Yeni Doçentlik Yönetmeliği, Değişiklikler ve Birkaç Söz

11 Temmu z 1983 tarih ve 18104 sayılı Resmi Gaze-te'de yayımlanarak yürürlüğe giren Doçentlik Sınav Yönetmeliği ve bu yönetmelikle ilgili tüm değişiklikler 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren kademe kademe yürürlükten kaldırılmıştır. 27 Nisan 2002 tarih ve 24738 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmelik ile değiştirilen şekli ile yeni yönetmeliğin Aile Hekimliği alanına ilişkin belli başlı özellikleri şöyle özetlenebilir: Başvuru Doçentlik başvurusu yapabilmek için belli bir alanda uzmanlık eğitimi almış ya da doktora yapmış olmak gereklidir (Yönetmelik Madde 2). Doçentlik sınavına başvurular, her yıl en geç 31 Mart günü çalışma saati bitimine kadar Üniversitelerarası Kurul Başkanlığına yapılır. Başvuru için bir dilekçe (ek 1), özgeçmiş ve eserler listesi (ek 2) asgari koşulları sağladığına ilişkin bildirim formu (ek 3: Beyanname-ekleri ile birlikte) ve yabancı dil belgesi yanı sıra resim, harç, yüksek lisans tezi özeti, diploma, uzmanlık belgesi vb. belgeler gereklidir. Bu aşamada yayınların kendileri veya fotokopileri kesinlikle gönderilmeyecektir. Ek 3'teki beyannamede doçentlik sınavına girebilmek için zorunlu en az yayın sayısı ve özellikleri belirtilmiştir. Eğer bir "elektronik dergi", başvuru koşullarında belirtilen uluslararası endeksler tara¬fından taranan hakemli dergi ise bu dergide yayımlanan makaleler başvuru koşullarında sözü edilen eser olarak kabul edilir. Ayni şekilde, ulusal hakemli dergi tanımına uyan bir elektronik dergi varsa bu da kabul edilir. Eğer aday elektronik dergideki eserleri başvuru koşulu için takdim edemiyorsa bile bu eserleri diğer eserler ile bir¬likte değerlendirilmek üzere dosya içerisinde jüriye sunabilir. SCI-Expanded, SSCI, AHCI endeksler kapsamındaki dergiler, http://www.isinet.com/isi/journals/in-dex.html WEB adresinden görülebilir. Yabancı dil koşulunun sağlanması için adayların İngilizce, Fransızca veya Almanca dillerinin birinden Üniversitelerarası Kurul Yabancı Dil Sınavı'na (ÜDS) girmeleri ve ÜDS'den yüz üzerinden en az altmışbeş puan alınması gerekir. Eşdeğer yabancı dil belgeleri ek 4'de gösterilmiştir. Bu koşulları sağladıktan sonra, başvuru formu, bu formda belirtilen belgelerle birlikte Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı, 06539 Bilkent ANKARA adresine gönderilir. Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı, başvuru formu ile ekli belgelerin eksiksiz olduğunu ve usule uygunluğu¬nu kontrol eder. Eksik olan belgelerin başvuru sahibi ta¬rafından, eksikliklerin kendisine yazılı olarak bildirildiği tarihten itibaren en geç bir ay içerisinde tamamlanması gerekir. Eksiklikleri süresi içerisinde tamamlanmayan başvurular reddedilir. Başvurusu kabul edilen adayların dosyaları Doçentlik Sınav Komisyonu'na gönderilir. Başvuru yapıldıktan sonra herhangi bir nedenle başvurusunu geri çeken veya başvurusu reddedilen veya başarısız olan adaylar, yeni başvurularını en erken bir sonraki dönem yapabilirler (Yönetmelik, Madde 4). Doçentlik sınavına başvuru sayısında bir kısıtlama yoktur, ancak, eserlerin incelemesi aşamasındaki başarının belirlenmesinden itibaren en az beş yıl sonra tekrar sözlü sınava başvuran aday, sadece arada geçen süre içerisindeki yayınları bakımından yeniden eser incelemesine tâbi tutu¬lur. Bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce do¬çentlik sınavına başvuran adayların, başarılı oldukları sınav aşaması saklı olup, yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce doçentlik sınavına girme hakkını kaybetmiş olanlar, bu yönetmelik hükümleri uyarınca yeniden başvurabilirler ve bu taktirde doçentlik sınavının her iki aşa¬masına tâbi tutulurlar (Geçici Madde 1-2). Sınav komisyonu Üniversitelerarası Kurul, ulusal ve/veya uluslararası düzeyde çalışmaları ile tanınmış, halen görev yapmakta olan (emekli olup da sözleşmeli olarak çalışanlar dahil) profesörler arasından 9 kişilik Doçentlik Sınav Komis¬yonu üyelerini belirler (Yönetmelik Madde 6.) Komis¬yon başvuran adayın eserlerini göz önüne alarak, ilgili bilim/sanat alanı için Temel Alan Danışma Komisyonu tarafından oluşturulan profesörler listesinden beş asıl ve iki yedek üyeden oluşan jüriyi belirleyerek Üniversitelerarası Kurul'a sunar (Yönetmelik Madde 8). Jüri, yeterli sayıda profesörün bulunmadığı istisnai durumlarda, üç asıl ve bir yedek üyeden oluşturulabilir. Üniversitelerarası Kurul'un kararıyla oluşan jüriler, Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı tarafından jüri üyelerine bildirilir. Jüri üyelerine ayrıca adayla ilgili gerekli akademik bilgiler de gönderilir (Yönetmelik Madde 9). Üniversitelerarası Ku¬rul Başkanlığı, kesinleşen asıl ve yedek jüri üyelerinin adlarını adaylara bildirir. Sınav Doçentlik sınavı, "Eserlerin İncelenmesi" ve "Sözlü Sınav" olmak üzere iki aşamalıdır. "Sözlü Sınava" girebilmek için, Eserlerin İncelenmesi aşamasında başarılı olmak gerekir (Yönetmelik Madde 10). Adaylar, Üniver¬sitelerarası Kurul Başkanlığı tarafından kendilerine yazılı olarak bildirilen tarihe kadar, akademik çalışmalarıyla ilgili tüm eserlerini asıl ve yedek jüri üyelerine gönder¬mek ve gerektiğinde bunu belgelemekle yükümlüdürler. Adayın jüri üyelerine göndereceği/teslim edeceği dosya¬da yer alacak belgeler ek 5'de gösterilmiştir. Eserlerini bu süre içerisinde jüri üyelerine gönderme-yen adayların başvuruları reddedilir. Bu adayların aynı bilim/sanat alanında doçentlik sınavına tekrar başvurma¬ları durumunda, zorunluluk olmadıkça jüri üyelerinde değişiklik yapılmaz. Jüri üyeleri, kendilerine gönderilen tüm eserleri ince¬leyerek bunların o bilim/sanat alanı için öngörülen aka¬demik koşulları sağlayıp sağlamadığını belirler. Jüri üye¬lerinin bir araya gelmeden, en geç iki ay içerisinde ayrı ayrı yaptıkları değerlendirmeler, Doçentlik Sınav Ko¬misyonu tarafından birleştirilerek, Üniversitelerarası Kurul Başkanlığına gönderilir. Jüri kararının olumsuz olma¬sı durumunda sözlü sınav yapılmaz. Jüri kararı, Üniver¬sitelerarası Kurul Başkanlığı tarafından adaya ve jüri üyelerine bildirilir. Jüri üyelerinin kişisel raporları da adaya gönderilir. Herhangi bir jüri üyesinin, adayın eser¬lerinde sahtecilik olduğunu bildirmesi durumunda konu, Doçentlik Sınav Komisyonu tarafından Etik Komisyo-nu'na iletilir (Yönetmelik Madde 12). Eserlerin incelenmesi sonucunda jüri kararının olum¬lu olması durumunda, adayın sözlü sınava alınacağı gün, saat ve yer, Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı tarafın¬dan adaya, jüri üyelerine ve sınavın yapılacağı üniversi¬te rektörlüğüne bildirilir (Yönetmelik Madde 13). Jüri üyelerinin kişisel raporları da adaya gönderilir. Sınav, sınavın yapılacağı üniversite rektörlüğü tara¬fından en az yedi gün önce ilân edilir ve öğretim üyele¬rine açıktır. Adaylar belirtilen gün, saat ve yerde sözlü sınava alı¬nırlar. Adayın doçentlik sınavında başarılı olup olmadığı, jüri başkanı tarafından jüri üyeleri önünde adaya bildirilir. Doçentlik sınavında başarılı olanlara Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı tarafından Doçentlik Belgesi verilir (Yönetmelik Madde 14). Sözlü sınavda başarısız olan veya başarısız sayılan adayın sözlü sınava tekrar alınması için Üniversitelerara¬sı Kurul'a, bu Yönetmeliğin 4. maddesindeki süre içeri- sinde yeniden başvurması gerekir. Bu başvuruda, başvuru formunun eki olan belgelerin yeniden ibrazı istenmez. Yeni sözlü sınav yeri ve tarihi, Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı tarafından adaya, jüri üyelerine ve sınavın ya¬pılacağı üniversite rektörlüğüne duyurulur. Bu durumda, zorunluluk olmadıkça jüri üyelerinde değişiklik yapılmaz. Birkaç söz Aile hekimliği disiplininin gelişmesinde bu alanda yapılan akademik çalışmaların önemli katkısı olmuştur. Bundan sonra da bu çalışmaların gerek içerik gerek yön¬tem açısından daha kaliteli olarak sürdürülmesi kaçınıl¬mazdır. Özellikle araştırmaları teşvik edici yanı göz önüne alındığında doçentlik başvurusu yapmayı hedefleyen arkadaşlarımıza önemli görevler düşmektedir. Alanımızın genişliğinin getirdiği avantajı disiplinimize katkısı olmayan konularda araştırma yaparak kullanmak yerine aile hekimliği araştırma konularının ön planda olduğu çalışmaları planlamak hem daha akılcı hem de yararlı olacaktır. Nitekim eserlerin değerlendirilmesinde jüri üyelerinin önemli ölçütlerinden birisi eserlerin kişinin uzmanlık alanı ile uyumlu olup olmadığıdır. Eserlerle il¬gili bir başka önemli nokta ise araştırmanın metodolojisi ile ilgilidir. Kanıta dayalı tıp anlayışının yaygınlaştığı bir ortamda tarafsız ve önyargısız sonuçlara ulaşılabilmesi için araştırma metodolojisinin uygun seçilmesi ve doğru kullanılması ön planda tutulmalıdır. Doçentlik sınavının önemli ikinci aşaması olan sözlü değerlendirme ise özellikle disiplinin dayandığı felsefe, il¬keler, yaklaşım tarzı yanı sıra tıbbi bilginin birinci basa¬mak ortamının özellikleri çerçevesinde değerlendirilmesi olarak anlaşılmalıdır. Uzmanlık sınavları sırasında aday, uzmanlık eğitiminin kendisinden kaynaklanan eksiklikler¬den sorumlu tutulmayabilir. Ancak akademik iddia, araş¬tırma- anlama- öğrenme sorumluluğunu bizzat akademis¬yene yükler. Doçentlik ve doçentlik sınavlarının kişiler kadar disiplinin de değerlendirildiği önemli kilometre taşları olduğu göz önüne alınırsa, doçentlik sınavlarına hazırlanan arkadaşlarımızın gerek eserleri gerek bilgileri açısından Aile Hekimliği/Genel Pratisyenlik disiplinini bir adım ilerleten bir yaklaşım ve pratik içerisinde olmaları kaçınılmaz olduğu kadar takdir edilecek bir durum olacaktır.