SAFRANBOLU ÇEŞMELERİ ÜZERİNE TİPOLOJİK BİR YAKLAŞIM
A TYPOLOGICAL APPROACH TO THE SAFRANBOLU FOUNTAINS
Journal Name:
- Turkish Studies
Keywords (Original Language):
| Author Name | University of Author | Faculty of Author |
|---|---|---|
Abstract (2. Language):
Without any doubt, usage of water is highly important for cities. New settled areas abounding in water have founded through the ages. Water constructions have also identified by the forms which were designed from spring to phase of usage. Among, the fountains are noteworthy as types of water constructions, not only by the situations they have in the system of Ottoman city, but also by being a structure type that is achieved by easement in society, in traditional life. Safranbolu, which has developed socio-economically in the Ottoman period, especially in eighteenth and nineteenth centuries, has accomplished its original urban configuration correspondingly. Water constructions are important groups in urban elements, in this configuration by which traditional urban sturucture becomes noteworthy. Wealth of water supply has brought diversity of water constructions. Density of fountain structures are noteworthy in this diversity, Besides, density of the fountains must also be associated with effectiveness of economically porweful urban population in the period. Because, one of the construction types that is made to get good deed after death (sadaka-i cariye) is fountain. Some studies was made on fountains that were constructed in historical urban structure, in Bağlar, Kıranköy and Çarşı regions, but they were not evaluated in aspect of typology. In this studies, main and subgroups was constituted with 40 samples selected in 108 fountains that have registry. The fountains stand out with density in urban structure were evaluated in aspect of the features of mass and frontage styles systematically, and a typologic approach in which examples were also presented.Abstract (Original Language):
Kentler için suyun önemi, kullanımı hiç kuşkusuz çok önemlidir. Çağlar boyunca su kaynaklarınca zengin olan bölgelere yerleşim alanları kurulmuştur. Kaynağından alınarak kullanım aşamasına kadar tasarlanan biçimlerle su yapıları da belirlenmiştir. Bunlardan biri olan çeşme yapıları gerek Osmanlı kent düzeni içindeki konumlarıyla gerekse geleneksel yaşamda toplumsal paylaşmanın gerçekleştiği bir yapı türü olarak dikkat çekmektedir.
Osmanlı döneminde özellikle 18. ve 19. yüzyılda sosyo-ekonomik açıdan gelişim göstermiş Safranbolu buna bağlı olarak kentsel açıdan da özgün fiziki yapısının büyük bölümünü tamamlamıştır. Geleneksel kent dokusunun öne çıktığı bu yapılanma içinde kent bileşenlerinin önemli bir grubunu su yapıları teşkil etmektedir. Su kaynaklarının bolluğu su yapılarındaki çeşitliliği de beraberinde getirmiştir. Bu çeşitlilik içinde çeşme yapılarının yoğunluğu dikkati çekmektedir. Diğer yandan ekonomik açıdan güçlü olan kent nüfusunun bani olarak bu dönemde etkin olması, çeşmelerin yoğunluğu ile ilişkilendirilmelidir. Zira öldükten sonra da sevap kazanmak için ( sadaka-i cariye) yaptırılan yapılardan biri de çeşme yapısıdır.
Bağlar, Kıranköy ve Çarşı kesimlerinde, tarihi kent dokusu içinde inşa edilmiş olan çeşmeler üzerine bazı çalışmalar yapılmış, ancak tipolojik açıdan değerlendirilmemiştir. Bu çalışmada tescil kaydı bulunan 107 çeşmeden seçilen 40 örnek üzerinden ana ve alt gruplar oluşturulmuştur. Kent dokusu içinde yoğunluğu ile dikkati çeken çeşmelerin kütle ve cephe özellikleriyle üslupsal değerlendirmesi yapılarak sistematik olarak ele alınmış ve örneklerin sunulduğu tipolojik yaklaşım ortaya konulmuştur.
FULL TEXT (PDF):
