ANALYSIS OF THE GEOMETRY OF STALACTITES: BURUCIYE MEDRESE IN SIVAS
Journal Name:
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi
Keywords (Original Language):
| Author Name |
|---|
Abstract (2. Language):
Giyaseddin Jemshid el-Kashi, an outstanding mathematician-astronomer who
lived in early 15th century, devoted a section of his book, Miftah el-Hisab, to
stalactites. There he classifies the stalactites into four types, explains the repeating
elements of each type in a systematic manner, provides some convenient rules
for the survey of the areas of stalactites (without giving the explanatory proofs
and calculations) and describes how to prepare the pattern for a unit element
(Özdural, 1990,37-44). One of his remarks is very enlightening concerning the
underlying principles of the geometry of stalactite designs:
As has been related, the length at the base of the largest side is called
the 'scale of the stalactite' (mikyas el-mukarnas) (Özdural, 1990,37).
Unfortunately for the 20th century architectural historians, el-Kashi does not
give more information on the composition and design of stalactites because,
being a mathematician himself and writing for surveyors, he is solely concerned
with the area survey of stalactites. Nevertheless, his calculations, which are all
based on the 'scale of the stalactite', easily lead us to safely assume that stalactites
were designed according to a modular system based on a certain unit called the
'scale'.
58 METU JFA 1991 ALPAY OZDURAL
Figure 1. Stereopicture of the entrance
portal of Buruciye Medrese İn Sivas
(METU, Architectural Photogrammetry
Center Archive). The stereopair is arranged
so as to give a stereoscopic image
at reading distance.
El-Kashi's account was directly related to stalactites in Persia, Khurasan, Transoxiana
and particularly to Samarkand. In those areas, stalactites are mainly
constructed out of gypsum which, by the nature of material, depend on repeating,
standardized and moulded elements. A modular design system is certainly the
most natural outcome. In neighbouring countries like Anatolia, Syria and Egypt,
however, the main construction material for stalactites is stone which does not
necessarily require every element to be carved in separate pieces. Is the modular
system of el-Kashi also applicable to stone stalactites in other regions? To
answer this question, we will start by analysing the stalactite vault in the portal
of Buruciye Medrese in Sivas, which is chosen arbitrarily.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
El-Kaşi'nin mukamaşlarla ilgili olarak bize aktardığı tipoloji, tanım ve kuralların
Anadolu'daki örneklere uygunluğunu irdelemek amacıyla Sivas Buruciye
Medresesi'ndeki 'portal' içi mukarnas örtüsü inceleme konusu olarak ele
alınmıştır. Analiz sürecinin hazırlık aşamasını oluşturan rölöve en güvenilir
teknik olan fotogrametri tekniğiyle elde edilmiştir.
Mukarnasın en alt sırasını oluşturan yarım altıgen yıldızların değişmeyen ara
mesafesi olan 56 cm binada kullanılan 'arşın' olarak kabul edilmiş ve analizin
ilerki aşamaları bu varsayıma dayandırılmıştır. Bu arşının 24 'parmak'a (veya
'boğun') bölündüğü düşünüldüğünde, mukarnas planının yedi parmak ve sekiz
parmaklık iki modüle dayanan üç bölgeye ayrıldığı gözlenmektedir. Orta bölge
45 derecelik açı sistemine, çevresel bölge tanjantı 1/2 olan açı sistemine, ikisinin
birleştiği bölge ise otuz derecelik açı sistemine dayanan bir düzenlemeyle
tasarlanmıştır. Bu açı sistemlerinin gerektirdiği irrasyonel oranların, taş işçileri
için çok daha pratik ve ulaşılabilir bir yol olan yaklaşık seriler aracılığıyla ifade
edildiği varsayılmaktadır. Yaklaşık serilerin tarihin ilk çağlarından beri bilindiği ve pratik alanlarda kullanıldığı yolunda elde çeşitli kaynaklar vardır. Burucıye'de
bu serilerden 'kare kök 2' ilişkileri için 7/5, 'kare kök 3' ilişkileri için 7/4 oranının
kullanıldığı gözlenmektedir.
Taş sıralarının önce yerde 1/1 ölçeğinde çizildiği ve hazırlandığı, bunlardan inşa
edilen mukarnasın üzerinde alıştırma ve ayrıntılı süslemelerin gerçekleştirildiği
düşünülmektedir. Sıra yüksekliklerinin herbirinin, el-Kaşi*nin belirttiği üzere,
iki modüle eşit olduğu görülmektedir.
Buruciye mukarnas planının el-Kaşi'nin aktardığı kurallara uygunluğu ikisinin
de aynı geleneğe bağlanmasıyla izah edilebilir. Öte yandan, yaklaşık oranların
Buruciye'de kullanıldığının gözlenmesi bu konudaki hipotezimizin cesaret verici
ilk örneği olarak kabul edilebilir.
FULL TEXT (PDF):
- 1-2
57-71