Journal Name:
- BELGİ Dergisi
Author Name | University of Author | Faculty of Author |
---|---|---|
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
Şu anda gerçekleştirmekte olduğumuz panel, hepinizin bildiği gibi “Atatürk
ve Cumhuriyet” konulu bir çalışma. Cumhuriyeti 29 Ekim 1923 tarihinde ilan
ettik ama bu tarihe gelene kadar devlet yapısında ve toplumda oluşan bir
birikim elbette mevcuttur. Bu birikimin tarihsel kökenini her ne kadar Osmanlı
Devleti'ne indiriyor olsak da aslında somut adımların atıldığı dönem şüphesiz Milli
Mücadele dönemidir. Ben bu nedenle konuşmamda, Milli Mücadele Dönemi'nde
ulusal egemenlik kavramı nasıl ortaya çıkmış, nasıl hayat bulmuş ve ne şekilde
uygulanmıştır; size bunlardan bahsetmek istiyorum. Tabii Millî Mücadele
kavramından bahsederken Mustafa Kemal Atatürk’ün de bu kavramın gelişmesine
dair yürüttüğü faaliyetlerin neler olduğundan bahsedeceğiz. Çünkü şüphe yok ki,
Türkiye’de Cumhuriyeti'nin ilan edilmesinde baş aktör Mustafa Kemal Atatürk’tür.
Her şeyden önce ulusal egemenlik, ulusal iradenin, yönetimin ulusun elinde
bulunduğu, yani monarşinin, tekil yönetimlerin karşıtı olan bir yönetim biçimidir.
Türkiye’de ulusal egemenlik kavramı, Milli Mücadele dönemi'nden itibaren
uygulanıyor olmakla birlikte, bunun ortaya atılmasında, gelişiminde Mustafa
Kemal'deki izdüşümlerinin de etkisi büyüktür. Sanırım bundan da bahsetmek
gerekiyor. Hepimizin bildiği gibi Mustafa Kemal, Makedonya - Selanik’te doğmuş,
büyümüş ve ilk-orta öğretimini o coğrafyada tamamlamış bir Osmanlı subayıdır,
Türk gencidir. Makedonya, Selanik kozmopolit bir bölgedir ve bu bölgede pek
çok etnik unsur, 19. Yüzyılın neredeyse tamamında azınlık isyanları dediğimiz
isyanlar meydana getirmiştir. Bu isyanlar sırasında kendi ulusal devletlerini
kurma düşünceleri, etnik unsurlarda baş göstermiştir. Tabii bu unsurların
isyanları ve bu isyanlara karşı mücadele eden subaylar veya askeri okulda okuyan
öğrenciler, bunlarla karşılaşan öğrenciler, Mustafa Kemallerden bahsediyorum.
Bu azınlıkların isyanlarından etkilenmişler; ulusal egemenlik kavramlarının
kendi uluslarında uygulanabileceğini hissetmişlerdir. Yani Türk ulusunu ve Türk
ulusçuluğunu, ulusal devleti kurma düşüncesini azınlıklarla birlikte bu coğrafyada
yaşayan Osmanlı gençlerinde de görmekteyiz. Yani imparatorluğun geri kalan
coğrafyasına göre; bu coğrafyadaki Osmanlı gençleri/Osmanlı aydınları, bu
düşüncelerden daha fazla ve daha erken dönemde etkilenmişlerdir. Tabii ulusal
egemenlik fikrinin gelişimi açısından, Makedonya bölgesinin bir diğer avantajı,
bu coğrafyaya imparatorluğun geri kalanından daha fazla miktarda basın-yayın
organının giriyor olmasıdır. Yani burada çok fazla dergi ve kitaba ulaşılmasını ve bu kitaplar sayesinde, özellikle Fransız devriminin yaydığı bağımsızlık, özgürlük,
hukukun üstünlüğü gibi kavramların bu coğrafyadaki Osmanlı aydınlarını,
gençlerini, bu bağlamda Mustafa Kemali de etkilediğini düşünebiliriz.
FULL TEXT (PDF):
- 5