ÎKİ EKİN TARTIŞMASINA BİR BAKIŞ: EĞİTSEL ÖRNEK OLARAK MİMARLIK

Mimarlık bir sanat mıdır yoksa b i r bilim midir? Sorunun bezdiren sıkıcılığının yanısıra,. mimarlık eğitimini ve uygulamasını bir ikilem olarak ortadan yaran bir niteliğin varoldoğu da gerçek. Sanayi Devrimi ile b i r l i k t e daha da kızışan ve büyüyen bu i k i r c i k l i durum kuşkusuz yalnızca mimarlık alanına özgü birşey değildi. Ondokuzuncu yüzyılda'mimarlık alanında kalem oynatan k i ş i l e r i n çoğunluğu kendi duygusal, dinsel, toplumsal ve siyasal inaçları çerçevesinde geçmişin tasarım ve üretim süreçlerini mutluca b i r l e ş t i r e b i l e n el sanatları ekonomisinin oluşturduğu insancı değerlerin arkasında gönül esenliği bulurlarken, geleceğe korku ve kuşku ile bakıyorlardı. Ussal olana güvenin artması, Ruskin g i b i l e r i kendi usdışı a ğ l a t ı l a r ı içine bir parça daha itiyordu. Gerçeğin aranmasında ve çağdaş törebilimîn temelinin atılmasında yazın yerine bilimin etken olacağını savunan T.H.Huxley gibi k i ş i l e r , bilim ve usa olan güvenin pekişmesini sağlıyorlardı. Bu arada, bilimin kılgısal değerleri ve anlıksal beğenilerini yadsımasalar da "makina"ya bağlanan umutları ve gösterilen inancı, "kuşatan tehlike" olarak görüp, "davranış içgüdüsü ve güzellik içgüdüsüne yararlı olmayı" başaramayan bir etkinlik olarak nitelendiren Matthew Arnold gibi k i ş i l er de az değildir. Yirminci yüzyılın Second Machine Age diyebileceğimiz Post-Modernism çağı yada adı ne olursa olsun, ikinci yansında atılan adımın sağlıklığı t a r t ı ş ı l a b i l i r duruma gelmiş ve kuşkular yeniden belirmeğe başlamıştır. Mimarlık bir sanat mıdır yoksa bilim midir? Bu kez, Huxley'nin yerini C.P.Snow ve Arnold'nun .yerini F.R.Leavis alarak tartışmayı olduğu gibi sürdürmekteler: Ekinimizin doğası ve özü nedir? Snow ve Leavis arasında on y ı l ı aşkın bir zamandır süren ekin tartışmasının bu yazıda irdelenen dört ana noktası şunlar: etin (yada ekinler)'den ne anlaşıldığı bunun amacı değişik tanımları karşılaştırmaktan çok, kendi anlayışları içinde mantık, töre ve estetik gibi tüm insan etkinliğine giren konuların, kendi savunmalarında ne tür öncelikler kazandıkları; ekinin uygulayımbilim (teknoloji) i l e olan i l i ş k i s i bunun amacı ondokuzuncu yüzyıl Sanayi Devrimi'nin ekinsel etkenliğinin irdelenmesi; insanın durumu i l e i l g i l i felsefesel sorunlar birey yada toplumun vurgulanması sorunu; geleceği hazırlayacak eğitimin çizgisi sorunu. Ekin sanat a ğ ı r l ı k l ı mı yoksa bilim a ğ ı r l ı k l ı mıdır? sorusunda, geleceğe yönelik bir eğitsel örnek olarak mimarlık tek bir ekinin simgesi o l a b i l i r.