Buradasınız

Anasayfa » Content

DİLDE SADELEŞME ve TÜRKÎ-İ BASÎT HAKKINDA DÜŞÜNCELER

THE THOUGHTS UPON SIMPLIFICATION IN LANGUAGE AND TURKÎ-I BASÎT

Journal Name:

  • Turkish Studies

Publication Year:

  • 2009
DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.864

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Turkî-i Basît is a poetry comprehension based upon non-subordinates formed with Turkish words, which was initiated by Tatavlalı Mahremî and Edirneli Nazmî in the 16th century, upon increasing the use of Arabic and particularly Persian words in Divan Literature. This thought was first put forward by Fuat Köprülü. Those who adopted this thought of Köprülü regarded Turkî-i Basît as the movement of Turkish Conservatizm, nationalist and reaction to usage of Arabic and Persian words. In the recent studies related to the subject, ıt is suggested that Turkî-i Basît is not a literary movement but a branch of localization with just a movement characteristic. In this study, the process related to Turkî-i Basît was handled from the start, the research carried out on this subject was examined, and it was concluded that the efforts of the representatives of Turkî-i Basît were individual attempts.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Türkî-i Basît divân edebiyatında Arapça ve özellikle Farsça kelime ve tamlamaların kullanımının artması üzerine XVI. yüzyılda Tatavlalı Mahremî ile Edirneli Nazmî’nin başlattığı tamamen Türkçe kelimelerden oluşan ve terkipsiz yazmaya dayanan bir şiir anlayışıdır. Bu görüşü ilk kez Fuad Köprülü ortaya atmıştır. Köprülü’nün bu görüşünü benimseyenler Türkî-i Basît’i Türkçecilik akımı, milliyetperverlik, Arapça ve Farsça kelime kullanımına karşı bir tepki olarak değerlendirmişlerdir. Konuyla ilgili son zamanlarda yapılan araştırmalarda Türkî-i Basît’in bir edebî akım değil kelimenin tam anlamıyla bir akım özelliği taşıyan Mahallileşme’nin bir kolu olduğu ileri sürülmüştür. Bu çalışmada Türkî-i Basît’le ilgili süreç en baştan itibaren ele alınmış; konu üzerinde yapılan araştırmalar incelenerek Türkî-i Basît temsilcilerinin sade Türkçeyle yazma çabalarının münferit girişimler olarak değerlendirilmesinin daha doğru olacağı kanaatine varılmıştır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-dilde-sadelesme-turki-i-basit-hakkinda-dusunceler.pdf
  • 5
292-329
  • Turkish

REFERENCES

References: 

AKALIN, Mehmet, Ahmedî, Cemşîd ü Hurşîd, İnceleme Metin, Atatürk Üniversitesi Yay., Ankara 1975.
ANDREWS, Walter G., Şiirin Sesi, Toplumun Şarkısı, Çev., T. Güney, ĠletiĢim Yay., Ġstanbul 2000.
ARAT, ReĢit Rahmeti, Türk Dilinin İnkişâfı, Makaleler, C. I, TKAE Yay., Ankara 1987.
326 Erdoğan ULUDAĞ
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/5 Summer 2009
ATALAY, Besim; Divânü Lügâti’t-Türk, C. I, 3. bs., Ġstanbul 1984.
ATSIZ, Nihal, “XVI. Asır ġairlerinden Edirneli Nazmi‟nin Eseri ve Bu Eserin Türk Dili ve Kültürü Bakımından Ehemmiyeti”, ArkadaĢ Basımevi, Ġstanbul 1934, (ayrıbasım).
AVġAR, Ziya, “Türkî-i Basît‟i Yeniden TartıĢmak”, Bilig 18/Yaz 2001, s. 127-141.
AVġAR, Ziya, Edirneli Nazmî, Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri, Türkî-i Basît ve Gazeller Dışındaki Nazım Şekil ve Türleri, Gazi Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, (YayımlanmamıĢ Doktora Tezi), Ankara 1998.
AYAN, Hüseyin, Şeyhoğlu Mustafa, Hurşîd-Nâme, Atatürk Üniv. Yay., Erzurum 1979.
BANARLI, Nihat Sami, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, MEB.Yay., Ġstanbul 1987, C.I s. 621-623.
BEK, Kemâl; Metin İncelemeleriyle Sözlü Yazın Dönemi’nden Tanzimat Dönemi’ne Eski Türk Yazını, DonkiĢot Yay., Ġstanbul 2004.
CENGĠZ, Halil Erdoğan, Divân Şiiri Antolojisi, Bilgi Yayınevi, Ġstanbul 1983.
ÇAKIM, Burhanettin, “Türkî-i Basît Akımı”, Türk Yurdu, S. 104, Nisan 1996, s. 49-53.
DĠLÇĠN, Cem, “Divân ġiirinde Gazel”, Türk Dili, Türk Şiiri Özel Sayısı (Dîvân Şiiri), TDK Yay., S. 415, 416,417, Temmuz-Ağustos- Eylül 1986, s. 78, 247
DĠLÇĠN, Cem; Süheyl ü Nev-Bahâr, İnceleme-Metin-Sözlük, TDK. Yay., Ankara 1991.
ERGUN, Sadettin Nüzhet; Tanzimat’a Kadar Muhtasar Türk Edebiyatı Tarihi ve Nümuneleri, Ġstanbul 1931.
ERKUL, Rasih; Eski Türk Edebiyatı, Öğreti Yay., Ankara 2004.
ESTERÂBÂDÎ, Aziz b. ErdeĢir-i, Bezm ü Rezm, Tercüme: Mürsel Öztürk, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1990.
GÖLPINARLI, Abdülbâki, Divân Şiiri, XV-XVI. Yüzyıllar, Varlık Yay., Ġstanbul 1954.
ĠPEK, Birol, “Türkçecilik Akımı ve Temsilcileri”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, C. XCVIII, S. 690, (Haziran 2009), s. 531-543.
Dilde Sadeleşme ve Türkî-i Basît… 327
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/5 Summer 2009
ĠPEKTEN, Halûk, vd., Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1988.
ĠSEN, Mustafa, vd.; Eski Türk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yay., Ankara 2005.
ĠSEN, Mustafa, Künhü’l_Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, TDK. Yay., Ankara 1994.
ĠSEN, Mustafa, Latîfî Tezkiresi, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1990.
KABAKLI, Ahmet, Türk Edebiyatı, C. I, Türkiye Yayınevi, Ġstanbul 1971, s. 319-320.
KARAHAN Abdülkadir, XIV. Yüzyıl Sonlarına Kadar Türk Kültür ve Edebiyatı, Ġstanbul Ünv. Edb. Fak Yay., Ġstanbul 1985.
KARAMANOĞLU, Ali Fehmi Türk Dili, Ġstanbul 1978.
KOCATÜRK, Vasfi Mahir, Türk Edebiyatı Tarihi, Edebiyat Yayınevi, Ankara 1964.
KOMĠSYON, Büyük Türk Klâsikleri, Ötüken-Söğüt Yay., Ġstanbul 1986, C. III, s. 204, 304
KÖKSAL, M. Fatih, “Edirneli Nazmî‟nin YayımlanmamıĢ Türkî-i Basît ġiirleri”, Türklük Bilimi Araştırmaları, Niğde 2004, s. 63-82.
KÖKSAL, M. Fatih, “Orijinal Bir ġair: Edirneli Nazmî ve Dîvân‟ına Yeni BakıĢlar”, Bilig 20/KıĢ 2002, s. 101-122.
KÖKSAL, M. Fatih, Edirneli Nazmî- Mecma‘u’n-nezâ’ir (İnceleme- Tenkitli Metin) 3 Cilt, Hacettepe Üniv., Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayımlanmamıĢ Doktora Tezi, Ankara 2001.
KÖPRÜLÜ, M. Fuad, Edebiyat Araştırmaları I, “Millî Edebiyat Cereyanının Ġlk MübeĢĢirleri” Akçağ Yay. Ankara 2004, s. 245-280.
KÖPRÜLÜ, M. Fuad, “Millî Edebiyat Cereyanının Ġlk MübeĢĢirlerinden Edirneli Nazmî”, Hayat Mecmuası, V/107, 1928, s. 42-44.
KÖPRÜLÜ, M. Fuad, Millî Edebiyat Cereyanının İlk Mübeşşirleri ve Dîvân-ı Türkî-i Basît, Devlet Matbaası, Ġstanbul 1928.
KÖPRÜLÜ, M. Fuad, Türk Edebiyatı Tarihi, Ötüken Yay. Ġstanbul 1986.
328 Erdoğan ULUDAĞ
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/5 Summer 2009
KUTLU, ġemsettin, Divân Edebiyatı Antolojisi, Remzi Kitabevi, Ġstanbul 1983
LATĠFÎ; Tezkiretü’ş-şu’arâ ve Tabsıra-i Nüzemâ, Haz.: Rıdvan Canım, Atatürk Üniv Sosyal Bilimler Enstitüsü, (YayımlanmamıĢ Doktora Tezi), Erzurum 1991.
LEVEND, Agâh Sırrı, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, Türk Tarih Kurumu Yayınevi, Ankara 1960.
MAZIOĞLU, Hasibe, “Divân Edebiyatında SadeleĢme Akımı”, Türk Dili, C. XIV (1964-1965), s. 607-612.
MAZIOĞLU, Hasibe, “Edirneli Nazmî‟nin Pend-i Attâr Çevirisi”, Türkoloji Dergisi VII, (Ankara 1977), s. 47-53.
MENGĠ, Mine. Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Edebiyat Tarihi-Metinler, Akçağ Yay., Ankara 1997.
MERMER, Ahmet vd. Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatına Giriş, Akçağ Yay., Ankara 2006.
MERMER, Ahmet; Türkî-i Basît ve Aydınlı Visâlî’nin Şiirleri, Akçağ Yay., Ankara 2006.
ÖKSÜZ, Yusuf Ziya, Türkçenin Sadeleşme Tarihi Genç Kalemler ve Yeni Lisan Hareketi, TDK. Yay., Ankara 1995.
ÖZKAN, Mustafa, “Edirneli Nazmî ve Türkî-i Basît Hareketi”, İlmî Araştırmalar Dergisi, S. 5, Ġstanbul 1997, s. 233-245.
ÖZKAN, Mustafa, Tarih İçinde Türk Dili, “Edirneli Nazmî ve Türkî-i Basît (Sade Türkçe) Hareketi”, Filiz Kitabevi, Ġstanbul 1999.
SOYSAL, M. Orhan, Eski Türk Edebiyatı Metinleri, Sevinç Matbaası, Ankara 1978.
ġENTÜRK, A. Atillâ, KARTAL, Ahmet; Üniversiteler için Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Dergâh Yay., Ġstanbul 2004.
TĠMURTAġ, Faruk Kadri, “Tarih Boyunca Türkçecilik Cereyanı”, Atsız Armağanı, Ġstanbul 1976, s. 421-445.
TĠMURTAġ, Faruk Kadri, Tarih İçinde Türk Edebiyatı, Vilâyet Yay., Ġstanbul 1981.
TĠMURTAġ, Faruk Kadri, “Türkçecilik Cereyanının Tarihi”, Türk Dünyası El Kitabı, C. II, Türk Kültürü AraĢtırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 1992, s. 248-258.
TOGAN, Zeki Velidî, Umumî Türk Tarihine Giriş I, Ġstanbul 1970.
Dilde Sadeleşme ve Türkî-i Basît… 329
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/5 Summer 2009
TÜREK, Özcan, Dîvân Şiiri, XIII.-XVI. Yüzyıl, Kalite Matbaası, Ankara 1976.
UNGAN, Suat, “Türkçenin Yazı Dili OluĢum Sürecinde KarĢılaĢtığı Bazı Tutumlar”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.: 20, Nisan 2008, s. 299-316.
YAZAR, Ġlyas; “Ebûbekir Kânî ve ġiirinde MahallîleĢme Etkisi” İnsan Bilimleri Dergisi, C.:4 S.:2, 2007. (www.insanbilimleri.com)

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com