Buradasınız

İBRAHİM MÜTEFERRİKA MATBAASI’NDA BASILAN ESERLERİN KİTAP SANATLARI AÇISINDAN İNCELENMESİ

AN EXAMINATION OF THE WORKS PRINTED IN THE IBRAHIM MUTEFERRIKA PRINTING HOUSE ON THE PERSPECTIVE OF BOOKS ART

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7174

Keywords (Original Language):

Abstract (2. Language): 
With the effect that Turks civilization has history of hundreds of years and spreads a wide geographic, the Turkish ornamentation and ornamentation materials are seen variety widely. Book arts emerged with the discovery of writing have showed a big improvement over the years and manuscripts have been seen as art works of the person who wrote, and are included too much decorations evoked admiration over people. We can see the implementation of artworks such as binding, marbling, ornamenting, calligraphy, miniatures in the preparation of manuscripts which had aesthetic and artistic value in Ottoman culture. With the introduction of the printing press into the Ottoman Empire, it is a matter of curiosity that how these applications transformed their style. When we examine the works which are published in İbrahim Müteferrika Printing House, the first printing press established in the Ottoman Empire, it is seen that the classic book arts have been surviving even in the print form. On the other hand, different applications have been found in the published works. While the bindings and the pages of some works have embellishments some others are quite plain. The prices of the printed book’ copies vary according to whether they have hardcover, paperback and embellishment. Sometimes the motifs which are seen in the classical Ottoman embellishment are used in the compositions of the first printed books in which the embellishments are concentrated on zahriye and epigraph and sometimes the Western ones are used. Sometimes marbled papers are used inside of the cover.
Abstract (Original Language): 
Türk Medeniyetinin yüzlerce yıllık bir geçmişinin olması ve geniş bir coğrafyaya yayılmasının da etkisiyle süsleme ve süsleme malzemeleri çok çeşitlilik göstermiştir. Yazının bulunmasıyla ortaya çıkan kitap sanatı, yıllar geçtikçe büyük bir gelişme göstermiş, yazma eserler, yazan kişinin sanat eseri olarak görülmüş, insanda hayranlık uyandıran çok fazla süslemelere yer verilmiştir. Osmanlı kültüründe, estetik ve sanat değeri olan yazma eserin hazırlanmasında, cilt, ebru, tezhib, hat, minyatür gibi sanatların uygulandığını görmekteyiz. Yazma eserlerde süslemelerin ciltlerde ve ilk sayfalarda yoğunlaştığı görülmektedir. Matbaanın girişiyle bu uygulamaların nasıl bir tarza dönüştüğü merak konusudur. Osmanlı Devleti’nde kurulan ilk matbaa olan İbrahim Müteferrika Matbaası’nda basılan eserler incelendiğinde, eserlerde klasik kitap sanatların baskı şeklinde de olsa devam ettiği görülmektedir. Buna karşılık basılan eserlerde farklı uygulamalara rastlanmaktadır. Bazı eserlerin cildinde ve sayfalarında tezyinat bulunurken, bazıları ise oldukça sadedir. Basılan kitapların, nüshasının ciltli veya ciltsiz, tezyinli veya tezyinsiz olmasına göre fiyatları değişmektedir. Tezyinatın unvan sayfasında yoğunlaştığı ilk matbu kitaplardaki kompozisyonlarda bazen klasik Osmanlı tezyinatında görülen motifler, bazen de batı tarzı motifler kullanılmıştır. Ciltlerin iç kapağında ise zaman zaman ebrulu kâğıt kullanılmıştır. Süsleme bölümlerinde bazen aynı kalıpların kullanıldığı İbrahim Müteferrika Matbaası’nda basılan eserlerde dikkat çeken bir diğer husus da, bazı kitaplarda, kitapla ilgili bilgilerin verildiği unvan sayfası diğer ifadeyle unvan sayfası tezyinatının sonradan renklendirilmiş olmasıdır.
1141
1155

REFERENCES

References: 

Ahmed İhsan Şurikası, Tarih-i Osmani Encümeni (Mecmuası), Cüz 1, Matbaacılık Osmaniyye Şirketi, İstanbul, 1328.
AKAR A. - KESKİNER, C., Türk Süsleme Sanatlarında Desen ve Motif, Tercüman Sanat ve Kültür Yayınları, İstanbul, 1978.
ARITAN, Ahmet Saim, “Ciltçilik” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları İşletmesi, İstanbul, 1993, c. 7.
ARSEVEN, Celal Esad, Sanat Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1983, c. 1.
BABİNGER, Franz, Müteferrika ve Osmanlı Matbaası, 18. Yüzyılda İstanbul’da Kitabiyat, çev. Nedret Kuran-Burçoğlu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2004.
BAYSAL, Jale, Müteferrika’dan Birinci Meşrutiyete Kadar Osmanlı Türklerinin Bastıkları Kitaplar, İstanbul Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, 1968.
CİHAN, Ahmet, Modernleşme Döneminde Osmanlı Uleması: 1770-1876, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), 1994.
DERMAN, F. Çiçek, “Tarihimizde Mushafların Bezenmesi”, Diyanet İlmi Dergi, Sayı 4, Ankara, 2010, c. 46.
ERGÜRBÜZ, Şefik, Matbaacılık Tarihi, Işıl Kitabevi, İzmit, 1947.
ERSOY, Osman, “İlk Türk Basımevi’nde Basılan Kitapların Fiyatları”, Türk Kütüphaneciler Derneği Basım Ve Yayıncılığımızın 250. Yılı Bilimsel Toplantısı, Türk Kütüphaneciler Derneği, Ankara, 1979.
ERSOY, Osman, Türkiye’ye Matbaanın Girişi ve İlk Basılan Eserler, Güven Basımevi, Ankara, 1959.
ERTUĞ, Hasan Refik, “Türk Matbaacılığı 250 Yaşında,” Hayat Tarih Mecmuası, (Yıl 13, Sayı 6), İstanbul, 1977.
ESİNER, Mine Türk Cilt Sanatı, Türkiye İş Bankası, Ankara, 1998.
ESİNER, Mine, Türk Tezhip Sanatı, Gözen Kitap ve Yayınevi, İstanbul, 2003.
ESİNER, Mine, Yazma Kitap Sanatları Sözlüğü, İ. Ü. Fen Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Prof. Dr. Nazım Terzioğlu Basım Atölyesi, İstanbul, 1985.
EVLİYAGİL, Şevket, Basım Sanayiinin Temel Kavramları, Ajans-Türk Matbaacılık, 2005.
GERÇEK, Selim Nüzhet, Türk Matbaacılığı I Müteferrika Matbaası, Devlet Basımevi, İstanbul, 1939.
İbrahim Müteferrika Matbaası’nda Basılan Eserlerin Kitap Sanatları… 1155
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/10 Fall 2014
GÜNDÜZ, Keziban, 18. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Basılan Eserlerin Kitap Sanatları Bakımından İncelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Isparta, 2014.
KABACALI, Alpay, Türk Kitap Tarihi, Cilt I, Başlangıçtan Tanzimat’a Kadar, Cem Yayınevi, İstanbul, 1989.
KURFEYZ, Nilüfer Emek, Sabır ve Sevgi Tezhib, Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları, İstanbul, 2003.
KUT, Turgut, “Matbaalar”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, 1994, c. 5.
KUT, Turgut, Yazmadan Basmaya: Müteferrika, Mühendishane, Üsküdar, Yapı ve Kredi Bankası, İstanbul, 1996.
ÖCAL, Orhan, Kitabın Evrimi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1971.
ODABAŞ, H.- ODABAŞ, Z. Y., “Osmanlı Yazma Eser ve Belgelerinin Sanatsal Özellikleri ve Türkiye’de Geliştirilen Katalog Sistemlerinde Nadir Eserlerin Sanatsal Özelliklerine İlişkin Yaşanan Niteleme Sorunları”, Turkish Studies - International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 3/2, Spring, 2008, http://www.turkishstudies.net/, DOI Number: http://www.turkishstudies.net/Makaleler/1498512037_odaba.pdf, s. 545-573
ÖZCAN, Yılmaz, Türk Kitap Sanatında Şemse Motifi, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1990.
ÖZEN, Mine Esiner, Tezhip Sanatından Örnekler, Özen Kitabevi, İstanbul, 2007.
ÖZKAN, Işık, Basım ve Basın İşletmeciliği, Bilgehan Basımevi, İzmir, 1989.
ÖZKEÇECİ, İlhan - Özkeçeci, Şule Bilge, Türk Sanatında Tezhip, Seçil Ofset, İstanbul, 2007.
SARICAOĞLU, Fikret - Yılmaz, Coşkun, Müteferrika Basmacı İbrahim Efendi ve Müteferrika Matbaası, Esen Ofset, İstanbul, 2008.
SİMONFFY, Aladar V., İbrahim Müteferrika, Türkiye’de Matbaacılığın Banisi, çev. Faruk Yener, Başbakanlık Basın ve Yayın Genel Müdürlüğü Yayınlarından, 1945.
ŞİMŞEK, Habibe, Yalvaç Müzesinde Bulunan Tezhipli Yazma Eserlerin Tezyini Açıdan İncelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Geleneksel Türk El Sanatları Anasanat Dalı, Isparta, 2000.
SÖZEN, Metin, Geleneksel Türk El Sanatları, Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş., İstanbul, 1998.
TODERİNİ, Gimabatista, İbrahim Müteferrika Matbaası ve Türk Matbaacılığı, çev. Rikkat Kunt, Yayın Matbaacılık, İstanbul, 1990.
TOPDEMİR, Hüseyin Gazi, İbrahim Müteferrika ve Türk Matbaacılığı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2002.
ÜÇER, Kaya - ÜÇER, Münevver, Lale-i Münevverân, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul, 2006.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com