'un 8000 yılı. Marmaray, Metro, Sultanahmet Kazıları. Vehbi Koç Vakfı yayını,
202-215.
Ryan, W. B. F., Pitmann, W. C., Major, C. O., Shimkus, K., Moskalenko, V., Jones, G. A., Dimitrov, P., Görür, N., Sakınç, M. ve Yüce, H., 1997. An abrupt drowning of the Black Sea shelf. Marine Geology, 138: 119-126.
,Major, C. O., Lericolais, G., ve Goldstein, S. L.,
2003. Catastrophic flooding of the Black Sea. Annu. Rev. Earth Planet. Sci., 31: 525-554.
Stanley, D.J. ve Blanpied, C. 1980. Late Quaternary water exchange between the eastern Mediterranean and the Black Sea. Nature,
285:537-541.
Yalçıner,
A.C
. Alpar, B., Altınok, Y., Özbay, I., ve Imamura F., 2002. "Tsunamis in the Sea of Marmara: Historical Documents for the past, Models for Future" Marine Geology, 190, pp.
445-463.
Wikimedia, 2008. http://commons.wikimedia.org/wiki/ Hagia_Sophia

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com